Η Άννα της Κλέβης (Anna von Kleve, 22 Σεπτεμβρίου1515 – 16 Ιουλίου1557) ήταν βασίλισσα της Αγγλίας (6 Ιανουαρίου - 9 Ιουλίου 1540) ως η τέταρτη σύζυγος του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας[1]. Μετά την ακύρωση του γάμου τους, η Άννα απέκτησε ένα πλούσιο τόπο κατοικίας από τον Βασιλιά και έκτοτε αναφερόταν ως η Αγαπημένη Αδελφή του Βασιλιά. Απεβίωσε τελευταία από τις υπόλοιπες συζύγους του Ερρίκου.
Η Άννα ήταν το θέμα δύο πορτραίτων από τον Χανς Χόλμπαϊν τον νεότερο, ο οποίος την ζωγράφισε το 1539.
Πρώιμος βίος
Η Άννα γεννήθηκε κοντά στο Ντύσσελντορφ[2]ως δεύτερη κόρη του Ιωάννη Γ΄ της Κλέβης, Δούκα του Γύλιχ και του Μπεργκ, Κόμη του Λα Μαρκ και του Ράβενσμπεργκ (συχνά αναφέρεται ως δούκας της Κλέβης), ο οποίος απεβίωσε το 1538 και της συζύγου του Μαρίας του Γύλιχ-Μπεργκ (1491-1543). Ο πατέρας της επηρεάστηκε από τον Έρασμο και ακολούθησε μια μετριοπαθή εκδοχή της Μεταρρύθμισης. Συντάχθηκε με την Σμαλκαλδική Ένωση των Λουθηρανών πριγκίπων και αντιτάχθηκε στον Κάρολο Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που ήταν ένθερμος Καθολικός. Μετά τον θάνατο του Ιωάννη Γ΄, ο αδελφός της Άννας, Γουλιέλμος, έγινε δούκας του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ, φέροντας το πολλά υποσχόμενο επίθετο "ο πλούσιος". Το 1526 η μεγαλύτερη αδελφή της Σίβυλλα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Φρειδερίκο Α΄ της Σαξονίας, αρχηγό της Σμαλκαλδικής Ένωσης και θεωρούμενο "Πρωτοστάτη της Μεταρρύθμισης". Η Άννα στην ηλικία των 12 ετών (το 1527) αρραβωνιάστηκε τον Φραγκίσκο της Λωρραίνης, γιο και κληρονόμο του Δούκα της Λωραίνης, ο οποίος ήταν μόνο 10 ετών και έτσι ο αρραβώνας θεωρήθηκε 'ανεπίσημος' και ακυρώθηκε το 1535. Ο αδελφός της Γουλιέλμος ήταν Λουθηρανός, αλλά η οικογένεια ήταν πολύ θρησκευόμενη, με τη μητέρα τους, δούκισσα Μαρία, να περιγράφεται ως μια "αυστηρή Καθολική".[3] Η συνεχιζόμενη διαμάχη του Δούκα για το Γκέλντερν με τον Κάρολο Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τον έκανε κατάλληλο σύμμαχο για τον Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας στη διατάραξη της Ανακωχής της Νίκαιας. Ο γάμος με την Άννα προτάθηκε στον Βασιλιά της Αγγλίας από τον καγκελάριό του Τόμας Κρόμγουελ.
Νύφη και σύζυγος του βασιλιά της Αγγλίας
Γαμήλιες Προετοιμασίες
Ο καλλιτέχνης Χανς Χόλμπαϊν ο νεότερος κλήθηκε να ζωγραφίσει πορτραίτα της Άννας και της νεότερης αδερφής της, Αμαλίας, κάθε μία από τις οποίες θεωρούσε ο Ερρίκος Η΄ ως πιθανή τέταρτη σύζυγό του. Ο Βασιλιάς ζήτησε από τον καλλιτέχνη να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβής και να μην κολακεύσει τις αδελφές. Οι δύο εκδοχές του πορτραίτου του Χόλμπαϊν είναι η μία στο Λούβρο στο Παρίσι και η άλλη στο Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου στο Λονδίνο. Οι διαπραγματεύσεις με την Αυλή της Κλέβης εξελισσόταν ομαλά τον Μάρτιο του 1539. Ο Κρόμγουελ επέβλεψε τις συνομιλίες και στις 4 Οκτωβρίου του ίδιου έτους υπογράφηκε ένα γαμήλιο σύμφωνο. Ενώ ο Ερρίκος Η΄ εκτιμούσε την εκπαίδευση και την πνευματική αναζήτηση στις γυναίκες, η Άννα στερείτο αυτών από την ανατροφή της· δεν έλαβε επίσημη εκπαίδευση ως παιδί και αντί να μπορεί να τραγουδά ή να παίζει ένα όργανο, ήταν επιδέξια στη ραπτική και αρεσκόταν να παίζει χαρτοπαίγνια. Είχε μάθει να διαβάζει και να γράφει, αλλά μόνο στα γερμανικά. Παρόλα αυτά η Άννα θεωρείτο ευγενής, ενάρετη και πειθήνια, αξίες που την έκαναν μια κατάλληλη υποψήφια σύζυγο για τον βασιλιά.
Η Άννα περιγράφηκε από τον Γάλλο πρέσβη Σαρλ ντε Μαριγιάκ ως ψηλή και αδύνατη, "μέτριας ομορφιάς και με σίγουρη και αποφασιστική εμφάνιση".[4] Είχε σκούρα μαλλιά, αρκετά μελαψή χροιά, εμφανιζόταν επίσημη για τα Αγγλικά δεδομένα και έδειχνε μεγαλύτερη από την ηλικία της.
Το έμβλημα της Άννας της Κλέβης ως βασιλική σύζυγος.[5]
Ο Ερρίκος ήταν ανυπόμονος να δει τη μελλοντική του νύφη. Πήγε να τη συναντήσει στο Ρότσεστερ, καθώς αυτή ερχόταν προς το Λονδίνο και απογοητεύτηκε αμέσως. Ένιωσε ότι είχε παραπλανηθεί, καθώς όλοι είχαν επαινέσει τις χάρες της Άννας: "Δεν είναι τόσο όμορφη, όσο την περιγράφουν", παραπονέθηκε.[6] Ο Ερρίκος Η΄ πίεσε τον Κρόμγουελ να βρει έναν νόμιμο τρόπο να αποφύγει τον γάμο, αλλά σε αυτό το σημείο το να πράξουν έτσι θα ήταν αδύνατο χωρίς να διακινδυνεύσουν την πολύτιμη συμμαχία με τους Γερμανούς.
Ένας καταδικασμένος γάμος
Παρά τους προφορικούς δισταγμούς του βασιλιά, ο γάμος τελέσθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1540 στο Παλάτι της Πλακεντίας στο Γκρήνουιτς από τον Αρχιεπίσκοπο του ΚάντερμπερυΤόμας Κράνμερ. Η φράση "ο Θεός ας με στείλει για να μείνω" χαράχτηκε γύρω από το γαμήλιο δαχτυλίδι της Άννας. Αμέσως μετά την άφιξή της στην Αγγλία, η Άννα μεταστράφηκε στον Ρωμαιοκαθολικισμό, κάτι που ο Ερρίκος Η΄ περίμενε.[7]Η πρώτη νύχτα του ζεύγους δεν ήταν χαρούμενη. Ο Ερρίκος Η΄ εμπιστεύτηκε στον Κρόμγουελ, ότι δεν είχε ολοκληρώσει το γάμο, λέγοντας "δεν μου άρεσε πολύ πριν, αλλά τώρα δεν μου αρέσει ακόμη περισσότερο".[8]
Η Άννα διατάχθηκε να εγκαταλείψει την Αυλή στις 24 Ιουνίου και στις 6 Ιουλίου πληροφορήθηκε την απόφαση του συζύγου της να αναθεωρήσει το γάμο. Λίγο μετά, ζητήθηκε από την Άννα να συναινέσει σε μια ακύρωση του γάμου και εκείνη συμφώνησε. Ο γάμος ακυρώθηκε στις 9 Ιουλίου 1540, με τη δικαιολογία της μη ολοκλήρωσης και του προσυμβολαίου της με τον Φραγκίσκο της Λωρραίνης.
Μετά την ακύρωση
Η πρώην βασίλισσα έλαβε μια γενναιόδωρη περιουσία, περιλαμβανομένου του Παλατιού του Ρίτσμοντ και του Κάστρου Χέβερ, έδρας των πρώην συγγενών του Ερρίκου Η΄, των Μπολέυν. Το Σπίτι της Άννας της Κλέβης, στο Λιούις του Σάσσεξ, είναι μόνο μια από τις πολλές ιδιοκτησίες, που της ανήκαν, αλλά ποτέ δεν έζησε εκεί. Ο Ερρίκος Η΄ και η Άννα έγιναν καλοί φίλοι· εκείνη ήταν επίτιμο μέλος της οικογένειας του βασιλιά και αναφερόταν ως "η Αγαπημένη αδελφή του Βασιλιά". Ήταν προσκεκλημένη στην Αυλή συχνά και από ευγνωμοσύνη -επειδή εκείνη δεν αμφισβήτησε την ακύρωση του γάμου- ο Ερρίκος Η΄ την όρισε ανώτατη γυναίκα στην Αγγλία μετά τη δική του σύζυγο και τις κόρες του.[7]
Αφότου η Κάθριν Χάουαρντ, η επόμενη βασίλισσα της Αγγλίας, αποκεφαλίσθηκε, η Άννα και ο αδελφός της, Δούκας της Κλέβης, πίεσαν τον Βασιλιά να την νυμφευθεί ξανά. Ο Βασιλιάς γρήγορα απάντησε σε αυτές τις προτάσεις με ένα όχι.[9]
Το 1553, όταν οι κόρες του Ερρίκου Μαρία και Ελισάβετ ίππευσαν στο Λονδίνο με τη Μαρία ως νέα μονάρχη, η Άννα ήταν εκεί για να τις χαιρετήσει.[7] Ήταν επίσης παρούσα στη στέψη της Μαρίας Α΄ στο Αββαείο του Ουέστμινστερ.[7] Αυτή ήταν η τελευταία της δημόσια εμφάνιση.
Μερικούς μήνες μετά, η Άννα έγραψε στην Μαρία για να τη συγχαρεί για τον γάμο της με τον Φίλιππο Β΄ της Ισπανίας.[7] Παρ' όλα αυτά η Άννα σπάνια επισκεπτόταν την Αυλή κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Μαρίας Α΄ και διασκέδαζε να διαχειρίζεται τα δικά της κτήματα.[7] Από την άφιξή της ως νύφη του βασιλιά, η Άννα ποτέ δεν έφυγε από την Αγγλία: και οι δύο γονείς της είχαν αποβιώσει την εποχή που ακυρώθηκε ο γάμος και ο αυστηρά Προτεστάντης αδελφός της δεν ενέκρινε τη μεταστροφή της στον Ρωμαιοκαθολικισμό.[7]
Το τέλος
Όταν η υγεία της άρχισε να κλονίζεται, στην Άννα επιτράπηκε από τη Μαρία Α΄, να ζήσει στην Παλαιά Κατοικία του Τσέλσι, όπου η τελευταία σύζυγος του Ερρίκου, Κάθριν Παρ, έζησε μετά τον δεύτερο γάμο της. Εκεί υπαγόρευσε την τελευταία της διαθήκη στα μέσα Ιουλίου του 1557.Στην διαθήκη της αναφέρει τον αδελφό της, την αδελφή της και την ανδραδελφή της, καθώς και την μελλοντική Ελισάβετ Α΄, την Δούκισσα του Νόρφολκ και την Κόμισσα του Αράντελ.[7] Άφησε μερικά χρήματα στους υπηρέτες της και ζήτησε από τη Μαρία και την Ελισάβετ να τους προσλάβουν στα σπίτια τους.[7]
Ή Άννα απεβίωσε στην Παλαιά Κατοικία του Τσέλσι στις 16 Ιουλίου 1557, μερικές εβδομάδες πριν τα τεσσαρακοστά δεύτερα γενέθλια της. Τάφηκε στο Αββαείο του Ουέστμινστερ στις 3 Αυγούστου. Ο τάφος της θεωρήθηκε "κάπως δύσκολος να βρεθεί" και είναι στην αντίθετη πλευρά από τη λειψανοθήκη του Εδουάρδου του Ομολογητή και ελάχιστα υψηλότερα από το επίπεδο των ματιών για ένα πρόσωπο μέτριου αναστήματος.
Κατέχει επίσης την διάκριση ότι απεβίωσε τελευταία από τις συζύγους του Ερρίκου Η΄ (έζησε 9 έτη περισσότερο από την τελευταία σύζυγο του Ερρίκου, Κάθριν Παρ). Όμως, δεν είναι η μακροβιότερη, διότι η Αικατερίνη της Αραγονίας ήταν 50 ετών την εποχή του θανάτου της, ενώ η Άννα ήταν 42.
Πηγές
Elizabeth Norton, Anne of Cleves: Henry VIII's Discarded Bride, Amberley 2009 hardback ISBN 978-1-84868-329-7
↑At the time, the area was in the Duchy of Cleavage.
↑Antonia Fraser "The Wives of Henry VIII", page298
↑"de corps haute et gresle, de beaulté moyenne et de contenance fort asseurée et résolue." John Schofield, The Rise & Fall of Thomas Cromwell, Stroud (UK): The History Press, 2008, ISBN 978-0-7524-4604-2, p. 240.
↑Boutell, Charles (1863), A Manual of Heraldry, Historical and Popular, London: Winsor & Newton, σελ. 278
.jpg){kind=small}
