Η Ελληνική Λεγεώνα του Αυτοκράτορα Νικολάου Α΄ (ρωσικά: Греческий легион императора Николая I)[1] ήταν σώμα Ελλήνων εθελοντών στον ρωσικό στρατό, κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου, και πήρε μέρος στις μάχες που διεξήχθησαν στον Δούναβη και την Κριμαία.
Η Ιστορία της Λεγεώνας
Η ιστορία της Ελληνικής Λεγεώνας συνδέεται με τον Κριμαϊκό Πόλεμο (Οκτώβριος 1853-Φεβρουάριος 1856), ο οποίος ξεκίνησε ως σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εξελίχθηκε ως βίαιη διαμάχη της τελευταίας και των δυτικών συμμάχων της (Γαλλίας και Βρετανίας, προς το τέλος του πολέμου και του Βασιλείου της Σαρδηνίας - Πεδεμοντίου) με τη Ρωσία.
Σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό Παύλο Καρολίδη, η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο της Κριμαίας « χωρίς ούτε ένα σύμμαχο, εκτός από τη μικρή Ελλάδα, όχι το Ελληνικό βασίλειο, αλλά τους Έλληνες ανά τον κόσμο και ειδικά στο Ελληνικό Βασίλειο». [2][3] Η ρωσική κυβέρνηση διακήρυττε ότι κύριος σκοπός του πολέμου ήταν η υπεράσπιση της απειλούμενης ορθοδοξίας και η βελτίωση της τύχης των διαβιούντων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ορθοδόξων πληθυσμών.[4] Το γεγονός, εξάλλου, ότι οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις πολεμούσαν στο πλευρό των Τούρκων προσέδωσε, για τους Έλληνες, στον πόλεμο αυτό τον χαρακτήρα πολέμου της Ορθοδοξίας. Στις 6 Δεκεμβρίου 1853, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, τα πορτρέτα του αυτοκράτορα της Ρωσίας, στολισμένα με δάφνες, ήταν παντού στην Αθήνα και το όνομα του αυτοκράτορα είχε αναφερθεί σε όλες τις εκκλησίες. Επιπροσθέτως, την Πρωτοχρονιά του 1854, όταν ήλθε η είδηση της ήττας του τουρκικού στόλου στη Σινώπη, Έλληνες κάτοικοι της πρωτεύουσας αντάλλασσαν την ευχή «και του χρόνου στην Κωνσταντινούπολη» [5]. Ο Έλληνας ευεργέτης Γρηγόριος Μαρασλής , που έζησε στην Οδησσό, παρέδωσε στον Νικόλαο Α΄ 550 χιλιάδες ρούβλια για την αποκατάσταση του Ναού της Αγίας Σοφίας, όταν ο ρωσικός στρατός θα καταλάμβανε την Κωνσταντινούπολη. [6]Μετά το τέλος του ακήρυχτου πόλεμου[ασαφές], στις υπό οθωμανικό έλεγχο επαρχίες Ήπειρος, Θεσσαλία και Μακεδονία πολλοί Έλληνες εθελοντές αποτέλεσαν την Ελληνική Λεγεώνα του Ρωσικού στρατού στο έδαφος της Ρωσίας.
Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της Λεγεώνας ανήκε στον Έλληνα αξιωματικό Α. Χρυσοβέργη (Αριστείδης Χρυσοβέργης). Στις αρχές του 1854 στο Βουκουρέστι, ο Χρυσοβέργης συναντήθηκε με τον διοικητή του ρωσικού στρατού στον Δούναβη, στρατηγό Μ. Γκορτσακόβ, με πρόταση τη δημιουργία μιας ξεχωριστής μονάδας Ελλήνων εθελοντών. Με διάταγμα του Γκορτσακόβ, Ο Χρυσοβέργης στάλθηκε στη μονάδα του στρατηγού Ουσακόβ στις εκβολές του Δούναβη. Οι Έλληνες εθελοντές δεν ήταν ντυμένοι με ρωσικές στρατιωτικές στολές, αλλά φορούσαν φουστανέλα, όπως στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.[7]
Απεικόνιση της μάχης με το βρετανικό αποβατικό άγημα υπό τις διαταγές του Χρυσοβέργη (αριστερά)
Οι Έλληνες εθελοντές έλαβαν μέρος στις μάχες του Μαρτίου του 1854, περνώντας στη δεξιά όχθη του Δούναβη, και τον Μάιο του ίδιου έτους στη μάχη εναντίον των Τούρκων στο νησί Ραντομάν. Το καλοκαίρι του 1854, στον βραχίονα Σωλήν, ο Χρυσοβέργης, με τον βαθμό του λοχαγού και επικεφαλής εικοσιπέντε Ελλήνων εθελοντών, έδωσε μάχη ενάντια σε βρετανικό άγημα 700 στρατιωτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης οι Βρετανοί έχασαν έξι αξιωματικούς και εβδομήντα δύο στρατιώτες , συμπεριλαμβανομένου του αριστοκράτη Ρίτσαρντ Χάιντ-Πάρκερ IV. Αυτός ήταν ο λόγος που για τη μάχη αυτή έγινε συζήτηση στο Βρετανικό Κοινοβούλιο [8].
Στις αρχές του 1855, η Λεγεώνα, η οποία αριθμούσε περίπου 800 εθελοντές, μεταφέρθηκε στην Κριμαία. Με το λάβαρό της, στο οποίο ήταν γραμμένο στα ελληνικά "Για την Ορθοδοξία", έλαβε μέρος στην επίθεση της Ευπατορίας στις 5 Φλεβάρη του 1855, όπου είχε απώλειες μερικές δεκάδες νεκρούς και τριάντα τραυματίες, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματικών Χρυσοβέργη και Σταμάτη. Ο τελευταίος πέθανε αργότερα από τις πληγές του.
Μετά την Ευπατορία, η Ελληνική Λεγεώνα συμμετείχε στην άμυνα της Σεβαστούπολης, ως μέρος της φρουράς από την 1η Μαρτίου μέχρι τις 27 Αυγούστου 1855 και στη μάχη του Μαύρου ποταμού στις 16 Αυγούστου.
Στο τέλος του πολέμου απονεμήθηκαν σε 735 λεγεωνάριους μετάλλια «Για την άμυνα της Σεβαστούπολης». Περισσότεροι από 500 Έλληνες εθελοντές έπεσαν στο πεδίο της μάχης και πέθαναν από ασθένειες.[εκκρεμεί παραπομπή]
Τον Ιούνιο του 1856 η Λεγεώνα διαλύθηκε. Μερικοί από τους εθελοντές αρνήθηκαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για τον φόβο των διώξεων από τις τουρκικές αρχές, καθώς πολλοί ήταν Τούρκοι υπήκοοι. 201 εθελοντές εγκαταστάθηκαν στη Μαριούπολη, όπου από τον 18ο αιώνα διαβιούσε ο γηγενής ελληνικός πληθυσμός της Κριμαίας. Οι λεγεωνάριοι ονόμασαν το χωριό τους Νόβο-Νικολάγιεβκα προς τιμήν της Λεγεώνας του αυτοκράτορα Νικόλάου. Αργότερα, στην καθομιλουμένη της Μαριούπολης έλαβε το όνομα Βολοντιόροβκα – το χωριό των εθελοντών.
[9]
Το 1864, ο συνταξιούχος πια συνταγματάρχης Χρυσοβέργης έστειλε υπόμνημα προς τις ρωσικές αρχές, με αίτημα την ανέγερση μνημείου για τους Έλληνες που έπεσαν στον πόλεμο της Κριμαίας. Το σχέδιό του δεν υλοποιήθηκε.
[10]
Σήμερα υπάρχει, ωστόσο, στη Σεβαστούπολη αναμνηστική πλάκα προς τιμήν της ελληνικής Λεγεώνας.
[11]
.jpg)
