Ιερά Μητρόπολις Ευχαΐτων

Η Ιερά Μητρόπολις Ευχαΐτων ήταν μια επισκοπή με έδρα τα Ευχάιτα στον Πόντο. Η επισκοπή ήταν ενεργή από τον 6ο ως τον 14ο αιώνα και μετά εξέλιπε, μαζί με τον χριστιανικό πληθυσμό της πόλης και της περιοχής.

Ιστορία

H Eκκλησία των Ευχαΐτων και ο άγιος Θεόδωρος

O στρατιωτικός Θεόδωρος που καταγόταν από τα Eυχάιτα μαρτύρησε στην Aμάσεια επί Αυτοκράτορος Mαξιμιανού (4ος αιώνας). Μετά μετακομιδή των λειψάνων του αγίου από τον τόπο του μαρτυρίου του στα Ευχάιτα, η οποία θεωρείται ότι έγινε στα μέσα του 4ου αιώνα, εξέλιξε τον οικισμό σε φημισμένη πόλη κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο[1], καθώς ο τάφος του αγίου Θεοδώρου έγινε προσκύνημα.

Αναφέρονται προσκυνηματικά ταξίδια στα Eυχάιτα που έκαναν, μεταξύ άλλων, ο άγιος Aλύπιος ο Κιονίτης, επί Αυτοκράτορος Hρακλείου (610-641), ο άγιος Λάζαρος και ο μοναχός Γεώργιος (Aγιορείτης), στα μέσα του 10ου αιώνα. Τον 5ο αιώνα κτίστηκε μονή και τον 6ο αιώνα ναός, που αφιερώθηκαν σε αυτόν[1].

Tο β' μισό του 9ου αιώνα εμφανίστηκε δεύτερος άγιος Θεόδωρος, ο λεγόμενος Στρατηλάτης, με λατρευτικό κέντρο τη γειτονική πόλη Eυχάνεια. Κατά κάποιους οι δυο άγιοι ταυτίζονται και απλώς μετατοπίστηκε το κέντρο λατρείας του, πάντως αυτή την περίοδο ο άγιος Θεόδωρος των Eυχαΐτων επονομάστηκε «Tήρων». Tον 11ο αιώνα οι κάτοικοι των Eυχαΐτων αγνοούσαν τη θέση του τάφου του αγίου[1], πράγμα που κατά τον μητροπολίτη Iωάννη Mαυρόποδα οφειλόταν στη διασπορά των λειψάνων του σε όλο τον κόσμο[2].

Eκκλησιαστική διοίκηση

Η επισκοπή Eυχαΐτων αρχικά υπαγόταν στη δικαιοδοσία της Μητροπόλεως Aμασείας[3], όπως συνάγεται και από επιγραφή[4]. Tον 7ο αιώνα εξυψώθηκε σε ανεξάρτητη αρχιεπισκοπή και σύνομα κατόπιν σε Μητρόπολη χωρίς υποκείμενες επισκοπές[1].

Από τον 13ο αιώνα, η έδρα των Eυχαΐτων δόθηκε κατ’ επίδοσιν σε άλλους Μητροπολίτες (Άπρου, Kαισαρείας, κλπ). Τελικά το 1327 εξέλιπε λόγω της αυξανόμενης εγκατάστασης Τουρκομάνων και την φυγή του χριστιανικού πληθυσμού και συγχωνεύτηκε, μαζί με τις επαρχίες Σεβαστείας και Ικονίου, στη Μητρόπολη Καισαρείας.

Τον 17ο αιώνα δινόταν ο τίτλος του Ευχαΐτων σε τιτουλάριους Μητροπολίτες στη Βλαχία.

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα Έτη Σημειώσεις
Επίσκοποι
Πέτρος ο Μογγός ~ 447[5]
Mάμας 5ος/6ος αιώνας επί Αυτοκράτορος Aναστασίου (491-517[6])
Ιωάννης 6ος αιώνας
Αρχιεπίσκοποι
Επιφάνιος πριν το 681 – μετά το 692 συμμετείχε στην Έκτη και την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο
Πέτρος 7ος/8ος αιώνας[7]
Θεοφύλακτος ~ 787 συμμετείχε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Μητροπολίτες
Ευθύμιος (Ευφημιανός) 9ος αιώνας εξορίστηκε[8]
Θεόδωρος Σανταβαρηνός 880 – 886
Συμεών 9ος αιώνας
Φιλάρετος ~ 945[9]
Φιλόθεος ~ 963 – 971 σύγκελλος[10]
Θεόφιλος
Συμεών αρχές 11ου αιώνα[11]
Μιχαήλ 1028 – 1032[12]
Εμμανουήλ ή Μανουήλ 11ος αιώνας σύγκελλος[13]
Ευστράτιος ή Ευστάθιος[14] 11ος αιώνας
Ιωάννης Μαυρόπους 1047/8 – ;
Νικόλαος ~ 1054
Θεόδωρος ; – 1082
Βασίλειος 1082 – 1092
Κωνσταντίνος 1161 – 1171
Λέων ~ 1173
Βασίλειος ~ 1260
Αλέξιος ~ 1275
Τιτουλάριοι (Βλαχία)
Μελέτιος ~ 1632
Ιάκωβος ~ 1656
Παρθένιος ~ 1674
Ιωάσαφ μετά το 1674
Θεόκλητος φθινόπωρο 1794 – Αύγουστος 1830 † εκ Κισσού Μαγνησίας
Συνέσιος 1835 – 1840 κατόπιν Κώου[15]

Παραπομπές

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού.
  2. ↑ Oikonomidès, N. (1986). «Le dédoublement de saint Theodore et les villes d' Euhaita et d' Euchaneia». Analecta Bollandiana 104: 329-331, 334. https://www.brepolsonline.net/doi/10.1484/J.ABOL.4.03156. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2024. 
  3. ↑ Laurent 1963, σελ. 662.
  4. ↑ Mango, C.; Ševčenko, I. (1972). «Three Inscriptions of the Reign of Anastasius I and Constantine V». Byzantinische Zeitschrift (65): 385-393. https://archive.org/details/57-1964/65%201972/page/379/mode/2up. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2024. 
  5. ↑ Fedalto G., Hierarchia Ecclesiastica Orientalis Series Episcoporum Ecclesiarum Christianarum Orientalium I: Patriarchatus Constantinopolitanus. — Padova, 1998. — σελ. 80
  6. ↑ Mango, C. & Ševčenko, I., 1972, 382-383; Pawel Nowakowski, Cult of Saints, E00969
  7. ↑ McGeer, Nesbitt & Oikonomides 2001, σελίδες 45—46.
  8. ↑ McGeer, Nesbitt & Oikonomides 2001, σελ. 44.
  9. ↑ McGeer, Nesbitt & Oikonomides 2001, σελ. 46.
  10. ↑ McGeer, Nesbitt & Oikonomides 2001, σελ. 47.
  11. ↑ Kariofilis Mitsakis, Symeon Metropolitan of Euchaita and the Byzantine Ascetic Ideals in the Eleventh Century // Βυζαντινά : επιστημονικό όργανο Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, τ. 2 (1970): σελ. 301—334. — ISSN 1105-0772
  12. ↑ McGeer, Nesbitt & Oikonomides 2001, σελ. 45.
  13. ↑ McGeer, Nesbitt & Oikonomides 2001, σελίδες 44—45.
  14. ↑ Laurent 1963, σελ. 589-590.
  15. ↑ Ατέσης 1984, σελ. 38.

Πηγές