Η Αδιαβηνή (κλασικά συριακά: ܚܕܝܐܒ Ḥaḏy’aḇ ή Ḥḏay’aḇ, περσικά: Nodshēragān, [1] αρμενικά: Նոր Շիրական, Nor Shirakan) ήταν ένα αρχαίο βασίλειο στη βόρεια Μεσοποταμία, που αντιστοιχεί στο βορειοδυτικό τμήμα της αρχαίας Ασσυρίας.
Το μέγεθος του βασιλείου διέφερε με την πάροδο του χρόνου. Αρχικά περιλάμβανε μια περιοχή μεταξύ των ποταμών Ζαμπ, τελικά απέκτησε τον έλεγχο της Νινευή και ξεκινώντας τουλάχιστον με την εξουσία του Μονόβαζου Α' (τέλη του 1ου αιώνα π.Χ.), η Κορδυηνή έγινε εξάρτηση της Αδιαβηνής. Έφτασε στο ζενίθ της υπό τον Ιζάτη Β', ο οποίος χορήγησε την περιοχή της Νίσιβης από τον Πάρθο βασιλιά Αρτάβανο Β' ως ανταμοιβή για τη βοήθεια των Πάρθων να ανακτήσει τον θρόνο του. Τα ανατολικά σύνορα της Αδιαβηνής σταμάτησαν στα όρη Ζάγρος, δίπλα στην περιοχή των Μήδων. Η Άρβηλα χρησίμευσε ως πρωτεύουσα της Αδιαβηνής.
Ο σχηματισμός του βασιλείου είναι ασαφής. Η πρώτη περίπτωση ενός καταγεγραμμένου ηγεμόνα της Αδιαβηνής είναι το 69 π.Χ., όταν ένας ανώνυμος βασιλιάς της Αδιαβηνής στη μάχη της Τιγρανόκερτα ως σύμμαχος του Αρμένιου βασιλιά Τιγράνη του Μεγάλου. Ωστόσο, τα νομίσματα συνεπάγονται την εγκαθίδρυση ενός βασιλείου στην Αδιαβηνή γύρω στο 164 π.Χ., μετά την αποσύνθεση της ελληνικής εξουσίας των Σελευκιδών στην Εγγύς Ανατολή. Η Αδιαβηνή καταλήφθηκε από τον Πάρθο βασιλιά Μιθριδάτη Α' και τουλάχιστον από τη βασιλεία του Μιθριδάτη Β΄ χρησίμευσε ως αναπόσπαστο μέρος του παρθικού κόσμου.
Οι Αδιαβηνοί ηγέτες μεταστράφηκαν στον Ιουδαϊσμό από τον παγανισμό τον 1ο αιώνα μ.Χ. Η βασίλισσα Έλενα της Αδιαβηνής (γνωστή σε εβραϊκές πηγές ως Ελένη Χαμάλκα) μετακόμισε στην Ιερουσαλήμ, όπου έχτισε ανάκτορα για την ίδια και τους γιους της στο βόρειο τμήμα της πόλης του Δαβίδ, νότια του Όρους του Ναού, και βοήθησαν τους Εβραίους στον πόλεμο τους με τη Ρώμη.[12] Σύμφωνα με το Ταλμούδ, τόσο η Έλενα όσο και ο Μονόβαζος δώρισαν μεγάλα κεφάλαια για τον Ναό της Ιερουσαλήμ. Μετά το 115 μ.Χ., δεν υπάρχουν ιστορικά βασιλικά ίχνη στην Αδιαβηνή.
Οι Πάρθοι ανατράπηκαν από την Αυτοκρατορία των Σασσανιδών το 224, οι οποίοι κατά τη στιγμή του Σαπώρη Α' είχαν καθιερώσει την εξουσία τους στην Αδιαβηνή. Ο Αρδασίρ Β' είναι η τελευταία φυσιογνωμία, που καταγράφηκε ως βασιλιάς της Αδιαβηνής.
Τοποθεσία
Η Αδιαβηνή κατέλαβε μια περιοχή στη Μηδική Αυτοκρατορία μεταξύ της Άνω και της Κάτω Ζαμπ, αν και ο Αμμιανός μιλάει για Νινευή, Εκβάτανα, και Γαυγάμηλα, ότι επίσης ανήκουν σε αυτήν.[13] Μέχρι τα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ., τα σύνορά επεκτάθηκαν μέχρι τη Νίσιβη. Στα ταλμουδικά γραπτά το όνομα εμφανίζεται ως חדייב, חדייף και הדייב. Η πρωτεύουσα ήταν η Άρβηλα (Arba-ILU).[14]
Η βιβλική Αβώρ ταυτίζεται με την Αδιαβηνή, αλλά στο Ταλμούδ της Ιερουσαλήμ με τη Ριφάθ[15].
Πληθυσμός
Η Αδιαβηνή είχε μικτό πληθυσμό, ενώ η συριακή γλώσσα κυριαρχούσε ομιλούμενη από τους Ασσύριους. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, τέσσερις φυλές κατοικούσαν στην περιοχή της Αδιαβηνής.[16] Η αφήγηση του Ιώσηπου δείχνει ότι υπήρχε ένας σημαντικός εβραϊκός πληθυσμός στο βασίλειο. Η δύσκολη ανάμειξη πολιτισμών μπορεί να φανεί στην ιστορία του μαρτυρίου του Μαχανούς, ενός εξέχοντος Ιρανού Ζωροάστρη, που μεταστράφηκε στον Χριστιανισμό[17]. Σε μεταγενέστερους χρόνους η Αδιαβηνή έγινε αρχιεπισκοπή.[18]
Ιστορία
Στην αρχαιότητα, η Αδιαβηνή ήταν αναπόσπαστο τμήμα της Ασσυρίας.
Αχαιμενιδική Περσική Αυτοκρατορία
Υπό τους Αχαιμενίδες Πέρσες βασιλείς, η Αδιαβηνή φαίνεται ότι ήταν για μια εποχή υποτελής της Περσικής Αυτοκρατορίας.[19] Οι Μύριοι, ένας στρατός Ελλήνων μισθοφόρων, υποχώρησαν μέσω της Αδιαβηνής στην πορεία τους προς τη Μαύρη Θάλασσα μετά τη Μάχη στα Κούναξα.
Η μεταστροφή της Βασίλισσας Ελένης στον Ιουδαϊσμό
Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, η Ελένη, η βασίλισσα της Αδιαβηνής, μεταστράφηκε στον Ιουδαϊσμό από τον παγανισμό τον 1ο αιώνα. [20]
Η σαρκοφάγος της Βασίλισσας Ελένης ανακαλύφθηκε το 1863. Ένα ζευγάρι επιγραφών στη σαρκοφάγο πιστεύεται ότι αποτελεί αναφορά στις προμήθειες, που η Ελένη παρέσχε στους φτωχούς της Ιερουσαλήμ και στο εβραϊκό βασίλειο γενικότερα. Σ
Όλα τα ιστορικά ίχνη εβραϊκών βασιλικών δικαιωμάτων στην Αδιαβηνή έληξαν γύρω στο 115 μ.Χ., αλλά αυτές οι ιστορίες επηρέασαν τεράστια τη ραβινική λογοτεχνία και το Ταλμούδ. [21] Αν και Ζωροάστρες, οι άνθρωποι της Αδιαβηνής ήταν ανεκτικοί απέναντι στον Ιουδαϊσμό και επέτρεψαν την ίδρυση εβραϊκών κοινοτήτων εκεί. Οι Εβραίοι της Έδεσσας, οι Νισίβιοι και οι Αδιαβηνοί τους ξεπλήρωσαν, όντες οι ισχυρότεροι αντίπαλοι του Τραϊανού.
Στα τέλη του δεύτερου αιώνα ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε γρήγορα μεταξύ των Ζωροαστρών και εκείνων που προηγουμένως στήριζαν τον Ιουδαϊσμό.
Ελληνιστική περίοδος
Το μικρό βασίλειο μπορεί να είχε μια σειρά από γηγενείς ηγεμόνες ονομαστικά υποτελείς στις αυτοκρατορίες των Μακεδόνων, των Σελευκιδών και αργότερα των Αρμενίων (υπό τον Τίγρανη τον Μέγα).
Παρθική Αυτοκρατορία
Αργότερα έγινε ένα από τα υποτελή βασίλεια της Παρθικής αυτοκρατορίας. Κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. και τον 1ο αιώνα μ.Χ., κέρδισε ιδιαίτερη σημασία υπό μια σειρά βασιλιάδων, που κατάγονταν από τον Μονόβαζο Α' και τον γιο του, Ιζάτη Α'.
Ο Μονόβαζος Α' είναι γνωστό ότι είχε συμμαχήσει με τον βασιλιά Αβενερίγ της Χαρακηνής, στην αυλή του οποίου ο γιος του, Ιζάτης Β', έζησε για ένα χρόνο και παντρεύτηκε την κόρη του, καθώς και οι κυβερνήτες των άλλων μικρών βασιλείων στην περιφέρεια της παρθικής σφαίρας επιρροής.
Ρωμαϊκό διάλειμμα (117-118)
Ο κύριος αντίπαλος του Τραϊανού στη Μεσοποταμία κατά τη διάρκεια του 115 ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της ανεξάρτητης Αδιαβηνής, ο Μεχαράσπης. Ο Τραϊανός εισέβαλε στην Αδιαβηνή και την έκανε μέρος της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασσυρίας υπό τον Αδριανό το 117, ωστόσο, η Ρώμη εγκατέλειψε την κατοχή της Ασσυρίας, της Μεσοποταμίας και της Αρμενίας.
[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (November 2007)">απαιτείται παραπομπή</span> ]
Το καλοκαίρι του 195, ο Σεπτίμιος Σεβήρος πολεμούσε και πάλι στη Μεσοποταμία και το 196 τρεις διαιρέσεις του ρωμαϊκού στρατού έπεσαν στην Αδιαβηνή. Σύμφωνα με τον Δίωνα Κάσσιο, ο Καρακάλλας πήρε την πόλη Άρβηλα το έτος 216 και έψαξε όλους τους τάφους εκεί, θέλοντας να εξακριβώσει εάν οι Αρσακίδες βασιλείς θάφτηκαν εκεί. Πολλοί από τους αρχαίους βασιλικούς τάφους είχαν καταστραφεί.
Περσία των Σασσανιδών
Παρά την ανατροπή των Παρθίων από τους Σασσανίδες το 224 μ.Χ., οι φεουδαρχικές δυναστείες παρέμειναν πιστές στους Πάρθους και αντιστάθηκαν στην πρόοδο των Σασσανίδων στην Αδιαβενή και την Ατροπατηνή. Λόγω αυτού και των θρησκευτικών διαφορών, η Αδιαβηνή δεν θεωρήθηκε ποτέ αναπόσπαστο τμήμα του Ιράν, παρόλο που οι Σασσανίδες την έλεγχαν για αρκετούς αιώνες.
Αφού η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία καθιέρωσε σταδιακά τον Χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία της κατά τον τέταρτο αιώνα, οι κάτοικοι της Αδιαβηνής, οι οποίοι ήταν κυρίως Ασσύριοι Χριστιανοί, τάχθηκαν με τη Χριστιανική Ρώμη και όχι με τους Ζωροάστρες Σασσανίδες. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία έστειλε στρατούς στην περιοχή κατά τη διάρκεια των πολέμων Βυζαντινών-Σασσανιδών, αλλά αυτό δεν άλλαξε τα εδαφικά όρια. Η Αδιαβηνή παρέμεινε επαρχία της Αυτοκρατορίας των Σασανιδών μέχρι τη μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας. [22]
Η περιοχή καταγράφηκε ως Nod-Ardadkhshiragan ή Nod-Ardashiragan κατά την περίοδο των Σασσανίδων.
Παραπομπές
- ↑ ŠKZ
- ↑ Neusner, Jacob (1964). «The Conversion of Adiabene to Judaism: A New Perspective». Journal of Biblical Literature 83 (1): 60–66. doi:10.2307/3264908. https://archive.org/details/sim_journal-of-biblical-literature_1964-03_83_1/page/60.
- ↑ "Hist." xviii., vii. 1
- ↑ Yaqut, Geographisches Wörterbuch, ii. 263; Payne-Smith, Thesaurus Syriacus, under "Hadyab"; Hoffmann, Auszüge aus Syrischen Akten, pp. 241, 243.
- ↑ Genesis x. 3; compare also Genesis Rabba xxxvii.
- ↑ Pliny the Elder, The natural history, book VI, chap. 30
- ↑ Fiey, J. M. (1965). Assyrie chrétienne I. Beirut: Imprimerie catholique.
- ↑ Hoffmann, "Akten," pp. 259 et seq.
- ↑ Nöldeke, Geschichte der Perser, p. 70.
- ↑ «Helena». www.jewishvirtuallibrary.org. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2018.
- ↑ The Other Zions: The Lost Histories of Jewish Nations By Eric Maroney P:97
- ↑ electricpulp.com. «Encyclopædia Iranica - Home». www.iranica.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2018.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
