Ο Άγιος Αχίλλειος είναι νησίδα της Μικρής Πρέσπας και ομώνυμος οικισμός στην Π.Ε. Φλώρινας της Μακεδονίας. Διοικητικά ανήκει στη Δ.Ε. Πρεσπών του Δήμου Πρεσπών στη Δυτική Μακεδονία.[1] Στην τοπική κοινότητα Αγίου Αχιλλείου ανήκει επίσης και ο οικισμός Πύλη.[2] Μέχρι το 1926 η νησίδα και ο οικισμός είχαν την επίσημη ονομασία Αχίλλειον.[3]
Γεωγραφία
Νησί
Η νησίδα του Αγίου Αχιλλείου βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Μικρής Πρέσπας σε αβαθή και ελώδη θέση της λίμνης. Η νησίδα βρίσκεται -όπως και όλη η περιοχή της λίμνης- σε μεγάλο υψόμετρο που πλησιάζει τα 900 μέτρα, μεσοσταθμικά. Στο νότιο τμήμα υπάρχει κορυφή που φθάνει τα 925 μέτρα, το υψηλότερο σημείο της νησίδας. Συνδέεται με πλωτή γέφυρα μήκους 650μ. ενώνοντας τον Άγιο Αχίλλειο με την απέναντι όχθη.[4] Η ονομασία της, όπως και του οικισμού, προέρχεται από τον Άγιο Αχίλλιο τον Καππαδόκη (σημ. διατηρείται η ορθογραφία), επίσκοπο Λαρίσης, κατά τον 4ο αιώνα.[5] Μαζί με το νησί Ιωαννίνων, είναι το δεύτερο κατοικημένο νησί σε λίμνη της Ελλάδος.[6][7][8][9]
Οικισμός
Ο Άγιος Αχίλλειος είναι οικισμός στο βόρειο τμήμα της ομώνυμης νησίδας της Μικρής Πρέσπας, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 860. Απέχει 59 χλμ. περίπου Δ. της Φλώρινας. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 38,848 χμ² (2011).[6][7][8][9][10][11]
Ως Αχίλλειον Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1918 και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Γέρμαν του νομού Φλωρίνης. Το 1920 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Νιβίστης. Το 1926 μετονομάστηκε σε ΄Άγιος Αχίλλειος
Ως ΄Άγιος Αχίλλειος Το 1942 ο οικισμός πέρασε στον νομό Καστοριάς, για να επανέλθει στον νομό Φλωρίνης το 1944. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγίου Αχιλλείου και προσαρτήθηκε στον δήμο Πρεσπών[3]
Αξιοθέατα
Η Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου, ερειπωμένος βυζαντινός ναός του 10ου-11ου αιώνα, οικοδομημένος στο σημείο όπου βρισκόταν μεγαλύτερος παλαιοχριστιανικός ναός του 6ου αιώνα. Ο ναός λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από τους Αλαμανούς περίπου το 1045 και τόσο οι πηγές όσο και η αρχαιολογική έρευνα δείχνουν ότι στη συνέχεια ανακαινίσθηκε από τον δραστήριο επίσκοπο Αχριδών Θεόφραστο που διοργάνωνε εκεί Επισκοπικές και Αρχιερατικές Συνόδους. Στο διακανικό του ναού εικάζεται πως ήταν τοποθετημένο το λείψανο του Αγίου Αχιλλείου και οτι στο δεξιό κλίτος τάφηκε ο βούλγαρος τσάρος Σαμουήλ ο οποίος κατείχε την περιοχή για περίπου 15 έτη, μέχρι που την επανάκτησαν οι βυζαντινοί. Η βασιλική είναι από τις μεγαλύτερες της κατηγορίας της με διαστάσεις 22 Χ 45μ. Είναι τρίκλιτη, ξυλόστεγη, με νάρθηκα, με δύο ψηλές πεσσοστοιχίες που φέρουν από δύο σειρές τόξων. Είναι κτισμένη στη βάση μικρού λόφου, με ενσωματωμένο οικοδομικό υλικό, από κτίσματα αρχαίας πόλης (πιθανόν της Λύκης, ρωμαϊκού/βυζαντινού οικισμού, όπως μαρτυρούν ανασκαφείσες επιγραφές), όπως έχει συμβεί και με τις άλλες εκκλησίες της νησίδας.[15][16]
Η Βασιλική των Δώδεκα Αποστόλων, ερειπωμένη εκκλησία του 11ου αιώνα
Η μονή Παναγίας Πορφύρας, στο νοτιοανατολικό άκρο της νησίδας, που διατηρεί στο καθολικό της τοιχογραφίες των 15ου, 16ου και 18ου αιώνων
Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (14ος αιώνας)
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, μικρή μονόκλιτη βασιλική του 15ου αιώνα που διασώζει τις τοιχογραφίες της[7][8][17]
