Ευγενία
Αυτοκράτειρα της Γαλλίας
Αυτοκρατορική σύζυγος της Γαλλίας
Περίοδος	30 Ιανουαρίου 1853 – 11 Ιανουαρίου 1871
Προκάτοχος	Μαρία Αμαλία της Νάπολης και της Σικελίας
Διάδοχος	Κατάργηση μοναρχίας
Γέννηση	5 Μαΐου 1826 Γρανάδα, Ισπανία
Θάνατος	11 Ιουλίου 1920 (94 ετών) Μαδρίτη, Ισπανία
Τόπος ταφής	Αββαείο Αγ. Μιχαήλ, Φάρνμπορω, Αγγλία
Σύζυγος	Ναπολέων Γ΄ της Γαλλίας
Απόγονοι	Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης
Πλήρες όνομα
Μαρία Ευγενία Ιγνατία Αυγουστίνα
Οίκος	Βοναπάρτη
Πατέρας	Θιπριάνο δε Πάλαφοξ υ Πορτοκαρέρο
Μητέρα	Μαρία Μανουέλα Ενρικέτα Κερκπάτρικ δε Κλόσμπουρν υ δε Γκρεβινιέ
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολικισμός
Υπογραφή
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Δόνια Μαρία Ευγενία Ιγνατία Αυγουστίνα δε Πάλαφοξ-Πορτοκαρέρο δε Γκούθμαν υ Κερκπάτρικ, 16η κόμισσα του Τέμπα και 15η μαρκησία του Αρδάλες (Αγγλικά Doña María Eugenia Ignacia Augustina de Palafox y KirkPatrick, 16th Countess of Teba, 15th Marchioness of Ardales, 5 Μαΐου 1826 - 11 Ιουλίου 1920), πιο γνωστή ως Ευγενία δε Μοντίχο ή και Μοντίγιο (γαλλ. Eugénie de Montijo), ήταν η τελευταία βασίλισσα των Γάλλων (από το 1853 έως το 1871), ως σύζυγος του Αυτοκράτορα Ναπολέοντος Γ΄.

Η Μαρία Ευγενία Ιγνατία Αυγουστίνα γεννήθηκε στη Γρανάδα της Ισπανίας. Γονείς της ήταν ο δον Θιπριάνο δε Πάλαφοξ υ Πορτοκαρέρο (1785–1839), άρχοντας της Ισπανίας, 8ος κόμης του Αμπλίτας, 9ος κόμης του Μοντίχο, 15ος του Τέμπα, 8ος του Φουεντιδουένια, 14ος μαρκήσιος του Αρδάλες, 17ος του Μόγια και 13ος της Αλγάμπα^[1], και η σύζυγός του Μαρία Μανουέλα Ενρικέτα Κερκπάτρικ δε Κλόσμπουρν υ δε Γκρεβινιέ (1794 – 1879), η οποία ήταν κατά το ήμισυ Σκωτσέζα και κατά το 1/4 Γαλλοβελγίδα και Ισπανή.

Η μεγαλύτερη αδελφή της Ευγενίας, Μαρία Φρανθίσκα, κληρονόμησε ως πρωτότοκη τους περισσότερους τίτλους της οικογενείας, και ήταν 12η δούκισσα της Πενιαράντα, Grandee της Ισπανίας και 9η κόμισσα του Μοντίχο, με τον τελευταίο τίτλο να εκχωρείται αργότερα στην αδελφή της. Μετά τον θάνατο του πατέρα τους, η Ευγενία κληρονόμησε τον τίτλο της κόμισσας του Τέμπα, αποκαλούμενη με αυτόν στο Almanach de Gotha (έκδ. του 1901). Μετά τον θάνατο της Ευγενίας όλοι οι τίτλοι της οικογενείας Μοντίχο περιήλθαν στον Οίκο των ΦίτζΤζειμς.

Η Ευγενία του Μοντιζό, όπως έγινε γνωστή στη Γαλλία, σπούδασε κυρίως στο Παρίσι, αρχίζοντας στο Σακρέ Κερ, από το 1835 ως το 1836. Συνέχισε σε ένα λιγότερο συντηρητικό σχολείο, το Gymnase Normale, Civile et Orthosomatique, ως το 1837, που απηχούσε στην αθλητική της πλευρά (ένας σχολικός έλεγχος εξυμνούσε την ισχυρή κλίση της προς την αθλητική εξάσκηση, αναφέροντας ακόμα ότι, αν και ήταν αδιάφορη μαθήτρια, ο χαρακτήρας της ήταν «καλός, γενναιόδωρος, δραστήριος και σταθερός»). Ωστόσο, η περισσότερη εκπαίδευσή της έγινε κατ' οίκον, από τις Αγγλίδες γκουβερνάντες της Δεσποινίδα Κόουλ και Δεσποινίδα Φλάουερς, καθώς και από οικογενειακούς γνωστούς, όπως ο Προσπέρ Μεριμέ και ο Ανρί Μπεΰλ.

Συνάντησε για πρώτη φορά τον μελλοντικό της σύζυγο όταν εκείνος είχε γίνει Πρόεδρος της Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας ως Λουδοβίκος-Ναπολέων, σε μία δεξίωσή του στο Ανάκτορο των Ηλυσίων στις 12 Απριλίου 1849.^[2] Σε ένα λόγο του στις 22 Ιανουαρίου 1853, έχοντας πλέον γίνει ο Αυτοκράτορας Ναπολέων Γ΄, ανακοίνωσε επίσημα τους αρραβώνες του, λέγοντας: «Προτίμησα μία γυναίκα που αγαπώ και σέβομαι από μία γυναίκα άγνωστη σε εμένα, μία συμμαχία με την οποία θα ενείχε πλεονεκτήματα ανάμικτα με θυσίες».^[3] Οι γάμοι τους έγιναν στις 29 Ιανουαρίου 1853, με μία πολιτική τελετή στο Ανάκτορο του Κεραμεικού, και την επόμενη ημέρα έγινε μία πολύ πιο μεγαλόπρεπη θρησκευτική τελετή στην Παναγία των Παρισίων^[4].

Ο γάμος έγινε μετά από αρκετή αναζήτηση σχετικά με το ποια θα ήταν κατάλληλη σύζυγος, η οποία περιελάμβανε βασιλικούς οίκους και την εξέταση της εξωτερικής πολιτικής. Η τελική επιλογή βρήκε αντίθετους πολλούς, με την Ευγενία να θεωρείται υπερβολικά χαμηλού κοινωνικού στάτους από κάποια μέλη της αυτοκρατορικής οικογενείας και του υπουργικού συμβουλίου.

Η Ευγενία είχε ασυνήθιστη δυσκολία να αποκτήσει παιδιά. Μία αρχική αποβολή το 1853 μετά από εγκυμοσύνη τριών μηνών τη φόβισε και την πίκρανε^[5]. Στις 16 Μαρτίου 1856, μετά από δύο ημερών πόνους τοκετού, η Αυτοκράτειρα γέννησε ένα αγόρι, τον:

• Λουδοβίκο Ναπολέοντα, με τον εκ γενετής τίτλο «αυτοκρατορικός πρίγκιπας»^[6][7].

Ως προς τον τρόπο ζωής της, η Ευγενία διακρίθηκε για τη λαμπρότητα των εορτών της στο Ανάκτορο του Κεραμεικού, όπου, αφού συγκέντρωσε τα έπιπλα της Μαρίας Αντουανέττας και αντέγραψε τη γραμμή τους, διακόσμησε τα διαμερίσματά της.^[8]

Η Ευγενία ασκούσε προσωπική γοητεία στον Αυτοκράτορα, ο οποίος συχνά τη συμβουλευόταν επί σημαντικών ζητημάτων, και ασκούσε καθήκοντα αντιβασίλισσας κατά τη διάρκεια των απουσιών του το 1859, το 1865 και το 1870. Το 1860 το αυτοκρατορικό ζεύγος επισκέφθηκε το Αλγέρι^[9]. Ως συντηρητική Ρωμαιοκαθολική, η Ευγενία εξισορροπούσε με την επιρροή της τις όποιες φιλελεύθερες τάσεις στην πολιτική του Αυτοκράτορα. Της επέρριψαν ευθύνες για την αποτυχία της γαλλικής επεμβάσεως στο Μεξικό και τον συνακόλουθο θάνατο του Μαξιμιλιανού Α΄^[10].

Σύμφωνα με το βιβλίο και την ταινία Ουράνια Οπτασία, η Ευγενία πίστευε ότι ο μοναχογιός της είχε θεραπευθεί με θαυματουργικό τρόπο από πυρετό όταν ραντίστηκε με νερό από την πηγή του Μασαμπιέλ.

Το 1868 η Αυτοκράτειρα επισκέφθηκε το Ανάκτορο Ντολμά Μπαχτσέ στην Κωνσταντινούπολη, και την Περτεβνιγιάλ Σουλτάν,ως ανταπόδοση της επισκέψεως του γιου της, σουλτάνου Αμπντούλ Αζίζ, στη Γαλλία το 1867. Η Περτεβνιγιάλ Σουλτάν εξοργίσθηκε από την ευρωπαϊκής ελευθεριότητας κίνηση της Ευγενίας να πάρει αγκαζέ έναν από τους γιους της όταν την ξεναγούσε στον κήπο του ανακτόρου, και τη χτύπησε στην κοιλιά, ως μία υπενθύμιση ότι δεν βρισκόταν στη Γαλλία^[11].

Με την ανατροπή της Γαλλικής Αυτοκρατορίας μετά την ήττα της Γαλλίας στον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο (1870–71), οπότε λέγεται ότι η Ευγενία διεδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στις πολιτικές μηχανορραφίες με τον στρατάρχη Μπαζαίν^[8], η Αυτοκράτειρα και ο σύζυγός της κατέφυγαν στην Αγγλία και εγκαταστάθηκαν στο προάστιο Τσίζελχερστ του Λονδίνου. Μετά τον θάνατο του συζύγου της το 1873 και του γιου της το 1879, η Ευγενία μετακόμισε το 1885 στη Villa Cyrnos (ονομασμένη έτσι από την αρχαία ελληνική ονομασία της Κορσικής), που είχε κτιστεί για εκείνη στο Ακρωτήριο Μαρτέν της Κυανής Ακτής, όπου έζησε απέχοντας πλέον από την πολιτική.

Η πρώην Αυτοκράτειρα απεβίωσε τον Ιούλιο του 1920, σε ηλικία 94 ετών, κατά τη διάρκεια μιας επισκέψεώς της στον συγγενή της Ιάκωβο Fitz-James Στούαρτ, 17ο δούκα της `Αλμπα, στη Μαδρίτη, και τάφηκε στην Αυτοκρατορική Κρύπτη του Αββαείου του Αγίου Μιχαήλ, στο Φάρνμπορω της Αγγλίας, μαζί με τον σύζυγο και τον γιο της που ήταν ήδη θαμμένοι εκεί. Η Ευγενία άφησε την περιουσία της σε διάφορους συγγενείς της: τα ακίνητά της στην Ισπανία πήγαν στους εγγονούς της αδελφής της, τους δούκες του Μπέργουικ και της Άλμπα, το σπίτι της στο Φάρνμπορω με τις συλλογές του στον κληρονόμο του γιου της, τον πρίγκηπα Βίκτωρα Βοναπάρτη, και τη Villa Cyrnos στην αδελφή του, Μαρία Λετίζια. Η χρηματική περιουσία διαιρέθηκε σε τρία ίσα μέρη που δόθηκαν στους παραπάνω, εκτός από το ποσό των 100.000 γαλλικών φράγκων που κληροδοτήθηκε στην επιτροπή για την εκ νέου ανοικοδόμηση του Καθεδρικού Ναού της Ρενς.

Οι φιλικές σχέσεις της εκθρονισμένης οικογένειάς της με το Ηνωμένο Βασίλειο αντανακλώνται στο γεγονός ότι το 1887 η Ευγενία έγινε η νονά της Βικτωρίας Ευγενίας του Μπάττενμπεργκ (1887–1969), εγγονής της Βασίλισσας Βικτωρίας. Η νεοφώτιστη θα γινόταν αργότερα σύζυγος του βασιλιά της Ισπανίας Αλφόνσου ΙΓ΄. Η βάπτιση αυτή ήταν ένα από τα πρώτα παραδείγματα οικουμενισμού στα χριστιανικά δόγματα, καθώς η Βικτωρία Ευγενία βαπτίσθηκε κατά το δόγμα της Προτεσταντικής Εκκλησίας της Σκωτίας.

• Ο αστεροειδής 45 Ευγενία^[12], που ανακαλύφθηκε το 1857, ο πρώτος που έλαβε το όνομα ενός πραγματικού ανθρώπου, αντί μιας μυθολογικής μορφής (η περίπτωση του 12 Βικτωρία είναι αβέβαιη). Επίσης, ο δορυφόρος του αστεροειδούς Ευγενία ονομάσθηκε «Μικρός Πρίγκηπας» προς τιμή τόσο του ήρωα του ομώνυμου βιβλίου, όσο και του μοναχογιού της Ευγενίας, ο οποίος σκοτώθηκε σε νεαρή ηλικία^[13].
• Το Αρχιπέλαγος της Ευγενίας, μία ομάδα νησιών κοντά στις ρωσικές ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού.
• Το λευκοκέφαλο περιστέρι των φρούτων, ως επιστημονική ονομασία: Ptilinopus eugeniae (δόθηκε από τον Τζον Γκουλντ το 1856)
• Το «καπέλο της Ευγενίας», ένα στιλ γυναικείου καπέλου που φοριέται με πολύ μεγάλη κλίση, ώστε να κρύβει το ένα μάτι. Το γείσο του είναι κοφτά διπλωμένο σε αμφότερες τις πλευρές, συχνά με ένα μακρύ φτερό στρουθοκαμήλου στην πίσω πλευρά^[14]. Το καπέλο αυτό έγινε γνωστό από την κινηματογραφική σταρ Γκρέτα Γκάρμπο και «της μόδας» κατά τη δεκαετία του 1930, οπότε και χαρακτηρίσθηκε^[15] ως «υστερικά δημοφιλές». Αυτό πάντως που θυμίζει περισσότερο την πραγματική εμφάνιση της Αυτοκράτειρας, ήταν η μόδα του ύστερου 19ου αιώνα του Eugénie paletot, ενός γυναικείου παλτού με κωδονόσχημα μανίκια και μόνο ένα κούμπωμα στον λαιμό^[16].

• Στην ταινία Σουέζ (1938) η Λορέττα Γιανγκ υποδύεται μία Ευγενία που είναι το αντικείμενο του έρωτα του Φερντινάν Λεσσέψ.
• Στην ταινία Χουαρέζ (1939) την υποδύεται η Γκέιλ Σόντεργκαρντ, όταν μαζί με τον σύζυγό της εγκαθιστούν τον αρχιδούκα της Αυστρίας Μαξιμιλιανό ως Αυτοκράτορα του Μεξικού και μετά τον εγκαταλείπουν.
• Στην ισπανική ταινία Violetas Imperiales (1932, 1952) την υποδύεται η Γαλλίδα ηθοποιός Σιμόν Βαλέρ όταν ακόμα βρίσκεται στη Γρανάδα και ζητά από μια γυφτοπούλα, τη Βιολέτα, να της πει τη μοίρα της. Ενθαρρυμένη από την πρόβλεψη της Βιολέτας ότι πρόκειται να γίνει βασίλισσα, η Ευγενία φεύγει για το Παρίσι.
• Στην ταινία Ουράνια Οπτασία (1943) την υποδύεται η Πατρίσια Μόρισσον να αποδίδει στα νερά της Λούρδης την ίαση του γιου της.
• Στην ταινία Το σκάφανδρο και η πεταλούδα (2007) η Emma de Caunes την υποδύεται κατά τη διάρκεια μιας σκηνής ονείρου.

• 5 Μαΐου 1826 - 15 Μαρτίου 1839: Δόνια Μαρία Ευγενία δε Πάλαφοξ-Πορτοκαρέρο δε Γκούθμαν υ Κερκπάτρικ
• 15 Μαρτίου 1839 - 30 Ιανουαρίου 1853: Η Εξοχότητα της Η Κόμισσα του Τέμπα
• 30 Ιανουαρίου 1853 - 4 Σεπτεμβρίου 1870: Η Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα Η Αυτοκράτειρα της Γαλλίας
• 4 Σεπτεμβρίου 1870 - 11 Ιούλιος 1920: Η Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα Η Αυτοκράτειρα Ευγενία της Γαλλίας, Κόμισσα του Τέμπα
  • Κατείχε επίσης τους τίτλους της Κόμισσας του Αμπλίτας, Κόμισσα του Μπάνιος, Κόμισσα του Μόρα, Κόμισσα της Σάντα Κρούθ δε λα Σιέρρα, Μαρκησία του Αρδάλες, Μαρκησία του Μόγια, Μαρκησία της Οσέρα, Υποκόμησσα της δε λα Κάλθαδα

Ο πλήρης τίτλος της ήταν: Η Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα Δόνια Ευγενία Μαρία Ιγνατία Αυγουστίνα δε Πάλαφοξ-Πορτοκαρέρο δε Γκούθμαν υ Κερκπάτρικ, Αυτοκράτειρα της Γαλλίας, 16η Κόμισσα του Τέμπα και 15η Μαρκησία του Αρδάλες, Κόμισσα του Αμπλίτας, Κόμισσα του Μπάνιος, Κόμισσα του Μόρα, Κόμισσα της Σάντα Κρούθ δε λα Σιέρρα, Μαρκησία του Μόγια, Μαρκησία της Οσέρα, Υποκόμησσα της δε λα Κάλθαδα

• 475η Ντάμα του Βασιλικού Τάγματος της Βασιλίσσης Μαρίας Λουίζας της Ισπανίας
• Ντάμα του Τάγματος του Αστέρα Σταυρού. (Αυτοκρατορία Αυστροουγγαρίας) ^[17]
• Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Αγίου Καρόλου (Δεύτερη Μεξικανική Αυτοκρατορία)
• Ντάμα Μεγαλόσταυρου του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας

• 
  Η αυτοκράτειρα Ευγενία μαζί με της κυρίες επί των τιμών.
• 
  Η έφιππη αυτοκράτειρα Ευγενία.
• 
  Η αυτοκράτειρα Ευγενία μαζί με τον γιό της Ναπολέντα.
• 
  Η Ευγενία ντυμένη σαν την Μαρία Αντουανέττα.
• 
  Η Ευγενία το 1857.
• 
  Η Ευγενία το 1858.
• 
  Ευγενία του Μοντίχο, στα μέσα της δεκαετίας του 1860.

• Duff, David (1978). Eugenie and Napoleon III. New York: William Morrow. ISBN 0688033385. 
• Filon, Augustin (1920). Recollections of the Empress Eugénie. London: Cassell and Company, Ltd. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2013. 
• Kurtz, Harold (1964). The Empress Eugénie: 1826-1920. Boston: Houghton Mifflin. LCCN 64006541. 

• Pronunciation of name by French speaker

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ευγενία ντε Μοντίχο