Επίσκοπος Αθηνών Μελέτιος Β΄
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1661[1] Ιωάννινα
Θάνατος	12  Δεκεμβρίου 1714[2] ή 1714[1] Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	χριστιανός ιερέας συγγραφέας ιστορικός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μητροπολίτης (από 1691, Ναύπακτος και Άρτα) μητροπολίτης (1703–1713, Αθήνα)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Μελέτιος (Ιωάννινα, 1661 - Κωνσταντινούπολη, 1714) διετέλεσε επίσκοπος Αθηνών, πριν από τη δημιουργία της Αρχιεπισκοπής, από το 1703 ως το 1713.

Γεννήθηκε το 1661 στα Ιωάννινα. Το κοσμικό του όνομα ήταν Μιχαήλ, λεγόμενος και Μήτρος. Εκεί διδάχτηκε τα εγκύκλια μαθήματα στον Βησσαρίωνα Μακρή. Χειροτονήθηκε ιερέας από τον Κλήμεντα Ιωαννίνων και ονομάστηκε Μελέτιος. Πήγε στην Πάντοβα της Ιταλίας, όπου σπούδασε Θεολογία, Ιατρική και Φιλοσοφία και έμαθε ταυτόχρονα και τα Λατινικά. Επέστρεψε στα Γιάννενα και έγινε δάσκαλος και σχολάρχης του διδασκαλείου του Επιφανίου.^[3]

Μετά τον θάνατο του μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτας Βαρθολομαίου, σε ηλικία 31 ετών χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτας. Αφού λειτούργησε τέσσερα χρόνια αναγκάστηκε να φύγει από την Άρτα το 1696 και να καταφύγει στα Ιωάννινα, λόγω της επιδρομής του διαβόητου Λιβερίου Γερακάρη. Κατηγορήθηκε ως συνένοχος της επανάστασης εκείνης και διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο, κατέφυγε στα Γιάννενα και κρύφτηκε για δύο μήνες. Όταν το 1701 έγινε ειρήνη μεταξύ Βενετών και Τούρκων, πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1701 η Μεγάλη Εκκλησία τον έστειλε στην Βενετοκρατούμενη Πελοπόννησο για να συντάξει τα εκκλησιαστικά δικαιώματα ως έξαρχος και επίτροπος πατριαρχικός. Εκπλήρωσε την αποστολή του και επέστρεψε στην Πόλη. Εκείνη την εποχή ήρθαν δύο πρόκριτοι από την Αθήνα και ζήτησαν τον Μελέτιο να διοριστεί μητροπολίτης Αθηνών. Έτσι, ο Πατριάρχης Γαβριήλ Γ΄ τον μετέθεσε στην Αθήνα το 1703. Με την μεγάλη του μόρφωση και την ικανότητά του, ο Μελέτιος κατόρθωσε στην Αθήνα να συμβιβάσει καταστάσεις, και συντέλεσε στην αναγέννηση των γραμμάτων. Δυσκολεύτηκε όμως από τις ραδιουργίες και τις συκοφαντίες των δημογερόντων και ζητούσε ευκαιρία να απομακρυνθεί.

Μετά τον θάνατο του Κλήμη Ιωαννίνων, οι συμπατριώτες του παρακάλεσαν θερμά τον Μελέτιο να επιστρέψει. Το 1713 δέχτηκε να τον διαδεχτεί και έφυγε από την Αθήνα με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Καθ' οδόν αρρώστησε στην Λάρισα και αναγκάστηκε να παραμείνει εκεί για πολύ καιρό. Αφού ανάρρωσε, έφθασε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ξανά αρρώστησε βαριά και πέθανε στις 12 Δεκεμβρίου 1714. Ενταφιάστηκε στην Πακριδία.

Στην εποχή του ήταν από τους πλέον μορφωμένους επισκόπους του ελλαδικού χώρου. Συνέγραψε πολλές θεολογικές, ιατρικές και φιλοσοφικές πραγματείες. Σημαντικά συγγραφικά έργα του είναι η «Παλαιά και Νέα Γεωγραφία», «Ρητορική» και μεταξύ των άλλων και η σπουδαιότατη για την εποχή εκείνη τρίτομη «Εκκλησιαστική Ιστορία», την οποία συμπλήρωσε με τέταρτο τόμο ο Γεώργιος Βενδώτης.

Το τετράτομο γεωγραφικό έργο του με τίτλο Γεωγραφία Παλαιά και Νέα εκδόθηκε στη Βενετία το 1728 και ήταν το πρώτο εκτεταμένο γεωγραφικό έργο της νεώτερης εποχής στα ελληνικά. Γνώρισε ιδιαίτερη διάδοση στους Έλληνες της διασποράς. Επίσης η Χάρτα του Ρήγα (1797) στηρίχτηκε σε πολλά τοπωνύμια του έργου του Μελετίου για τον προσδιορισμό των ονομασιών στον χάρτη.

Παρακάτω παρουσιάζονται τα κυριότερα συγγράμματά του:^[4]

• Επιτομή Γεωγραφίας, Βενετία, 1728^[5]
• Εκκλησιαστική Ιστορία, Βιέννη, 1783
• Ρητορική περί του πως δει ομιλίαν συγγράφειν (ανέκδοτο)
• Διδαχαί, (ανέκδοτο)
• Ερμηνεία σύντομος περί της πανώλιδος, (ανέκδοτο)
• Περί αστρονομίας, (ανέκδοτο)
• Εισαγωγή διαφόρων ακουσμάτων και ιατρικών, (ανέκδοτο)
• Αστρονομικόν συνταγμάτιον, (ανέκδοτο)

• Ελληνομνήμων: Κείμενα Μητροπολίτη Αθηνών Μελετίου
• Κωνσταντῖνος Θ. Κυριακόπουλος (1988). Μελέτιος (Μῆτρος) Ἀθηνῶν ὁ Γεωγράφος (1661-1714): Συμβολὴ στὴ μελέτη τοῦ Βίου του καὶ γενικότερα τῆς ἐποχής τοῦ θρησκευτικοῦ Οὑμανισμοῦ. Διδακτορικὴ διατριβή, 'Αθήνα.

• Ανδρόνικος Δημητρακόπουλος (1872). Ορθόδοξος Ελλάς : ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λατίνων και περί των συγγραμμάτων αυτών. Εν Λειψίαι: Τύποις Μέτζγερ και Βίττιγ. σελίδες 168–169. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2010. 
• Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. σελίδες 390. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009. 
• Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος, εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983
• Χρυσόστομος Παπαδόπουλος: Η εκκλησία των Αθηνών