Ο βαρώνος Κωνσταντίνος ΒέλλιοςΟ έπαρχος της Καστοριάς έτρεξε την επόμενη άνοιξη για να αποκαταστήσει την τάξη, έκανε έρευνες στα σπίτια και μάζεψε όλα τα όπλα που βρήκε. Το χωριό είναι τώρα στο έλεος του πρώτου λήσταρχου που θα θελήσει να το πατήσει. Το κυνήγι όμως πια δεν αξίζει το μπαρούτι του∙ οι 200 λίρες που δόθηκαν στους Αλβανούς εκπροσωπούσαν τη συρμαγιά μιας γενεάς ολόκληρης∙ το μόνο που απομένει στα καλύβια πια είναι το χώμα και οι πλίθρες.[3]
Ο Βαρώνος Κωνσταντίνος Δημητρίου Βέλλιος (Μπέλλος ή Μπέλλιος) (1772 - 1838) του Δημητρίου και της Δέσποινας γεννήθηκε στο Μπλάτσι νυν Βλάστη Σισσανίου (Εορδαίας) του νομού Κοζάνης την 7η Μαρτίου 1772 και πέθανε στη Βιέννη στις 23 Δεκεμβρίου 1838.
Γενικά
Είχε αδελφούς τον Στέφανο Μπέλλιο (Βλάστη 1767 - Βουκουρέστι 1835), ο οποίος διετέλεσε και με το αξίωμα του λογοθέτη (υπουργού) Δικαιοσύνης στη Βλαχία και τον Γεώργιο Μπέλλιο. Η ύπαρξη θηλυκών ανεψιών σημαίνει πως ο βαρόνος είχε και αδελφές ή ότι κάποιο από τα αδέλφια του είχε κόρες. Δυστυχώς δεν προκύπτουν λεπτομερείς πληροφορίες για το είδος των συγγενικών δεσμών με αυτές τις ανεψιές από τα διασωθέντα γραπτά τεκμήρια.
Όπως προκύπτει από τις σωζόμενες πηγές ο Κωνστ. Βέλλιος έτυχε επιμελούς ανατροφής και παιδείας.
Το εξώφυλλο της μετάφρασης του Ροβινσώνα Κρούσου από τον Κ. Μπέλλιο (Βιέννη 1792)
Η οικογένειά του μετανάστευσε από τη Βλάστη το 1776 και μετά από σύντομη διαμονή στην Κωνσταντινούπολη, εγκαταστάθηκε τελικά στην Αυστρουγγαρία. Στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, όπου ζούσε η οικογένειά του, απέκτησε ιδιαίτερη μόρφωση. Έκανε μεγάλη σταδιοδρομία στο εμπόριο και τις χρηματιστηριακές εργασίες και παράλληλα φρόντισε για την πνευματική του καλλιέργεια. Εγκαταστάθηκε τελικά στη Βιέννη όντας πλέον μεγαλέμπορος.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1817, ο αυτοκράτορας της ΑυστρίαςΦραγκίσκος ο Α΄ του απένειμε τον τίτλο του "Βαρώνου".
Διέθεσε τεράστια ποσά για την αναγέννηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους με τις εξής συγκεκριμένες παρεμβάσεις του.
Ιδρύει το Βελίειον κληροδότημα, χορήγηση υποτροφιών σε Μακεδόνες από τη Βλάστη, τη Σιάτιστα, την Καστοριά ή άλλες πόλεις της Μακεδονίας και από τη Νέα Πέλλα Αταλάντης. Συνοπτικά:
Αποτύπωμα της σφραγίδας των δωρεών του Κωνσταντίνου Μπέλλιου σε βιβλίο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος που αρχικά προορίζονταν, ένεκεν τιμής, για την Αταλάντη, όπου θα εγκαθίστανταν Μακεδόνες συμπατριώτες του που είχαν κατέβει στην απελευθερωμένη Ελλάδα με την επανασταση.[5]
Ιδρύει την Αρχαιολογική Εταιρεία στην Αθήνα το 1837 μαζί με εξέχουσες προσωπικότητες εκείνης της περιόδου.
Ιδρύει το δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΕΛΠΙΣ»
Ιδρύει τον οικισμό Νέας Πέλλας Αταλάντης Λοκρίδος.
Διεξάγει εράνους στο Βουκουρέστι και τη Βιέννη συγκεντρώνοντας σεβαστά ποσά που έστελνε στην ελληνική κυβέρνηση για ανέγερση σχολείων, νοσοκομείων και άλλων κοινωφελών ιδρυμάτων.
Ενισχύει οικονομικά τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, το 1837.
Έκανε πολλές δωρεές στη Βιέννη, και ενίσχυσε οικονομικά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ιδιαίτερα δε, βοήθησε τους επαναστάτες στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Μακεδονία. Το 1836 ο Βαρώνος Κωνσταντίνος Βέλλιος έγινε δεκτός με τιμές από των Όθωνα, στην Αθήνα.
Εκεί γνωρίστηκε με τον Κυριακό Πιττάκη, ο οποίος ήταν Έφορος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η συνάντησή του με τον Κυριακό Πιττακή και η περιήγησή του στα αρχαιολογικά μνημεία της Αθήνας τον συγκίνησαν και αποφάσισε την ίδρυση και την οικονομική υποστήριξη της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, το 1837.[6] Στην Αθήνα παρέμεινε περίπου τρεις μήνες, όπως συνάγεται από το ημερολόγιό του( 2 Δεκεμβρίου 1836 αφίχθηκε στην Πάτρα και η 4η Μαρτίου 1837, Ημέρα Παρασκευή είναι και η τελευταία σημείωσή του).
Στις ευεργεσίες του συγκαταλέγονται η Βιέννη, η Μακεδονία και ο Δήμος Αθηναίων, στον οποίον, εκτός των άλλων, δώρισε οικόπεδα αξίας 70.000[7] δρχ της εποχής εκείνης.[8] Πέθανε στη Βιέννη το 1838. Στον ΠολύγυροΧαλκιδικής υπάρχει προτομή του, όπου αναγράφεται "Βαρώνος Κωνσταντίνος Δ. Βέλιος 1772 - 1837 Ευεργέτης των Μακεδόνων Αγωνιστών του 1821".
↑Παναγιώτης Καββαδίας, Ιστορία της Αρχαιολογικής Εταιρείας από της εν έτει 1837 ιδρύσεως αυτής μέχρι του 1900, Αθήνα 1900.
↑Για να αντιληφθούμε το μέτρο της αξίας της εποχής σημειώνουμε, ότι το μηνιαίο εισόδημα του Παναγιώτη Παπαναούμ1834 ως «γεωμέτρου πρώτης τάξεως» ανήρχετο σε 80 δραχμές. Ειργάσθην στην Αταλάντη, αναφέρει, περισσότερον από έξη μήνες και εισέπραξα 500 δραχμές.
