Ο Αλέξανδρος Ιωάννη Μαυροκορδάτος ο Φιραρής (Κωνσταντινούπολη1754-Μόσχα1819) ήταν μεγάλος διερμηνέας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1783-84) και ηγεμόνας της Μολδαβίας (ως Αλέξανδρος Ι΄, 1785-86). Εξαιρετικής μόρφωσης, γνώστης πολλών γλωσσών και επιδέξιος διπλωμάτης, στάλθηκε, νέος ακόμη, σε επίσημη διπλωματική αποστολή στην τότε Ρωσική πρωτεύουσα, την Πετρούπολη για να διαπραγματευθεί εμπιστευτικά ζητήματα του τουρκικού κράτους.[1] Απέκτησε το προσωνύμιο «φιραρής», που σημαίνει φυγάς, όταν το 1786 μετά την έκπτωσή του από το αξίωμα του Ηγεμόνα της Μολδαβίας, αντί να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη κατέφυγε στη Ρωσία, α[›] όπου και παρέμεινεβ[›] μέχρι τον θάνατό του.[2]
Βίος
Γιος του Ιωάννη Β΄ Μαυροκορδάτου (γιου του Νικολάου) και της Σουλτάνας Μάνου βρέθηκε σε ηλικία 14 ετών, το 1768 στην αυλή του νεοδιορισμένου ηγεμόνα της Βλαχίας Γρηγορίου Αλεξάνδρου Γκίκα.γ[›][3] Στο σύντομο χρονικό διάστημα που υπηρέτησε ως μεγάλος διερμηνέας της Υψηλής Πύλης επέδειξε πολιτική ικανότητα, ενώ τον Φεβρουάριο του 1785 διορίστηκε στη θέση του Ηγεμόνα της Μολδαβίας, διάδοχος του εξαδέλφου του Αλεξάνδρου Α' Μαυροκορδάτου του «δελήβεη».
Τον Δεκέμβριο του 1786, παύθηκε από το αξίωμα του λόγω αντιπαράθεσης ανάμεσα στον ίδιο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Προκόπιο. Τότε αντί να επιστρέψει στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατέφυγε στη Ρωσία όπου έγινε ευνοϊκά δεκτός από την αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας.[4] Οι Τούρκοι του έδωσαν τότε την προσεπωνυμία του «Φιραρή» (δηλ. δραπέτη, φυγά) και μάταια τον επόμενο χρόνο (Ιούλ. 1787) απαίτησαν την έκδοσή του από τους Ρώσους. Την ίδια χρονιά ιδρύει στη Μόσχα την Εταιρία ο «Φοίνικας».[5] Μυείται τον Οκτώβριο 1816 στη Φιλική Εταιρεία από τον Νικόλαο Γαλάτη δίνοντας συνδρομή χιλίων ρουβλίων.[6][7] Πέθανε πριν ξεσπάσει η επανάσταση, το 1819.
Εργογραφία
Ήταν προστάτης των ελληνικών γραμμάτων και χάρη στη γενναιοδωρία του πραγματοποιήθηκαν εκδόσεις ελληνικών βιβλίων από τα οποία σημαντικότερα είναι:
Τρίτομον Λεξικόν τρίγλωσσον της γαλλικής, ιταλικής και ρωμαϊκής διαλέκτου που τύπωσε στη Βιέννη το 1790 ο Γεώργιος Βεντότης.
Έρωτος αποτέλεσματα
Το 1810 εκδἰδει ανώνυμα στη Μόσχα «Βόσπορος εν Βορυσθένει», μια ποιητική συλλογή της οποίας το κυριώτερο στιχούργημά του «Όνειρον», συνδυάζει τον πατριωτισμόν με την αρχαιογνωσία και με τη δαπόντεια ηθική.δ[›] : «ως το πολύ της θλίψεως γεννά παραφροσύνην/ωσαύτως τρόπος ο καλός φέρει ευγνωμοσύνη[8]»
Σημειώσεις
^α: Από μαρτυρία του Γρηγορίου Κωνσταντά προκύπτει, ότι υπήρχε επίδραση του Φιραρή στον Ρήγα Φεραίο ή τουλάχιστον κάποια συνεννόηση μεταξύ τους.
^γ: Οι διοικητικές και φορολογικές μεταρρυθμίσεις στη Μολδαβία του Γρηγορίου Γκίκα καθώς και η αντίδρασή του να παραχωρηθεί από τους Τούρκους στους Αυστριακούς τμήμα της ηγεμονίας του, η Βουκοβίνα, εξόργισαν την Υψηλή Πύλη, η οποία και οργάνωσε τη δολοφονία του 1777 για να αντικατασταθεί από τον Νικόλαο Καρατζά που μετέχοντας στις διαπραγματεύσεις στη Μόσχα γνώρισε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο μέλλοντα γαμβρό του.
^δ: Σημειωτέον, ότι ο Καισάριος Δαπόντες αφιερώνει το έμμετρο λόγο του «Κήπος Χαρίτων» 1768 (τυπώθηκε το 1880) στον Αλέξανδρο Β' Μαυροκορδάτο τον μετέπειτα Φιραρή, αρκετά χρόνια πριν την ανάδειξή του.
