Ο Γιαν Πέιτερς Ι (ή Γιαν Πέιτερς ο πρεσβύτερος ή και Γιοχάννες Πέιτερς, 24 Απριλίου 1624 - 1677) ήταν Φλαμανδόςζωγράφος και σχεδιαστής. Είναι γνωστός για τις θαλασσογραφίες του, οι οποίες συχνά απεικονίζουν θάλασσες σε θύελλα και ναυάγια πλοίων, καθώς και για τα τοπογραφικά του σχέδια.[10][11]
Βιογραφία
Ο Πέιτερς γεννήθηκε στην Αμβέρσα και ήταν γιος του Κορνέλις Πέιτερς και της Καταρίνα φαν Έιλεν (Catharina van Eelen). Ήταν αδελφός των ζωγράφων Χίλλις Πέιτερς, Μποναβεντούρα Πέιτερς Ι και Καταρίνα Πέιτερς. Σπούδασε ζωγραφική με τους αδελφούς του Μποναβεντούρα και Χίλλις αλλά και τον Γιοάννες Μπόοτς (Joannes Boots). Έγινε "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1645.[12]
Δραστηριοποιήθηκε στο Χόμποκεν κοντά στην Αμβέρσα από το 1645 ως το 1654, εργαζόμενος πιθανότατα στο εργαστήριο του αδελφού του, Μποναβεντούρα.[11] Το 1654 νυμφεύτηκε την Κατερίνα Μπουσέλιερς (Catherine Buseliers) και επέστρεψε στην Αμβέρσα. Το ζευγάρι απέκτησε δύο παιδιά, τον Γιοχάννες Φρανσίσκους και την Ιζαμπέλλα..[12] Ο Γιοχάννες Φρανσίσκους έγινε επίσης ζωγράφος, αλλά γι' αυτόν ελάχιστα είναι γνωστά με βεβαιότητα.[13]
Το 1659 ο Γιαν Πέιτερς πέρασε έξι μήνες στην Ολλανδική Δημοκρατία, σχεδιάζοντας πανοράματα πόλεων και λιμανιών. Τα σχέδια αυτά αργότερα έγιναν χαρακτικά από τον Γκασπάρ Μπάουττατς (Gaspar Bouttats).[14] Λόγω των πολλών σχεδίων μακρινών τόπων, πιστεύεται ότι ταξίδεψε σε Γαλλία, Ιταλία, ΛιβύηΚάιρο και Ιερουσαλήμ.[12] Είναι, εν τούτοις, εξ ίσου πιθανόν ορισμένα από αυτά τα σχέδια να βασίστηκαν σε σχεδιάσματα άλλων καλλιτεχνών, όπως του ανεψιού του Μποναβεντούρα Πέιτερς ΙΙ, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα ναυτικός του εμπορικού ναυτικού και καλλιτέχνης.
Ο αδελφός του, Μποναβεντούρα, ήταν εξαίρετος στην απεικόνιση δραματικών σκηνών ναυαγίων πλοίων με συννεφιασμένο ουρανό και τρικυμιώδη νερά. Ο Γιαν εκπαιδεύτηκε από αυτόν και ζωγράφισε θαλασσογραφίες με ύφος παρόμοιο με του αδελφού του, χωρίς, όμως, να φθάσει το ίδιο επίπεδο αρτιότητας.[11][15] Η θεματολογία του εκτεινόταν από θαλασσογραφίες τόπων της χώρας του ως θαλασσογραφίες της Μεσογείου. Ορισμένοι πίνακες αναπαριστούν ναυμαχίες ή ναυτικές επιθέσεις σε φρούρια. Ζωγράφιζε ταραγμένες θάλασσες με ναυάγια σκαφών αλλά και σκάφη που πλέουν σε ήρεμα νερά. Ήταν επιδέξιος στην αναπαράσταση των ατμοσφαιρικών συνθηκών, ιδιαίτερα των νεφών.[14] Ζωγράφισε, επίσης, απόψεις πόλεων και τοπία με αρχιτεκτονήματα, καθώς και μερικές προσωπογραφίες..[12][16]
Ο Γιαν Πέιτερς είναι, επίσης, γνωστός για τα τοπογραφικά σχέδια ποικίλων τοποθεσιών, που χρησιμοποιήθηκαν ως σχεδιάσματα από πολλούς χαράκτες. Ο Βενσεσλάους Χόλλαρ δημιούργησε, το 1651, μια ομάδα έξι χαρακτικών με θέμα ποταμούς και απόψεις ακτών της Ολλανδικής Δημοκρατίας, βασισμένα σε σχέδια του Πέιτερς. Ο Χόλλαρ δημιούργησε, επίσης, χαρακτικά απόψεων της Ανατολής, βασισμένα σε σχέδια του Πέιτερς.
[17] Ο Φλαμανδός χαράκτης Γκασπάρ Μπάουττατς δημιούργησε 14 οξυγραφίες για τον τόμο απόψεων της Ιερουσαλήμ και των γύρω περιοχών, που εκδόθηκε το 1672 από τον εκδότη Γιάκομπ Πέιτερς υπό τον τίτλο Απόψεις από την Αραβία, την Ιουδαία, τη Χαλδαία, τη Συρία, την Ιερουσαλήμ, την Αντιόχεια, τη Μέκκα κτλ, βασισμένες σε σχέδια του Γιαν Πέιτερς.[18]
Ο Μπάουττατς χρησιμοποίησε επίσης σχέδια του Γιαν Πέιτερς για την έκδοση του 1674 Thooneel der Steden ende Sterckten van t'Vereenight Nederlandt met d'aengrensende Plaetsen soo in Brabandt Vlaenderen als anden Rhijn en elders verovert door de Waepenen der Groot-moghende Heeren Staeten onder het gheley vande seer Edele Hooghghebore Princen va Oranien (= Σκηνές των πόλεων και των φρουρίων της ενωμένης Ολλανδίας με τις γειτονικές περιοχές της Βραβάντης, της Φλάνδρας και του Ρήνου και άλλων που κατακτήθηκαν από τα όπλα του Μεγάλου και Ισχυρού του Ευγενέστατου Πρίγκηπα της Οράγγης). Το έργο αυτό παρουσίαζε απόψεις πόλεων και φρουρίων της Ολλανδικής Δημοκρατίας, της Φλάνδρας και κατά μήκος του Ρήνου.[19]
Σχέδια του Γιαν Πέιτερς αποτέλεσαν τη βάση ορισμένων χαρακτικών που δημιούργησαν ο Γκασπάρ Βάουττατς και ο Λούκας Φόστερμαν ΙΙ για την έκδοση του Γιάκομπ Πέιτερς της Αμβέρσας ομάδων χαρακτικών υπό τον τίτλο Description des principales villes, havres et isles du golfe de Venise du cote oriental, comme aussi des villes et fortresses de la Moree et quelques places de la Grece et es isles principales de l'Archipel et fortresses dícelles et en suittes quelques places renommées de la Terre Saincte, et autres dessous la domination Ottomane vers le Midij et l'Orient, et quelques principales villes en Perse et le regne du Grand Mogol le tout en Abrege. (Περιγραφή των κυρίων πόλεων, λιμένων και νήσων από τον κόλπο της Βενετίας ως τις ανατολικές ακτές, καθώς και πόλεις και φρούρια του Μωρέως και ορισμένων τοποθεσιών της Ελλάδας και των κυριότερων νησιών του Αρχιπελάγους, φρουρίων και ορισμένων τοποθεσιών των Αγίων Τόπων και άλλων κάτω από οθωμανική κυριαρχία προς τη Μέση Ανατολή καθώς και των κυρίων πόλεων στην Περσία και το Βασίλειο του Μεγάλου Μογγόλου). Επρόκειτο για μια σειρά χαρτών και απόψεων της νότιας Ευρώπης, της βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.[20]