Ο Ζοάο Ζιλμπέρτο Πράντο Περέιρα ντε Ολιβέιρα, γνωστός ως Ζοάο Ζιλμπέρτο (Πορτογαλικά: ʒuˈɐ̃w ʒiwˈbɛʁtu; 10 Ιουνίου 1931 – 6 Ιουλίου 2019), ήταν Βραζιλιάνος τραγουδιστής, τραγουδοποιός και κιθαρίστας. Πρωτοστάτησε στο μουσικό είδος της μπόσα νόβα στα τέλη της δεκαετίας του 1950.[9][10][11]
Βιογραφία
Πρώτα χρόνια
Ο Ζοάο Ζιλμπέρτο γεννήθηκε στο Ζουαζέιρο της Μπαία, γιος του Ζοβινιάνο Ντομίνγκος ντε Ολιβέιρα, ενός πλούσιου εμπόρου, και της Μαρτίνια ντο Πράντο Περέιρα ντε Ολιβέιρα. Έζησε στη γενέτειρά του μέχρι το 1942 όταν άρχισε να σπουδάζει στο Αρακαζού του Σερζίπε, επιστρέφοντας στο Ζουαζέιρο το 1946. Στην ηλικία των 14 ετών, ο πατέρας του αγόρασε την πρώτη του κιθάρα. Στο Ζουαζέιρο ίδρυσε το πρώτο του συγκρότημα με τίτλο "Εναμοράντος ντου Ρίτμου". Μετακόμισε στο Σαλβαδόρ το 1947. Κατά τη διάρκεια της τρίχρονης παραμονής του στην πόλη, παράτησε τις σπουδές του για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη μουσική και σε ηλικία 18 ετών ξεκίνησε την καλλιτεχνική του καριέρα ως τραγουδιστής στην Εταιρεία Ραδιοφώνου της Πολιτείας.[12][13][14][15]
Καριέρα
Οι πρώτες ηχογραφήσεις του Ζιλμπέρτο κυκλοφόρησαν σε δύο δίσκους το 1951-1959. Στη δεκαετία του 1960 τα βραζιλιάνικα σινγκλ εξελίχθηκαν σε "διπλή συμπαγή" μορφή, ενώ ο Ζοάο κυκλοφόρησε μερικά ΕΡ σε αυτή τη νέα μορφή.
Λίγο αργότερα, ο πατέρας του Ζιλμπέρτο, αναστατώθηκε από το παράξενο στυλ του και την άρνηση του να εργαστεί σε κάποια "κανονική" δουλειά. Έτσι τον έκλεισε στο ψυχιατρείο. Σε μια συνέντευξη εκεί, ο Ζιλμπέρτο κοίταξεε έξω από το παράθυρο και παρατήρησε: "Κοίτα τον αέρα που χτυπά τα δέντρα." Ο ψυχολόγος απάντησε "αλλά τα δέντρα δεν έχουν μαλλιά, Ζοάο" για να του απαντήσει ότι "και υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν καμία ποίηση." Αφέθηκε ελεύθερος μετά από μια εβδομάδα. Το επόμενο έτος (1956), επέστρεψε στο Ρίο και γνώρισε διάφορα πρόσωπα της βραζιλιάνικης μουσικής βιομηχανίας, όπως τον Αντόνιο Κάρλος Ζομπίμ, συνθέτης, παραγωγός της Odeon Records. Ο Ζομπίμ εντυπωσιάστηκε από το στυλ του Ζιλμπέρτο και άρχισε τη προσπάθεια να βρει το κατάλληλο τραγούδι για να ταιριάξει με το στυλ της εταιρείας του.
Ο Ζιλμπέρτο ήταν γνωστός για την απαιτητική ακουστική και τα πρότυπα ελέγχου θορύβου. Κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης του τραγουδιού "Ρόζα Μορένα", χρειάστηκαν 28 φορές για να προφέρει σωστά το ο στη λέξη Ρόζα.[16]
Το 1997, ο Ζιλμπέρτο έκανε μήνυση στην δισκογραφική εταιρεία EMI επειδή επανεξέδωσε πολλά από τα πρώτα έργα του υποστηρίζοντας ότι πολλά είχαν κακή ποιότητα. Μετά το περιστατικό, η EMI σταμάτησε την παραγωγή του άλμπουμ και το 2008 η μήνυση ακόμα εκκρεμούσε.[17]
Το 2000, ο Ζιλμπέρτο κέρδισε το βραβείο του Καλύτερου Παγκόσμιου Μουσικού Άλμπουμ στα 42α Ετήσια Βραβεία Γκράμι για τη δουλειά του στο άλμπουμ João Voz E Violão.[18]
Το 2011 η σπιτονοικοκύρισσα του Ζορζίνα Μπραντολίνι ντ'Άντα του έκανε μήνυση και διώχθηκε από ένα διαμέρισμα στο Λεμπλόν.[19][20]
Στις 17 Μαΐου 2017, ο Ζιλμπέρτο έλαβε τιμητικό διδακτορικό στη μουσική από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια αν και ο ίδιος δεν παρέστη στην τελετή.[21]
Τον Δεκέμβριο του 2017, αναφέρθηκε ότι η Μπεμπέλ Ζιλμπέρτο (Ισαμπέλ), κόρη του Ζοάο μέσω του γάμου του με τη Μιούτσα, προσπαθούσε να πάρει τον έλεγχο των οικονομικών του, λόγω της φθίνουσας ψυχικής κατάστασης και του μεγάλου χρέους.[22]
Ο Ζοάο Ζιλμπέρτο πέθανε στις 6 Ιουλίου 2019, στο Ρίο ντε Τζανέιρο.[23][24]
Δισκογραφία
Ο Ζιλμπέρτο σε συναυλία, 1996
1951: Quando Você Recordar/Amar é Bom
1951: Anjo Crue/Sem Ela
1952: Quando Ela Sai/Meia Luz
1958: Chega de Saudade/Bim Bom
1958: Desafinado/Hô-bá-lá-lá
1959: Chega de Saudade
1960: O Amor, o Sorriso e a Flor
1961: João Gilberto
1962: João Gilberto Cantando as Musicás do Filme Orfeo do Carnaval
1962: Boss of Bossa Nova
1962: Bossa Nova at Carnegie Hall
1963: The Warm World of João Gilberto
1964: Getz/Gilberto (με τον Σταν Γκετς)
1965: Herbie Mann & João Gilberto with Antônio Carlos Jobim
1966: Getz/Gilberto Vol. 2 (με τον Σταν Γκετς)
1970: João Gilberto en Mexico
1973: João Gilberto
1976: The Best of Two Worlds (με τον Σταν Γκετς)
1976: Amoroso
1977: Gilberto and Jobim
1980: João Gilberto Prado Pereira de Oliveira
1981: Brasil (με τον Καετάνο Βελόζο, Ζιλμπέρτο Ζιλ και Μαρία Μπετάνια)
1985: Interpreta Tom Jobim
1985: Meditação
1986: Live in Montreux (Βραζιλία)
1987: Live in Montreux (ΗΠΑ)
1988: O Mito
1990: Stan Getz meets João & Astrud Gilberto
1991: João
1994: Eu Sei que Vou Te Amar
1996: Live at Umbria Jazz
2000: João Voz e Violão
2004: In Tokyo
2007: For Tokyo - επεξεργάστηκε μόνο στην Ιαπωνία
2015: Um encontro no Au bon gourmet
2016: Getz/Gilberto '76 (με τον Σταν Γκετς)
Οι πρώτοι δίσκοι του Ζιλμπέρτο (1951-1958) κυκλοφόρησαν με ενιαίες εκδόσεις 78 rpm.
Το άλμπουμ João Gilberto κυκλοφόρησε το 1970 είναι η ίδια έκδοση με το João Gilberto en Mexico (του ιδίου έτους) αλλά κυκλοφόρησε από διαφορετικές δισκογραφικές εταιρείες.
Επιλεγμένες συνθέσεις
"Bim bom" (γενικά θεωρείται ως το πρώτο τραγούδι της μπόσα νόβα)
↑Garcia, Walter (2012). João Gilberto (στα Portuguese). Cosac Naify. σελ. 451. ISBN8575037374. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2019.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
Castro, Ruy (trans. by Lysa Salsbury). Bossa Nova: The Story of the Brazilian Music That Seduced the World. 2000. 1st English language edition. A Capella Books, an imprint of Chicago Review Press, Inc. (ISBN1-55652-409-9) First published in Brasil by Companhia das Letras. 1990.
McGowan, Chris and Pessanha, Ricardo. The Brazilian Sound: Samba, Bossa Nova and the Popular Music of Brazil. 1998. 2nd edition. Temple University Press. (ISBN1-56639-545-3)
Gridley, Mark. Jazz Styles: History and Analysis. 9th. NJ: Pearson Prentice Hall, Print.
De Stefano, Gildo, Il popolo del samba, La vicenda e i protagonisti della storia della musica popolare brasiliana, Preface by Chico Buarque de Hollanda, Introduction by Gianni Minà, RAI-ERI, Rome 2005, (ISBN8839713484)
De Stefano, Gildo, Saudade Bossa Nova: musiche, contaminazioni e ritmi del Brasile, Preface by Chico Buarque, Introduction by Gianni Minà, Logisma Editore, Firenze 2017, (ISBN978-88-97530-88-6)
