Το Κάτω Μαζαράκι, γνωστότερο ως Μαζαράκι, είναι χωριό της Αχαΐας. Αποτελεί Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ωλενίας του δήμου Δυτικής Αχαΐας. Έχει 714 κατοίκους[1] και απέχει 28 χιλιόμετρα από την Πάτρα και βρίσκεται σε υψόμετρο 150 μέτρων περίπου, στους πρόποδες του Τζεροβουνίου.
Στο χωριό λειτουργεί νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο. Στις υποδομές του χωριού περιλαμβάνεται και γήπεδο ποδοσφαίρου.
Ιστορικά στοιχεία
Το Μαζαράκι οικίστηκε από κατοίκους του Άνω Μαζαρακίου που μετά την επανάσταση του 1821 κατέβαιναν με τα πρόβατα τους τον χειμώνα στα πεδινά. Οι πρώτοι ποιμένες από το Άνω Μαζαράκι άρχισαν να κατεβαίνουν στην περιοχή με τα πρόβατά τους το 1840[2]. Η περιοχή τότε αναφέρεται ότι ήταν δασώδεις γεμάτη τζέρα[2]. Έμεναν σε πρόχειρες καλύβες και, μόλις έπιανε η άνοιξη, επέστρεφαν στο ορεινό χωριό. Από το 1860 αναφέρονται τα πρώτα σπίτια και μόνιμη εγκατάσταση στο Κάτω Μαζαράκι. Μάλιστα το χωριό αρχικά λεγόταν "Τζεροβούνι"[2][3] από τους ομώνυμους λόφους όπου έχει χτιστεί.
Δημογραφική και διοικητική εξέλιξη
Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[4][5] είναι η εξής[6][7]:
Στο Μαζαράκι ανήκουν και οι οικισμοί Γαλανέικα και Γκανέικα που απογράφονται ωστόσο ξεχωριστά.
Διοικητικά, το Κάτω Μαζαράκι αναγνωρίστηκε ως οικισμός στις 16/10/1940 και έκτοτε αποτελεί την έδρα της κοινότητας Μαζαρακίου ύστερα από την μεταφορά της από το Μαζαράκι· μεταξύ 1997-2010 υπήρξε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ωλενίας και από το 2010 υπάγεται στον Δήμο Δυτικής Αχαΐας ως τοπική κοινότητα.[11][12].
Σημείωση: Πρόεδρος διετέλεσε και ο Νίκος Ρουγκάλας (19??-2022), ο οποίος υπήρξε και πρόεδρος της Αθλητικής Ένωσης Μαζαρακίου.[14]
Εκπαίδευση
Από τον οικισμό του χωριού λειτούργησε σχεδόν αμέσως σχολείο σε οικία κατοίκου. Το 1935 κατασκευάστηκε το πρώτο σχολικό κτήριο με ενέργειες του τότε υπουργού Γ. Παπανδρέου. Το σχολείο λειτουργούσε χειμερινό: οι περισσότεροι κάτοικοι έφευγαν στο ορεινό χωριό την άνοιξη και το σχολείο συνέχιζε εκεί.
Το 1964-1965 το σχολείο έκλεισε έχοντας 35 μαθητές.Επαναλειτούργησε με ενέργειες κατοίκων και του ιερέα του χωριού τα σχολικά έτη 1966-1967 και 1967-1968. Κατόπιν το σχολείο έκλεισε οριστικά όταν η έδρα του χωριού μεταφέρθηκε στις Βελιτσές λόγω κατολισθήσεων στην περιοχη.
↑Οι απογραφές μεταξύ 1830 και 1928 συμπεριλαμβάνουν τους κατοίκους του Μαζαρακίου τόσο στα ορεινά (Άνω Μαζαράκι, πρώην: Μαζαράκι) όσο και στα πεδινα (Κάτω Μαζαράκι), όπου οι κάτοικοι στα πεδινά κατοικούσαν αρχικά εποχιακά για ξεχειμώνιασμα προτού ο πεδινός οικισμός γίνει μόνιμος. Οι κάτοικοι του Κάτω Μαζαρακίου διατηρούσαν τις περιουσίες τους στο προγονικό Μαζαράκι. Βλ. σχετικά: Λουλούδης 2010, σελ. 334 [υποσημείωση 2].
↑Για τις απογραφές Μαζαρακίου Αχαΐας μεταξύ 1830 και 1928 βλ. στο λήμμα Άνω Μαζαράκι Αχαΐας.
Ιωάννης Δ. Παπαδημητρίου, Το Μαζαράκι των Πειρών και της Παναχαΐας και το Μαζαράκι των Πατρών και της Ωλενίας. Από 1600 π.Χ. μέχρι σήμερον, Πάτρα 2000, Δεύτερη Έκδοση.
