Στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία, υπήρχε η ΕΛΔΥΚ και η ΤΟΥΡΔΥΚ, τα στρατιωτικά σώματα των δύο κύριων εθνοτήτων, με προσωπικό 950 και 650 ανδρες αντίστοιχα (παρόλο που οι ελληνοκύπριοι ήσαν το 87% του πληθυσμού). Μετά τα Ματωμένα χριστούγεννα του 1963, η ελληνοκυπριακή και ελληνική πλευρά αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο της τούρκικης εισβολής στο νησί. Έτσι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γεώργιος Παπανδρέου, αποφάσισε την μυστική αποστολή μεραρχίας στο νησί με 8,500 χιλιάδες άνδρες με 3 συντάγματα πεζικού, 2 μοίρες καταδρομών και 2 ίλες αρμάτων, εντολή που εκτέλεσε ο τότε Υπουργός Άμυνας Πέτρος Γαρουφαλιάς. Η μετάβαση της μεραρχίας ολοκληρώθηκε ως τις 20 Οκτωβρίου 1964. Παράλληλα, τόσο η ΕΛΔΥΚ όσο και η ΤΟΥΡΔΥΚ αύξησαν το προσωπικό τους πέρα από τα ανώτατα όρια.^[1]

Η ύπαρξη της Μεραρχίας αποφασίστηκε για την άμυνα του νησιού από πιθανή τούρκικη εισβολή. Ωστόσο είχε και ορισμένες άλλες παραμέτρους: α) Η μη ύπαρξη αντιαεροπορικής κάλυψης την καθιστούσε αδύναμη. β) Έδινε την εντύπωση στην Τουρκία, πως η Ελλάδα επιχειρούσε να την περικυκλώσει. γ) Δημιουργούσε την εντύπωση πως η Ένωσις ήταν προ των πυλών. Η μυστική κάθοδος της μεραρχίας, ωστόσο ήταν κοινή γνώση σε όλους. Τόσο η Αμερική όσο και η Βρετανία, ηθελαν με την μεραρχία, για να δώσουν το μήνυμα ότι ελέγχουν τον Μακάριο, ο οποίος είχε ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με την ΕΣΣΔ και φοβόντουσαν μήπως μετατραπεί σε «Κάστρο της Μεσογείου», ενώ επιπλέον πίστευαν ότι θα απέτρεπε μια ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύρραξη.^[1]

Ήδη από τον Δεκέμβριο του 1967, η Χούντα των Αθηνών προβαίνει στην απαγκίστρωση της Μεραρχίας από την Κυπριακή Δημοκρατία, παρά την τουρκική απειλή, και την εν Ελλάδι πολιτική αστάθεια. Π.χ. στις 13 Δεκεμβρίου ο βασιλεύς Κωνσταντίνος Β' αποχωρεί από την Ελλάδα, ύστερα από καταστολή πρωτοβουλίας φιλοβασιλικών αξιωματικών της Αεροπορίας. Παρόλο που είχε πατριωτική ρητορική, το χουντικό καθεστώς απογύμνωσε αμυντικά την Κύπρο. Μέχρι τις αρχές του 1968, είχαν αποχωρήσει και οι τελευταίοι στρατιώτες της ελληνικής μεραρχίας.^[1]

• Συρίγος Άγγελος, Η ελληνική μεραρχία στην Κύπρο (1964-68) και ο ρόλος των μεγάλων δυνάμεων, στον συλλογικό τόμο, Το Κυπριακό και το Διεθνές Σύστημα από το 1945 έως το 1974: Αναζητώντας Θέση στον Κόσμο, επιμέλιας Παπαπολυβίου Πέτρος, Συρίγος, Άγγελος, Χατζηβασιλείου Ευάνθης, Λευκωσία 2012

Αυτό το λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.