Συντεταγμένες: 42°42′N 27°15′E / 42.700°N 27.250°E / 42.700; 27.250

Άιτος
Άιτος 42°41′56″N 27°14′56″E
Χώρα	Βουλγαρία
Διοικητική υπαγωγή	Πόλη του Άιτος[1]
Έκταση	79,033 km²
Υψόμετρο	95 μέτρα
Πληθυσμός	22.069 (15  Μαρτίου 2024)[2]
Ταχ. κωδ.	8500
Τηλ. κωδ.	0558
Ζώνη ώρας	UTC+02:00 (επίσημη ώρα) UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Άιτος ή Αετός (βουλγαρικά: Айтос) είναι πόλη της ανατολικής Βουλγαρίας, 30 περίπου χιλιόμετρα από τη Βουλγαρική Ακτή της Μαύρης Θάλασσας και ανήκει στην επαρχία Μπουργκάς. Είναι το διοικητικό κέντρο του ομώνυμου δήμου. Έχει πληθυσμό 20.930 κατοίκους (2012).

Το Άιτος έχει πλούσια και μακρά ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Παληός οικισμός, ιδρυμένος απο Θρακικές φυλές, αρχαιολογικά ευρήματα κοντά στην πόλη μαρτυρούν ότι η ύπαρξή της ανάγεται στον 5ο αιώνα π.Χ. Ανά τους αιώνες η πόλη ήταν γνωστή με διάφορα ονόματα, όπως τα Ελληνικά Αετός, Αστός, Είδος και Ακουίλια, Τσέγκις, κ.α.

Επί της βασιλείας του Χαν Τέρβελ η πόλη ενσωματώθηκε για πρώτη φορά στη Βουλγαρική Αυτοκρατορία. Το φρούριο Αετός ανέλαβε σημαντικό ρόλο στο αμυντικό σύστημα των Βουλγαρικών εδαφών έναντι των αιφνιδιαστικών επιθέσεων Τατάρων, Αβάρων και Σταυροφόρων.

Το 1206 το Άιτος, μαζί με πολλές πόλεις της Βουλγαρικής επαρχίας της Θράκης καταστράφηκε από τους Σταυροφόρους υπό τον Ερρίκο της Φλάνδρας. Ο Ερρίκος της Φλάνδρας ήταν αδελφός του Βαλδουίνου Α΄, αυτοκράτορα της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης.

Το 1378 η πόλη καταλήφθηκε από τις στρατιές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπό το Μουράτ Α΄. Κατά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1828-1829) ο στρατηγός Χανς Καρλ φον Ντίμπιτς μετέτρεψε την πόλη σε στρατηγικό δυνατό σημείο. Με τη Συνθήκη της Αδριανούπολης το 1829 πολλοί από τους κατοίκους της πόλης κατέφυγαν στη Βεσσαραβία, όπου ήδη υπήρχαν ομοεθνείς τους.

Kατά τη Βουλγαρική Εθνική Αναγέννηση (1762–1878) ο πληθυσμός συμμετείχε ενεργά στους Βουλγαρικούς αγώνες για την απελευθέρωση. Ο Βασίλ Λέβσκι οργάνωσε στην πόλη μια επαναστατική επιτροπή. Μετά την Απελευθέρωση το Αίτος έγινε ζωντανό εμπορικό κέντρο, θεωρούμενο πιο σημαντικό από το Μπουργκάς. Την περίοδο αυτή ιδρύθηκε στο Αιτος η πρώτη γεωργική σχολή θηλέων της χώρας.

Η γεωγραφική θέση καθορίζει την ιδιαίτερη σημασία του δήμου ως κόμβου μεταφορών, όπου συμβάλλουν τα οδικά δίκτυα μεταξύ Βόρειας και Νότιας Βουλγαρίας στο σημείο αυτό της χώρας. Από την πόλη διέρχονται σημαντικοί οδικοί άξονες και η σιδηροδρομική γραμμή από τη Σόφια στο Μπουργκάς. Τα συγκοινωνιακά του πλεονεκτήματα οφείλονται επίσης στο γεγονός ότι απέχει μόνο 28 χλμ. από το Μπουργκάς, βασικό λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας.

Η πόλη φιλοξενεί το ετήσιο φεστιβάλ-διαγωνισμό παραδοσιακής μουσικής και χορού Σλαβέεβι Νόστι (Νύχτες Αηδονιών), που λαμβάνει χώρα κάθε άνοιξη τους μήνες Μάιο και Ιούνιο. Το φεστιβάλ διεξάγεται στο Πάρκο Αναψυχής "Σλαβέεβα Ρέκα" και περιλαμβάνει παραδοσιακούς χορούς και δημοτική μουσική από όλη τη Βουλγαρία.

Ιδρυμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η περίφημη Αθλητική Ακαδημία του Αιτος "Βίχαρ" έχει βγάλει πολλούς εθνικούς και διεθνείς πρωταθλητές της γυμναστικής, μεταξύ αυτών τη Σίλβια Κόστοβα, τρεις φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια. Η Ακαδημία έχει επίσης μια δημοφιλή ποδοσφαιρική ομάδα, τη "Βίχαρ Άιτος".

• Πάρκο Αναψυχής "Σλαβέεβα Ρέκα" (Ποτάμι των Αηδονιών) - Λίγες πόλεις στη Βουλγαρία μπορούν να καυχηθούν για πάρκα τόσο μεγάλα όπως το πάρκο "Σλαβέεβα Ρέκα". Εντυπωσιακό σε μέγεθος και ποικίλο σε φυσική ομορφιά το πάρκο περιλαμβάνει επίσης το Ζωολογικό Κήπο του Αιτος.
• Βραχώδης Σχηματισμός "Τρίτε Μπράτια" (Τα Τρία Αδέρφια).
• Φυσικός Οικότοπος "Καζάνιτε".
• Φυσικός Οικότοπος "Χισάρια".
• Κρατικό Δάσος "Κοριατα".

• Αρχαίο Φρούριο Αετός"
• Ιστορικό Διάβαση Αλτοσκι - Συνέδεε τις αρχαίες χώρες Θράκης και Μοισίας.
• Ορθόδοξη Εκκλησία Αγίου Δημητρίου του Θεσσαλονικέως
• Ιαματικά Λουτρά.

• Εθνογραφικό συγκρότημα "Γκένγκερ" - ένα μικρό εθνογραφικό κέντρο χτισμένο με τον παραδοσιακό τοπικό αρχιτεκτονικό ρυθμό. Το συγκρότημα έχει μια ποικιλία διαφορετικών παραδοσιακών Βουλγαρικών καταστημάτων έργων τέχνης και χειροτεχνίας, καθώς και παραδοσιακό ξενοδοχείο, ταβέρνες, καφέ και εστιατόρια.
• Μουσείο του "Πέτερ Στάνεφ"
• Θέατρο "Βασίλ Λέφσκι"

• Βλαντιμίρ Νένοφ (γ. 1977) — Κινηματογραφιστής
• Εβα Κιρίλοβα — Τραγουδίστρια του συγκροτήματος Τόνικα
• Φιλίπ Κούτεφ (1903-1982)— Συνθέτης και ιδρυτής της Γυναιείας Χορωδίας της Βουλγαρικής Κρατικής Τηλεόρασης
• Ζίβκο Μουταφτσίεφ — Ζωγράφος
• Παναγιότ Παναγιότοφ (1930-1996) — Τραγουδιστής
• Πέντσο Πέεφ — Ποιητής
• Μαρίε Γκεόργκε πέπερ - Ψυχοθεραπευτής, Κέιμπριτζ
• Γκεόργκι Ποπγκεοργκίεφ — Ζωγράφος και ιδρυτής του Συλλόγου Νέων Βούλγαρων Ζωγράφων
• Πετάρ Στάνεφ — Ζωγράφος
• Χρίστο Τάνεφ — Γλύπτης
• Γιόβι Τένεφ — Ομοσπονδιακός Εισαγγελέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ
• Σάβα Τάνεφ — Γλύπτης
• Τατιάν Γιότοβα — Ποιήτρια
• Ροζίτσα Ζίβκοβα — Ποιήτρια
• Iβάν Αγγέλοφ - Τραγουδιστής
• Ιλια Ντράγκιεφ - Ποιητής

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Aytos στο Wikimedia Commons