Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Orthuni, στην επαρχία Κυδωνίας. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Ortugni ή Ortuni με 126 κατοίκους, 48 οφειλόμενες αγγαρίες και 12 προνομιούχους. Kαι ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 αναφέρει το χωριό ως Orthuni. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 αναφέρεται ως Orthuni μαζί με άλλα χωριά της περιοχής των Λάκκων.[1]
Το 1881 ανήκε στον δήμο Λάκκων και σύμφωνα με την απογραφή είχε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό, με 200 κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 277 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο. Το 1920 είχε οριστεί έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου.[1] Το 1925 το χωριό προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καρών, αλλά το 1930 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας. Η κοινότητα Ορθουνίου συνέχισε να υπάρχει μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση το 1997, όταν εντάχθηκε στον τότε δήμο Μουσούρων.[2]
Το χωριό διαθέτει δύο εκκλησίες, τον ναό της Παναγίας και τον ναό του Προφήτη Ηλία, ο οποίος κτίστηκε επί ενετικών χρόνων. Στη θέση Μουτσουδία βρίσκεται σπήλαιο με πολλούς θαλάμους και πλούσιο διάκοσμο. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ένας πολύ μεγάλος πλάτανος.[3]
Αυτοδιοικητική ιστορία
Η κοινότητα Ορθουνίου συστάθηκε στις 31 Μαρτίου 1930 με την απόσπαση του οικισμού Ορθούνι από την κοινότητα Καρρών Κυδωνίας και λειτούργησε ως την κατάργησή της, το 1997.[4]
Πρόεδροι Τοπικής Κοινότητας (από το 2019 Κοινότητας)
2014-2019: Κώστας Κατσουλάκης (1976-2019) Δολοφονήθηκε εν ενεργεία σε αναίτια επίθεση συντοπίτη του, έξω από το μίνι μάρκετ που λειτουργούσε ο ίδιος[5], στις 12 Μαΐου 2019 και ενώ ήταν ο μοναδικός υποψήφιος στις επόμενες εκλογές.[6]
↑ 1,01,11,21,3Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 596.
↑«Ορθούνι (Χανίων)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.
↑«Ορθούνι». Δήμος Πλατανιά. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2020.