Η αλεξιθυμία είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων τους. Η λέξη αυτή προέρχεται από το αρχαίο ρήμα αλέξω (απομακρύνω, απωθώ αλλά και προστατεύομαι) [πρβλ. αλεξικέραυνο, αλεξίσφαιρο κλπ.] και τον "θυμό" που σημαίνει το συναίσθημα, σημαίνει δηλαδή ότι απωθώ το συναίσθημα. Τον όρο αυτό χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο ψυχίατρος Πέτρος Συφναίος το 1973^[1] για να μπορέσει να περιγράψει την κατάσταση που παρουσίαζαν πολλοί ασθενείς του με ψυχοσωματικά προβλήματα.

Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κατάσταση που περιγράφεται ως αλεξιθυμία έχουν τεράστια δυσκολία στο να αναγνωρίσουν συναισθηματικές καταστάσεις καθώς εκδηλώνονται. Μπορεί να έχουν μια αίσθηση, όταν βρίσκονται σε μια πολύ δυνατή συναισθηματική κατάσταση, όπως θλίψη με δάκρυα ή ασυγκράτητος θυμός, αλλά όταν προσπαθούν να καταλάβουν τι προκάλεσε αυτή την κατάσταση, δεν μπορούν να καθορίσουν τι ήταν αυτό που τους ερέθισε. Οι περισσότεροι μπορεί να αισθάνονται άβολα, σαν κάτι να αλλάζει στο σώμα τους, όπως αυξημένη καρδιακή πίεση ή πόνοι στο στομάχι, και όταν πιέζονται να εξηγήσουν τα συναισθήματα τους δεν έχουν λέξεις για να προσφέρουν. Μπορεί να προσπαθήσουν με αδέξιο τρόπο να δώσουν μια αριστοτεχνική απάντηση, ίσως να απαντήσουν αυτό που θέλουν οι άλλοι να ακούσουν, ή απλά να αλλάξουν θέμα στην κουβέντα.

Επίσης, το άτομο με αλεξιθυμία μπορεί να παρερμηνεύσει τη σωματική έκφραση του συναισθήματος σαν σωματική έκφραση ασθενειών. Για παράδειγμα, τα δάκρυα στα μάγουλα δεν είναι έκφραση στενοχώριας, αλλά ανωμαλία στους δακρυϊκούς αδένες ή μια καρδιά που πάλλεται δυνατά και γρήγορα λόγω πάθους ερμηνεύεται ως προβληματική βαλβίδα στην καρδιά κλπ. Ανάλογα μπορούν να θεωρηθούν οι συναισθηματικές εκδηλώσεις ως αποτέλεσμα των περιβαλλοντολογικών συνθηκών (μολυσμένος αέρας, αλλαγή στην ατμοσφαιρική πίεση κλπ).

Οι αλεξιθυμικοί είναι ανίκανοι να εκτιμήσουν τη συναισθηματική παρακίνηση των άλλων και γενικά βρίσκουν τα συναισθήματα των άλλων μπερδεμένα και παράλογα. Τέτοια πρόσωπα μπορεί να είναι πολύ έξυπνα και ευχάριστα, αλλά να μη διαθέτουν αίσθηση του χιούμορ ή φαντασία και να έχουν κάποιες ασυνήθιστες προτεραιότητες στις αποφάσεις που παίρνουν. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα συναισθήματα αποτελούν τον βασικό τρόπο διαχωρισμού των σημαντικών από τα ασήμαντα γεγονότα. Ό,τι μας προκαλεί λίγο ή όχι καθόλου συναίσθημα είναι ένα γεγονός το οποίο απαιτεί λίγη προσοχή, ενώ σε αντίθετη περίπτωση είναι κάτι πολύ σημαντικό. Για τους αλεξιθυμικούς όμως δεν υπάρχει η συναισθηματική παρακίνηση, ώστε να έχουν μεγάλο πρόβλημα στη λήψη σωστών αποφάσεων και στη θέσπιση ορθών προτεραιοτήτων.

Η έλλειψη φαντασίας είναι ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό που έχουν τα άτομα με αλεξιθυμία. Η φαντασία είναι ένα πολύ περίπλοκο φαινόμενο, το οποίο περιγράφεται ως η ικανότητα της δημιουργίας εικόνων στο μυαλό με βάση τις αναμνήσεις από τον υλικό κόσμο γύρω μας. Όμως με μια πιο βαθιά μελέτη και αποτίμηση της φαντασίας μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι πιο σύνθετο: είναι η ικανότητα δημιουργίας μυθοπλαστικών εικόνων τις οποίες δεν τις έχουμε συναντήσει στον υλικό κόσμο μας. Η φαντασία εξυπηρετεί κάποιες σημαντικές λειτουργίες, όπως την ικανότητα να φανταζόμαστε τα συναισθήματά μας, τις επιθυμίες, τα όνειρά, τις ανάγκες και το πώς θέλουμε να τα εκπληρώσουμε ή πώς φανταζόμαστε τον εαυτό μας στη θέση ενός άλλου. Το τελευταίο δε, αποτελεί και τη βάση στη συναισθηματική κατανόηση (ενσυναίσθηση) και στην ικανότητα επηρεασμού των συναισθημάτων τρίτων.

Υπάρχουν δύο "τρόποι" φαντασίας: ο ελεγχόμενος και ο αυθόρμητος. Κατά τον ελεγχόμενο τρόπο φαντασίας γίνεται η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν οι εικόνες του μυαλού για διάφορους σκοπούς. Ο αυθόρμητος είναι το άκρως αντίθετο, καθώς εδώ υπάρχει φαντασία χωρίς περιορισμό και ενσυνείδηση. Μπορεί στην περίπτωση της αλεξιθυμίας να μην είναι τόσο εύκολο να αναγνωριστεί ποιο μέρος της φαντασίας μειονεκτεί και ποιο όχι, αλλά πολλοί αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν την ικανότητα της ελεγχόμενης φαντασίας, χρησιμοποιώντας τη συνειδητά για πρακτικούς σκοπούς, όπως να λύσουν ένα πρόβλημα ή να σχεδιάσουν μια χρήσιμη εφαρμογή, κάτι που υποδεικνύει ότι μάλλον λείπει η αυθόρμητη φαντασία.

Επίσης χαρακτηρίζονται από έναν εξωτερικευμένα προσανατολισμένο τρόπο ζωής. Η έννοια του Εξωτερικευμένου προσανατολισμένου τρόπου ζωής ταιριάζει πολύ με τον εξωστρεφή τύπο ανθρώπου, όπως ορίστηκε από τον Καρλ Γιουνγκ. Σύμφωνα με την περιγραφή αυτού του τύπου ανθρώπου κανείς άλλος δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτόν στον ρεαλισμό. Η αίσθηση των υπαρκτών γεγονότων είναι υπερανεπτυγμένη.

Η ζωή του είναι συνονθύλευμα εμπειριών των υλικών πραγμάτων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα γεγονότα της ζωής με δυσκολία μπορούν να χαρακτηριστούν σαν εμπειρίες. Ό,τι βιώνει αποτελεί οδηγό για καινούργιες αισθήσεις. Ό,τι καινούργιο περνά από τη σφαίρα του ενδιαφέροντός του, αποκτάται με τρόπο καθαρά αισθητικό. Ακολουθώντας αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε κλίση προς αυστηρούς κανόνες, κανονισμούς και κοινωνική υπακοή τα οποία παρέχουν την υπαρξιακή "σιγουριά" διά μέσου των προβλέψιμων κωδίκων συμπεριφοράς, σε αντίθεση με τα συναισθήματα που για τους αλεξιθυμικούς δεν παρέχουν την ίδια σιγουριά. Τα παιδιά που έχουν στενές επαφές με αλεξιθυμικούς πολλές φορές χαρακτηρίζονται από ισχυρή ηθικολογία και σχολαστικότητα και μπορεί να αισθάνονται φυλακισμένα στις μονότονες ρουτίνες του καθημερινού περίγυρου. Όλα αυτά σιγουρεύουν την προβλεψιμότητα του κόσμου των αλεξιθυμικών.

Η αλεξιθυμία δεν θεωρείται διανοητική ή ψυχολογική διαταραχή. Είναι περισσότερο μια "προβληματική" ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας η οποία διαφέρει σε σοβαρότητα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι αλεξιθυμικοί πιστεύεται ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν προβλήματα στην προσωπικότητα τους. Επίσης η αλεξιθυμία σχετίζεται με συγκεκριμένες ασθένειες όπως υπέρταση^[2], δυσλειτουργική δυσπεψία^[3], σεξουαλικές διαταραχές^[4], διαταραχές από χρήση ουσιών^[5] και κάποιες αγχώδεις διαταραχές^[6].

Η ανικανότητα να διεγερθούν συναισθηματικά είναι ένας λόγος για τον οποίο κάποιοι αλεξιθυμικοί τείνουν να αποβάλλουν την ένταση που προκαλείται από συναισθηματική φόρτιση διά μέσου αυθόρμητων συμπεριφορών όπως ονυχοφαγία, εξάρτηση από ουσίες, απρεπή σεξουαλική συμπεριφορά, ανορεξία κλπ. Η ανικανότητα στη διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές του νευρικού συστήματος, που μπορεί με τη σειρά τους να προκαλέσουν σωματικές διαταραχές. Τέλος οι αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν μικρή ικανότητα στο να βιώνουν θετικά συναισθήματα.

Τα κυριότερα αίτια της αλεξιθυμίας μπορεί να είναι:

• Κληρονομικά χαρακτηριστικά
• Γενετικές ανωμαλίες
• Ελλιπής νευρολογική ανάπτυξη
• Εγκεφαλική εγχείρηση
• Ψυχολογικό τραύμα
• Ψυχολογική άμυνα κατά του στρες ή της αρρώστιας
• Πολιτιστικό-κοινωνικό περιβάλλον
• Οικογενειακές επιρροές

Δεν είναι ξεκάθαρο τι προκαλεί την αλεξιθυμία. Κάποιες μελέτες στη νευροψυχολογία δείχνουν ότι η αλεξιθυμία μπορεί να προκαλείται από μια διαταραχή στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο σε μεγάλο μέρος για τη δημιουργία των συναισθημάτων. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει πιθανώς ένα πρόβλημα στη διαημισφαιρική μεταφορά. Έτσι η συναισθηματική πληροφορία από το δεξί ημισφαίριο δεν μεταφέρεται σωστά στις περιοχές της γλώσσας στο αριστερό ημισφαίριο. Επιπρόσθετα ένα άλλο νευροψυχολογικό μοντέλο προτείνει ότι η αλεξιθυμία μπορεί να σχετίζεται με μια δυσλειτουργία του εγκεφαλικού φλοιού. Αυτές οι μελέτες έχουν δώσει κάποια πρώτα συμπεράσματα, αλλά τα εμπειρικά στοιχεία για τις αιτίες της αλεξιθυμίας παραμένουν ακαθόριστα.

Αν και τα ψυχολογικά αίτια είναι σημαντικά στον καθορισμό της αιτιολογίας της αλεξιθυμίας, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η πρώτη γλώσσα του νεογέννητου είναι η μη λεκτική γλώσσα του προσώπου. Η συναισθηματική κατάσταση της μητέρας είναι σημαντική για τον καθορισμό της εξέλιξης του παιδιού. Η αμέλεια ή αδιαφορία στις μεταβολές της έκφρασης του παιδιού χωρίς κατάλληλη ανάδραση μπορεί να προωθήσει σε ακύρωση των εκφράσεων που παρουσιάζει το παιδί. Η ικανότητα των γονιών να μεταφέρουν την αυτεπίγνωση στο παιδί είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας. Εάν ο γονιός είναι ανίκανος να αναγνωρίσει και να ξεχωρίσει τις συναισθηματικές εκφράσεις στο παιδί, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να καταλαβαίνει τις συναισθηματικές εκφράσεις.

Με σκοπό τον όσο το δυνατόν καλύτερο καθορισμό των αιτίων της αλεξιθυμίας, οι επιστήμονες έχουν διαχωρίσει την αλεξιθυμία σε δυο βασικές κατηγορίες: την πρωτογενή και τη δευτερογενή. Η πρωτογενής αλεξιθυμία οφείλεται στη φύση του ανθρώπου, στα γονίδιά του και δεν επιδέχεται εύκολα θεραπεία. Αντίθετα η δευτερογενής αλεξιθυμία προκαλείται είτε από αντίδραση σε ψυχολογικό τραύμα, όπου ο ασθενής καταπιέζει οδυνηρά συναισθήματα σαν μια πρόσκαιρη άμυνα εναντίον του τραύματος, είτε από κακή ανατροφή ή γενικότερα άλλες ψυχολογικές αιτίες.

Ο Πέτρος Συφναίος επαναπροσδιόρισε τις έννοιες "πρωτογενής" και "δευτερογενής", θεωρώντας ότι η βασική διαφορά είναι ότι η μια προκαλείται από νευρολογικά αίτια, ενώ η άλλη από ψυχολογικά. Έτσι η πρωτογενής αλεξιθυμία έχει εξ ορισμού αυστηρά νευρολογική βάση και σωματική αιτία, όπως γενετική ανωμαλία, ελλιπή βιολογική ανάπτυξη ή εγκεφαλική εγχείρηση. Η δε δευτερογενής αλεξιθυμία είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών αιτίων, όπως κοινωνικοπνευματική κατάσταση, άμυνα εναντίον τραύματος και νευρωτικής αντίδρασης. Η δευτερογενής αλεξιθυμία θεωρείται πιο αναστρέψιμη από την πρωτογενή και είναι πιθανότερο να είναι επιτυχής η θεραπεία της μέσω εκπαίδευσης.

Εάν έχει κάποιος ανικανότητα στη συναισθηματική κατανόηση, υπάρχουν πολλά στοιχεία στην καθημερινή ζωή που μπορούν να το επιβεβαιώσουν όπως:

• Βρίσκει δυσκολία στο να μιλήσει για τα δικά του συναισθήματα
• Τον θεωρούν οι άλλοι σαν υπερβολικά λογικό η αναίσθητο χωρίς όμως να τον θεωρούν μη φιλικό
• Μπερδεύεται από τις συναισθηματικές αντιδράσεις των άλλων
• Δίνει σχολαστικές και αναλυτικές απαντήσεις σε απλές ερωτήσεις
• Σπάνια ονειρεύεται, οραματίζεται τους προσωπικούς στόχους και προσδοκίες του από το μέλλον
• Έχει μειωμένη αντίδραση και ενδιαφέρον για την τέχνη, τη λογοτεχνία ή τη μουσική
• Παίρνει προσωπικές αποφάσεις σύμφωνα με τις αρχές παρά με τα συναισθήματα
• Υποφέρει από περιστασιακές ακαθόριστες σωματικές διαταραχές όπως στομαχόπονους, υπέρταση κλπ.

Οι αλεξιθυμικοί έχουν συναισθήματα όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στο ότι είτε δεν γνωρίζουν τη σωματική έκφραση των συναισθημάτων (όπως ταχυπαλμία ή κοκκίνισμα) ή δεν καταλαβαίνουν τη συναισθηματική σημασία τους^[7]. Όταν η αιτία και η φύση ενός συναισθήματος είναι ξεκάθαρη, οι αλεξιθυμικοί εκφράζουν πληθωρικά το συναίσθημά τους όπως όλοι οι άλλοι. Τα δυνατά συναισθήματά τους ξαφνιάζουν και μπορεί να μην είναι ικανοί να ελέγξουν την έκφρασή τους. Οι αλεξιθυμικοί τείνουν να είναι χρόνια αγχωτικοί^[8]. Αυτό συμβαίνει μερικώς λόγω της αποτυχίας στο να κατονομάσουν τα συναισθήματά τους κατάλληλα. Ακόμα και για αυτούς που δεν είναι αλεξιθυμικοί, τα συναισθήματα τα οποία δεν τα αναγνωρίζουν κατάλληλα εκφράζονται σωματικά σαν απροσδιόριστο άγχος. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε αυτούς που είναι αλεξιθυμικοί. Επιπρόσθετα, η ανικανότητα στο να παίρνονται γρήγορες αποφάσεις σε μια συναισθηματική βάση οδηγεί στη δημιουργία φόβου όσον αφορά τις προσωπικές επιλογές.

Η κατάθλιψη είναι συχνό φαινόμενο στους αλεξιθυμικούς^[9]. Οι αλεξιθυμικοί βιώνουν επιβαρυντικές καταστάσεις στη ζωή, που τους ωθούν σε πολύ αρνητικές (αν και πολύ ρεαλιστικές) σκέψεις. Αυτές οι αρνητικές σκέψεις καταπιέζουν τη σωματική κατάσταση ετοιμότητας για δράση του σώματος, ενεργοποιώντας το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα και προκαλώντας μειωμένη δραστηριότητα σε μέρη του εγκεφάλου που οδηγεί σε δυνατά αισθήματα νωθρότητας και αργών αντιδράσεων σε σώμα και μυαλό. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ σωματική μορφή κατάθλιψης, την οποία οι ασθενείς έχουν δυσκολία να επεξεργαστούν και να εξηγήσουν. Ένας έξυπνος αλεξιθυμικός μπορεί να είναι ικανός να δώσει μια αληθοφανή απάντηση.

Η αλεξιθυμία μπορεί να διαγνωστεί επισήμως από κλινικά τεστ και ερωτηματολόγια που αποτιμούν τις απαντήσεις του ατόμου σε ερωτήσεις-κλειδιά. Το ερωτηματολόγιο Beth Israel είναι ακόμα και τώρα σημείο αναφοράς για τη διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ψυχιατρικό επίπεδο, όμως το Τεστ 20 αντικειμένων του Τορόντο είναι σίγουρα το πιο αποτελεσματικό.

Βέβαια ύστερα από τη διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ένα άτομο, τίθεται το ερώτημα εάν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία. Επιστήμονες έχουν κατά καιρούς προσπαθήσει να βρουν μια συγκεκριμένη θεραπεία για αυτού του είδους την ψυχοσωματική διαταραχή. Οι κύριοι "αρχιτέκτονες" της θεωρίας της αλεξιθυμίας, ο Συφνέος και ο Nemiah, συμφωνούν στο ότι οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν έχουν καλά αποτελέσματα. Αυτές οι μέθοδοι προκαλούν θλίψη και δυστυχία στους αλεξιθυμικούς επειδή επικεντρώνονται στην ανικανότητά τους να καταλάβουν τα δικά τους συναισθήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι προτιμότερο να δοθεί προσοχή σε στρατηγικές αναγνώρισης των συναισθημάτων.

Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η αλεξιθυμία μπορεί να ανταποκριθεί σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους ή λογοθεραπείες με πολύ αργούς ρυθμούς. Για παράδειγμα, ο Nemiah συνηγορεί σε μία εκπαιδευτική και παιδαγωγική προσέγγιση, όπου ο γιατρός εξηγεί στον ασθενή πώς αυτός σωματοποιεί τα συναισθήματά του και ότι αυτό είναι κάτι παροδικό στο οποίο ωστόσο πρέπει να δοθεί σημασία. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να αναγνωρίσει και να δώσει κατάλληλα ονόματα στα συναισθήματά του. Αυτή είναι μια πολύ αργή και απογοητευτική πολλές φορές διαδικασία. Πρέπει να αφεθεί σε ειδικούς και δεν πρέπει κάποιος μη ειδικός να προσπαθήσει να την εφαρμόσει, διότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι η μέθοδος αυτή παράγει θετικά αποτελέσματα. Η διάκριση σε πρωτογενή και δευτερογενή αλεξιθυμία σχετίζεται άμεσα με τις προοπτικές για θεραπευτική επιτυχία.

Οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν πρόκειται να έχουν αποτέλεσμα εάν μονοπάτια που ενώνουν συναισθηματικές περιοχές "κλειδιά" έχουν καταστραφεί. Θα ήταν ανώφελο να προσπαθήσει κανείς να εκπαιδεύσει έναν ασθενή να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του, εάν οι εγκεφαλικές λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για το συναίσθημα δεν λειτουργούν σωστά. Αντιστρόφως, η μετατραυματική αλεξιθυμία είναι πιο πιθανό να ανταποκριθεί σε εξάσκηση και εκπαίδευση στα αισθήματα και τα συναισθήματα επειδή οι αναγκαίες νευρολογικές λειτουργίες υποτίθεται πως είναι ανέπαφες.

Δεν υπάρχουν άμεσες φαρμακευτικές αγωγές για την αλεξιθυμία. Ωστόσο, επειδή η αλεξιθυμία σχετίζεται με χαμηλή διάθεση, μπορεί μερικοί ασθενείς να ωφεληθούν από τη χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Αυτό ίσως κάνει πιο εύκολο και πιο παραγωγικό το να εστιάσει ο ασθενής στα συναισθήματα και στη μετάφραση των εσωτερικών εμπειριών.

Πολλοί ψυχίατροι παρουσιάζουν σκεπτικισμό γύρω από το ζήτημα κι αρκετοί είναι αρνητικοί εν μέρει λόγω των συνεχών αμφιβολιών γύρω από το ζήτημα του ορισμού της αλεξιθυμίας. Η αλεξιθυμία δεν διαθέτει μια επίσημη διάγνωση και το βασικό μειονέκτημα της συναισθηματικής κατανόησης δεν θεωρείται επισήμως σαν αναγνωρισμένη ψυχιατρική διαταραχή. Έτσι πολλοί ψυχίατροι είναι αρνητικοί και δεν αναγνωρίζουν την αλεξιθυμία.

• Kooiman CG (1998), The status of alexithymia as a risk factor in medically unexplained physical symptoms. Compr Psychiatry 39(3):152-159.
• Lesser IM (1985), Current concepts in psychiatry. Alexithymia. N Engl J Med 312(11):690-692.
• Lumley MA, Stettner L, Wehmer F (1996), How are alexithymia and physical illness linked? A review and critique of pathways. J Psychosom Res 41(6):505-518.
• Nemiah JC (1977), Alexithymia. Theoretical considerations. Psychother Psychosom 28(1-4):199-206.
• Sifneos PE (1972), Short-Term Psychotherapy and Emotional Crisis. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Sifneos PE (1996), Alexithymia: past and present. Am J Psychiatry 153(7 suppl):137-142.
• Taylor GJ, Bagby RM, Parker JD (1991), The alexithymia construct. A potential paradigm for psychosomatic medicine. Psychosomatics 32(2):153-164.
• Zeitlin SB, McNally RJ, Cassiday KL (1993), Alexithymia in victims of sexual assault: an effect of repeated traumatization? Am J Psychiatry 150(4):661-663.

• Psychiatric Times
• Συχνές ερωτήσεις για την αλεξιθυμία (Αγγλικά)
• Emotional Processing - Alexithymia Αρχειοθετήθηκε 2008-03-12 στο Wayback Machine.
• Medicine Word - Definition^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• Βιβλία Σχετικά με την Αλεξιθυμία