Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 17/09/2015.

Ο Εσπερινός αποτελεί την εναρκτήριο ακολουθία κάθε ημέρας. Ονομάζεται Εσπερινός, επειδή τελείται κατά την εσπέρα, ή Λυχνικόν, επειδή συμπίπτει με το άναμμα των λύχνων.

1. Έναρξις^[1] - Προοιμιακός Ψαλμός^[2] - Ειρηνικά^[3]
2. Η στιχολογία του Ψαλτηρίου: οι δύο πρώτοι στίχοι τού 140ού Ψαλμού ("Κύριε εκέκραξα...": Κεκραγάριον) και οι Ψαλμοί 141, 129 και 116
3. Οι επιλύχνιοι ψαλμοί (στιχηρά τού Κεκραγαρίου)^[4]
4. Η Μικρά Είσοδος (μόνο στους Εσπερινούς των Σαββάτων, των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών και των επίσημων αγίων καθώς και στους Εσπερινούς που ψάλλονται τα λεγόμενα Μεγάλα Προκείμενα)
5. Η επιλύχνιος ευχαριστία: "Φως ιλαρόν..."
6. Το Προκείμενον (ψαλμικός στίχος που ψάλλεται τρις)
7. Τα αναγνώσματα^[5]
8. Οι δεήσεις ("Είπωμεν πάντες..."^[6], "Καταξίωσον Κύριε...", "Πληρώσωμεν την δέησιν..."^[7])
9. Η λιτή (ιδιόμελα^[8] - αιτήσεις)
10. Τα απόστιχα (τού Κεκραγαρίου)^[9] - "Νυν απολύεις..."
11. Ο Κανών της Θεοτόκου - Τρισάγιο
12. Τα απολυτίκια
13. Η αρτοκλασία ("Θεοτόκε Παρθένε...", "Δέσποτα Κύριε...", ο 33ος Ψαλμός^[10]) και
14. Η απόλυσις.

Ο Εσπερινός είναι η πρώτη ακολουθία τού 24ώρου· ακολουθείται από το Απόδειπνο, το Μεσονυκτικό και τον Όρθρο σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας.

Ειδικότερα, ανάλογα με τον εορταστικό ή μη χαρακτήρα της ημέρας που ακολουθεί και σύμφωνα με τα τυπικά της Εκκλησίας, η εσπερινή ακολουθία υπόκειται στις εξής διακρίσεις:

• ο Εσπερινός των καθημερινών (μη εορτάσιμος, καθημερινός), όταν δεν ξημερώνει εκκλησιαστική εορτή. Εσφαλμένα καλείται και μικρός εσπερινός^[11].
• ο Εσπερινός του Σαββάτου και των εορτών (εορτάσιμος ή πανηγυρικός), όταν ξημερώνει Κυριακή, δεσποτική, θεομητορική ή μεγάλου αγίου εορτή. Περαιτέρω, τις μέρες αυτές προβλέπονται δύο εσπερινές ακολουθίες, ήτοι:
  • ο Μέγας Εσπερινός (ασματικός), που ψάλλεται ευρέως αντί του εσπερινού των καθημερινών και περιλαμβάνει τροπάρια της εορτής, ενίοτε απόστολο, μικρά είσοδο και ανάγνωση του ευαγγελίου.
    • ο Κατανυκτικός Εσπερινός, που ψάλλεται αποκλειστικά τις παραμονές των Κυριακών της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
  • ο Μικρός Εσπερινός (σύντομος), που ψάλλεται κατά κανόνα μόνο σε μονές, όταν πρόκειται να ακολουθήσει αγρυπνία, στην οποία περιλαμβάνεται η ακολουθία του (Μεγάλου) Εσπερινού ως επόμενη του Αποδείπνου και του Μεσονυκτικού. Για να μην διαταραχθεί η λειτουργική συνέχεια, λόγω της μετάθεσης του (Μεγάλου) Εσπερινού μετά το Απόδειπνο, εισήχθη η σύντομη ακολουθία του Μικρού Εσπερινού, η οποία τελείται τη συνήθη ώρα του εσπερινού, δηλαδή μετά την Θ' Ώρα και πριν το Απόδειπνο.

Τέλος, εάν στον εσπερινό χοροστατεί ένας ή περισσότεροι αρχιερείς, τότε ο εσπερινός καλείται αντιστοίχως αρχιερατικός ή πολυαρχιερατικός.

Αυτό το λήμμα σχετικά με την Ορθόδοξη Εκκλησία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.