Μπαρόκ Βασιλική της Παναγίας και της Μονής των Κιστερκιανών
Το Λέζαϊσκ είναι μια παλιά βασιλική πόλη της Πολωνίας. Η ανάπτυξη του Λέζαϊσκ ήταν αργή, λόγω των πολυάριθμων και καταστροφικών επιδρομών των Τάταρων και των Βλάχων, που έλαβαν χώρα το 1498, το 1500, το 1509, το 1519 και το 1524. Μετά από αυτές τις επιδρομές, οι Πολωνοί βασιλιάδες παραχώρησαν αρκετά προνόμια στη λεηλατημένη πόλη και τελικά, στις 23 Σεπτεμβρίου 1524 στο Λβουφ, ο Βασιλιάς Σιγισμούνδος Α΄ της Πολωνίας αποφάσισε να μεταφέρει το Λέζαϊσκ σε μια νέα τοποθεσία, που ήταν ευκολότερο να υπερασπιστεί. Η πόλη μεταφέρθηκε περίπου 5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά και το νέο της όνομα ήταν ΛέζαϊσκΖιγκμουντόφσκι. Η παλιά τοποθεσία είναι από τότε γνωστή ως το χωριό Στάρε Μιάστο («Παλιά Πόλη»). Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σιγισμούνδος Β΄ Αύγουστου της Πολωνίας, το Λέζαϊσκ ευημερούσε χάρη στην προστασία του σταρόστα (τοπικός κυβερνήτης), Κσίστοφ Σιντουοβιέτσκι (οικόησμο Οντρόβονς), ο οποίος ήταν Καγκελάριος του Στέμματος. Το 1608, Κιστερκιανοί μοναχοί από το κοντινό Πσέβορσκ μεταφέρθηκαν στο Λέζαϊσκ από τον Επίσκοπο του Πσέμισλ και δύο χρόνια αργότερα, χτίστηκε η πρώτη εκκλησία από τούβλα. Το 1624, το Λέζαϊσκ λεηλατήθηκε και κάηκε από τους Τάταρους της Κριμαίας και η επακόλουθη σουηδική εισβολή στην Πολωνία (1655–1660) έφερε περισσότερες καταστροφές.
Μετά τον πρώτο διαμελισμό της Πολωνίας (1772), το Λέζαϊσκ προσαρτήθηκε από τη Μοναρχία των Αψβούργων και παρέμεινε στην Αυστριακή Γαλικία μέχρι τον Νοέμβριο του 1918. Το 1809, η πόλη καταλήφθηκε από το Δουκάτο της Βαρσοβίας, αλλά αμέσως μετά, ανακαταλήφθηκε από τους Αυστριακούς. Το 1896–1900, ολοκληρώθηκε μια σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε το Λέζαϊσκ με το Πσέβορσκ και το Ροζβάντουφ. Η πόλη υπέφερε κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ο Αυστροουγγρικός και ο Ρωσικός στρατός πολέμησαν εδώ το 1914 και το 1915. Το Λέζαϊσκ καταλήφθηκε από Ρώσους μεταξύ Νοεμβρίου 1914 και Μαΐου 1915.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία, που πυροδότησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 13 Σεπτεμβρίου 1939, το Λέζαϊσκ καταλήφθηκε από τη Βέρμαχτ. Στη συνέχεια, η Einsatzgruppe I μπήκε στην πόλη για να διαπράξει διάφορες θηριωδίες κατά του πληθυσμού.[3] Στις 3 Νοεμβρίου 1939, η γερμανική αστυνομία ασφαλείας πραγματοποίησε μαζικές συλλήψεις ντόπιων Πολωνών ως μέρος της Ιντελιγκέντσακτιον.[4] Οι Πολωνοί τότε είτε φυλακίστηκαν στην τοπική φυλακή είτε σφαγιάστηκαν στο τοπικό νεκροταφείο.[4] Ανάμεσα στους σφαγιασμένους Πολωνούς ήταν δάσκαλοι, διευθυντές σχολείων, ιερείς και στρατιωτικοί.[4] Πολωνοί από το Λέζαϊσκ ήταν επίσης μεταξύ των θυμάτων της μεγάλης Σφαγής του Κάτιν, που διαπράχθηκε από τους Ρώσους τον Απρίλιο–Μάιο του 1940.[5] Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Πολωνικός Εσωτερικός Στρατός ήταν πολύ δραστήριος στην περιοχή. Από τον Μάιο του 1940, η παράνομη πολωνική εφημερίδα Odwet («Αντίποινα») διανεμόταν στο Λέζαϊσκ από το πολωνικό κίνημα αντίστασης.[6] Στις 28 Μαΐου 1943, Γερμανοί πυροβόλησαν 43 κατοίκους της πόλης. Το Λέζαϊσκ καταλήφθηκε από τον Εσωτερικό Στρατό στις 27 Ιουλίου 1944.
Εβραϊκή κοινότητα
Το εβραϊκό νεκροταφείο στο Λέζαϊσκ είναι ένας τόπος προσκυνήματος για τους Εβραίους από όλο τον κόσμο, που έρχονται να επισκεφθούν τον τάφο του Ελιμελέχ του Λίζενσκ, του μεγάλου Χασιδιστή Ραββίνου του 18ου αιώνα.[7] Από τις αρχές του 15ου αιώνα μέχρι την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ολοκαυτώματος, υπήρχε μεγάλη εβραϊκή παρουσία στο Λέζαϊσκ. Μετά τις απελάσεις των Εβραίων από την Ισπανία το 1492, πολλοί Εβραίοι κατέληξαν στο Λέζαϊσκ. Σύμφωνα με την απογραφή του 1764, η κοινότητα αριθμούσε 909 άτομα,[8] και στις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρχαν 1.700 Εβραίοι στην κοινότητα. Μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων, 4.500 Εβραίοι ζούσαν στο Λέζαϊσκ.[9]
Όταν η Ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στο Λέζαϊσκ τον Σεπτέμβριο του 1939, σχεδόν όλοι οι Εβραίοι της πόλης μεταφέρθηκαν στη σοβιετική κατεχόμενη ζώνη, όπου αργότερα σφαγιάστηκαν από το Einsatzgruppen.[10]
Αξιοσημείωτοι κάτοικοι
Ραβίνος Ελιμελέχ του Λίζενσκ (1717–1787), ένας από τους ιδρυτές του Χασιδικού κινήματος.
Ταντέους Χολέντερ (1910–1943), Πολωνός ποιητής, μεταφραστής, χιουμορίστας και μέλος του πολωνικού κινήματος αντίστασης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δολοφονήθηκε από τη Γκεστάπο
↑Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελ. 58-59.
.jpg)
