Mae Sgoteg Wlster (Sgoteg Wlster: Ulstèr-Scotch, Gwyddeleg: Albainis Uladh),[1][2] a elwir hefyd yn Ulster Scotch neu Ullans, yn dafodiaith Sgoteg a siaredir mewn rhannau o Wlster yng Ngogledd Iwerddon a Gweriniaeth Iwerddon.[3][4][5] Fe'i hystyrir yn gyffredinol yn dafodiaith neu grŵp o dafodieithoedd Sgoteg, er bod grwpiau fel Cymdeithas Iaith Sgoteg Wlster[6] ac Academi Sgoteg Wlster[7] yn ei hystyried yn iaith yn ei rhinwedd ei hun, a'r Ulster-Scots Agency[8] a chyn Adran Diwylliant, Celfyddydau a Hamdden[9] wedi defnyddio'r term Ulster-Scots language.
Gall rhai diffiniadau o Sgoteg Wlster hefyd gynnwys Saesneg Safonol a siaredir ag acen Sgoteg Wlster.[10][11] Mae hon yn sefyllfa debyg i'r Sgoteg Iseldir yr Alban â Saesneg Safonol yr Alban[12] gyda geiriau yn cael eu hynganu gan ddefnyddio'r ffonemau o eiddo Sgoteg Wlster sydd agosaf at rai Saesneg Safonol.[12] Dylanwadwyd ar Sgoteg Wlster gan Saesneg Iwerddon, yn enwedig Saesneg Wlster, a Gwyddeleg Wlster. O ganlyniad i ddylanwadau cystadleuol Saesneg a Sgoteg, gellir disgrifio amrywiaethau o Sgoteg Wlster yn "fwy Saesneg" neu'n "fwy Sgoteg" eu naws.[11]
Enwau
Er bod sawl ymchwilydd wedi cyfeirio ati yn Saesneg fel Scotch-Irish, mae'r term hwnnw bellach wedi'i ddisodli gan y term Ulster Scots.[13] Mae siaradwyr fel arfer yn cyfeirio at eu hiaith frodorol fel Braid Scots, [14]Scotch[15][16] neu the hamely tongue (y tafod gartrefol/gyfeillgar).[17] Ers yr 1980au cyfeirir ati hefyd fel Ullans, gair gweud a boblogeiddiwyd gan y meddyg, yr hanesydd amatur a'r gwleidydd Ian Adamson, [18] wrth uno Ulster a Lallans, yr Sgoteg am Iseldir, [19] ond sydd hefyd yn acronym ar gyfer "Ulster-Scots language in literature and native speech" [20] ac Ulstèr-Scotch,[1][2]. O bryd i'w gilydd, mae'r term Hiberno-Scots yn ymddangos,[21] boed ar gyfer y dafodiaith neu'r grŵp ethnig.[22]
Poblogaeth a lledaeniad y siaradwr
Yn ystod canol yr 20g, sefydlodd yr ieithydd Robert John Gregg ffiniau daearyddol ardaloedd Sgoteg Wlster yn seiliedig ar wybodaeth a gasglwyd gan siaradwyr brodorol. [23] Yn ôl ei ddiffiniad, siaredir Sgoteg Wlster yng nghanolbarth a dwyrain Antrim, gogledd Down, gogledd-ddwyrain Swydd Derry/Contae Dhoire, - Coontie Lunnonderrie yn Sgoteg Wlster, ac ym mhentrefi pysgota arfordir Morne. Fe'i siaredir hefyd yn ardal Laggan a rhannau o Ddyffryn Finn yn nwyrain Donegal/Dhún na nGall ac yn ne Inishowen yng ngogledd Donegal.[24] Wrth ysgrifennu yn 2020, dadleuodd yr ieithydd a aned yn Fintona, Warren Maguire, fod rhai o’r meini prawf a ddefnyddiodd Gregg fel rhai sy’n nodweddiadol o Sgoteg Wlster yn gyffredin yn ne-orllewin Tyrone/Thír Eoghain - a Coontie Owenslann yn Sgoteg Wlster ac fe’u canfuwyd mewn safleoedd eraill ar draws Gogledd Iwerddon a archwiliwyd gan Arolwg Ieithyddol yr Alban. [25]
Cyfran yr ymatebwyr yng nghyfrifiad 2011 yng Ngogledd Iwerddon 3 oed a hŷn a ddywedodd eu bod yn gallu siarad Sgoteg Wlster
Canfu Arolwg Life and Times Gogledd Iwerddon 1999 fod 2% o drigolion Gogledd Iwerddon yn honni eu bod yn siarad Sgoteg Wlster, a fyddai’n golygu cymuned lefaru gyfan o tua 30,000 yn y diriogaeth. [26] Mae amcangyfrifon eraill yn amrywio o 35,000 yng Ngogledd Iwerddon,[27] i gyfanswm "optimistaidd" o 100,000 gan gynnwys Gweriniaeth Iwerddon (dwyrain Sir Donegal yn bennaf). [28] Wrth siarad mewn seminar ar 9 Medi 2004, derbyniodd Ian Sloan o Adran Diwylliant, Celfyddydau a Hamdden Gogledd Iwerddon (DCAL) nad oedd Arolwg Life and Times 1999 Gogledd Iwerddon “yn nodi’n arwyddocaol fod unoliaethwyr neu genedlaetholwyr yn gymharol fwy neu lai. debygol o siarad Sgoteg Wlster, er mewn termau absoliwt roedd mwy o unoliaethwyr yn siarad Sgoteg Wlster na chenedlaetholwyr".[ dyfyniad sydd ei angen ]
Yng nghyfrifiad 2021 yng Ngogledd Iwerddon, nododd 20,930 o bobl (1.14% o’r boblogaeth) eu bod yn gallu siarad, darllen, ysgrifennu a deall Sgoteg Wlster, nododd 26,570 o bobl (1.45% o’r boblogaeth) eu bod yn gallu siarad ond na allant ddarllen na'i hysgrifennu tra i 190,613 o bobl (10.38% o'r boblogaeth) wybod rhywfaint amdani.[29]
Statws
Statws ieithyddol
Arwydd stryd dwyieithog yn Ballyhalbert, County Down
Mae mwyafrif ieithyddion y byd yn trin Sgoteg Wlster fel amrywiaeth o'r Sgoteg; mae Caroline Macafee, er enghraifft, yn ysgrifennu bod "Sgoteg Wlster [...] yn amlwg yn un o dafodieithoedd Sgoteg Ganolog."[4] Mae Adran Diwylliant, Celfyddydau a Hamdden Gogledd Iwerddon yn ystyried Sgoteg Wlster fel "amrywiaeth leol yr iaith Sgoteg." [27] Mae rhai ieithyddion, megis Raymond Hickey, [30] yn trin Sgoteg Wlster (a ffurfiau eraill ar Sgoteg) fel tafodiaithSaesneg. Dywedwyd bod ei "statws yn amrywio rhwng tafodiaith ac iaith".[31]
Mae selogion fel Philip Robinson (awdur Ulster-Scots: a Grammar of the Traditional Written and Spoken Language[32]), Cymdeithas Iaith Sgoteg Wlster[33] a chefnogwyr Academi Sgoteg Wlster [34] o'r farn bod Sgoteg Wlster yn iaith ynddi'i hun. Mae’r safbwynt hwnnw wedi’i feirniadu gan Asiantaeth Sgoteg-Wlster, adroddiad gan y BBC sy’n dweud: “Cyhuddodd [yr Asiantaeth] yr academi o hyrwyddo Sgoteg Wlster ar gam fel iaith ar wahân i Sgoteg.”[35] Adlewyrchir y safbwynt hwn mewn llawer o'r ymatebion Academaidd i'r "Ymgynghoriad Cyhoeddus ar Gynigion ar gyfer Academi Sgoteg Wlster"[36]
Statws cyfreithiol
Diffinnir Sgoteg Wlster mewn Cytundeb rhwng Llywodraeth Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon a Llywodraeth Iwerddon yn sefydlu cyrff gweithredu a wnaed yn Nulyn ar yr 8fed dydd o Fawrth 1999 yn y termau a ganlyn:
“
Deallir i "Ullans" fod yn amrywiad o'r iaith Sgoteg yn draddodiadol mewn rhannau o Ogledd Iwerddon a Donegal.
”
Roedd Gorchymyn Cydweithredu Gogledd/De (Cyrff Gweithredu) Gogledd Iwerddon 1999, [37] a roddodd effaith i’r cyrff gweithredu yn ymgorffori testun y cytundeb yn ei Atodlen 1.
The United Kingdom declares, in accordance with Article 2, paragraph 1 of the Charter that it recognises that Scots and Ulster Scots meet the Charter's definition of a regional or minority language for the purposes of Part II of the Charter.
”
Roedd y gydnabyddiaeth hon yn wahanol iawn i'r ymrwymiadau a wnaed o dan y Siarter mewn perthynas â'r Wyddeleg, y defnyddiwyd darpariaethau penodol o dan Ran III ar eu cyfer i ddiogelu a hyrwyddo'r iaith honno. Defnyddiwyd diffiniad Ullans o Orchymyn Cydweithredu Gogledd/De (Cyrff Gweithredu) Gogledd Iwerddon 1999 uchod ar 1 Gorffennaf 2005 Ail Adroddiad Cyfnodol gan y Deyrnas Unedig i Ysgrifennydd Cyffredinol Cyngor Ewrop yn amlinellu sut y cyflawnodd y DU ei rhwymedigaethau dan y Siarter. [39]
Mae Cytundeb Gwener y Groglith (nad yw'n cyfeirio at Sgoteg Wlster fel "iaith") yn cydnabod Sgoteg Wlster fel "rhan o gyfoeth diwylliannol ynys Iwerddon", a sefydlodd y Cytundeb Gweithredu yr Asiantaeth Sgoteg-Wlster trawsffiniol (Tha Boord o Ulstèr-Scotch ).
Y gorchwyl deddfwriaethol a osodwyd ar gyfer yr asiantaeth gan Orchymyn Cydweithredu Gogledd/De (Cyrff Gweithredu) Gogledd Iwerddon 1999 yw: “hyrwyddo mwy o ymwybyddiaeth a defnydd o Ullans ac o faterion diwylliannol Sgoteg-Wlster, yng Ngogledd Iwerddon ac ledled yr ynys".
Mae'r asiantaeth wedi mabwysiadu datganiad cenhadaeth: i hyrwyddo astudio, cadwraeth, datblygiad a defnydd o Sgoteg Wlster fel iaith fyw; annog a datblygu ystod lawn y diwylliant sy'n ei dilyn; a hybu dealltwriaeth o hanes pobl Sgoteg Wlster.[1] Er gwaethaf cyfeiriad yr Asiantaeth at Sgoteg Wlster fel "iaith", parhaodd yr amlygiad hwn o'r gwahaniaeth rhwng Sgoteg Wlster fel ffurf ieithyddol, a "diwylliant Sgoteg Wlster" sy'n cyfeirio'n fras at ffurfiau diwylliannol sy'n gysylltiedig â'r boblogaeth o ddisgynyddion Albanaidd, wedi hynny.
Diwygiodd Deddf Gogledd Iwerddon (Cytundeb St Andrews) 2006 Ddeddf Gogledd Iwerddon 1998 i fewnosod adran (28D) o'r enw Strategaethau yn ymwneud â'r Wyddeleg ac iaith Sgoteg Wlster ayyb. a osododd ymysg eraill ddyletswydd ar y Pwyllgor Gwaith i " fabwysiadu strategaeth sy’n nodi sut y mae’n bwriadu gwella a datblygu iaith, treftadaeth a diwylliant Sgoteg Wlster.” Mae hyn yn adlewyrchu'r geiriad a ddefnyddiwyd yng Nghytundeb St Andrews i gyfeirio at wella a datblygu "iaith, treftadaeth a diwylliant Sgoteg Wlster". [40] Mae yna ddadlau o hyd am statws Sgoteg Wlster.[41]
Hanes a llenyddiaeth
Arysgrif Sgoteg Ganol "Godis Providens Is My Inheritans" dros y prif fynediad sy'n arwain at y tŵr yng Nghastell Ballygally
Bu i Albanwyr, Gaeleg eu hiaith yn bennaf, ymgartrefu yn Wlster ers y 15fed ganrif, ond cyrhaeddodd nifer fawr o bobl o Iseldiroedd yr Alban, tua 200,000 a oedd yn siarad Sgoteg, yn ystod yr 17eg ganrif yn dilyn Trefedigaeth 1610, gyda'r uchafbwynt yn ystod y 1690au.[42] Yn ardaloedd craidd anheddiad Albanaidd, roedd Albanwyr yn fwy niferus na'r ymsefydlwyr Seisnig o bump neu chwech i un.[43]
Mae llenyddiaeth o ychydig cyn diwedd y traddodiad anhunanymwybodol ar droad y 19eg ganrif a'r 20fed ganrif bron yn union yr un fath ag ysgrifennu cyfoes o'r Alban. [44] Mae WG Lyttle, sy’n ysgrifennu yn Paddy McQuillan'sTrip Tae Glesco, yn defnyddio’r ffurfiau Sgoteg nodweddiadol kent and begood, sydd bellach wedi’u disodli yn Wlster gan y ffurfiau Seisnig mwy prif ffrwd knew, knowed, neu knawed a begun. Mae’n bosibl bod llawer o’r gwahaniaethau cyfoes bychan rhwng Sgoteg fel y’i siaredir yn yr Alban ac Wlster yn deillio o lefelu tafodiaith a dylanwad Saesneg Canol Wlster a ddaeth yn sgil newid demograffig cymharol ddiweddar yn hytrach na chyswllt uniongyrchol â Gwyddeleg, cadw nodweddion hŷn neu ddatblygiad ar wahân.[ dyfyniad sydd ei angen ]
Mae'r ysgrifen gynharaf a nodwyd yn Sgoteg yn Wlster yn dyddio o 1571: llythyr oddi wrth Agnes Campbell o Sir Tyrone at y Frenhines Elizabeth ar ran Turlough O'Neil, ei gŵr. Er bod dogfennau sy'n dyddio o gyfnod y Trefediagethu yn dangos nodweddion Sgoteg ceidwadol, dechreuodd ffurfiau Saesneg fod yn bennaf o'r 1620au wrth i Sgoteg ddirywio fel cyfrwng ysgrifenedig.[45]
Mewn ardaloedd lle siaredir Sgoteg Wlster roedd galw sylweddol yn draddodiadol am waith beirdd Albanaidd, yn aml mewn argraffiadau a argraffwyd yn lleol. Ymhlith y rhain mae The Cherrie and the Slae gan Alexander Montgomerie yn 1700; ychydig dros ddegawd yn ddiweddarach argraffiad o gerddi Syr David Lindsay ; naw argraffiad o The Gentle shepherd gan Allan Ramsay rhwng 1743 a 1793; ac argraffiad o farddoniaeth Robert Burns yn 1787, yr un flwyddyn ag argraffiad Caeredin, ac adargraffiadau yn dilyn yn 1789, 1793 a 1800. Ymhlith beirdd Albanaidd eraill a gyhoeddwyd yn Wlster yr oedd James Hogg a Robert Tannahill .
Barddoniaeth gan Robert Huddlestone (1814–1887) wedi'i harysgrifio mewn palmant yn Sgwâr yr Ysgrifenwyr, (Writers' Square), Belffast/Belfast/Béal-Feirste/Bilfawst
Ategwyd hynny gan adfywiad barddoniaeth a math o ryddiaith eginol yn Wlster, a ddechreuodd tua 1720. [46] Yr amlycaf o'r rhain oedd barddoniaeth y rhyming weaver, a cyhoeddwyd rhyw 60 i 70 o gyfrolau rhwng 1750 a 1850, a'r uchafbwynt yn y degawdau 1810 i 1840, er i'r farddoniaeth brintiedig gyntaf (ar ffurf pennill Habbie) gan awdur Sgoteg Wlster gael ei gyhoeddi mewn dalen lydan yn Strabane/An Srath Bán yn 1735. [47] Edrychai'r beirdd weaver hyn i'r Alban am eu modelau diwylliannol a llenyddol ac nid oeddent yn efelychwyr syml ond yn amlwg yn etifeddwyr o'r un traddodiad llenyddol gan ddilyn yr un arferion barddonol ac orgraff; nid yw bob amser yn bosibl ar unwaith i wahaniaethu rhwng ysgrifennu Sgoteg traddodiadol o'r Alban ac Wlster. Ymhlith y rhyming weavers roedd James Campbell (1758–1818), James Orr (1770–1816), Thomas Beggs (1749–1847), David Herbison (1800–1880), Hugh Porter (1780–1839) ac Andrew McKenzie (1780–1839).
Defnyddiwyd Sgoteg hefyd yn y naratif gan nofelwyr Wlster fel WG Lyttle (1844–1896) ac Archibald McIlroy (1860–1915). Erbyn canol y 19eg ganrif ysgol ryddiaith Kailyard oedd y math llenyddol amlycaf, gan oddiweddyd barddoniaeth. Roedd hwn yn draddodiad a rennir gyda'r Alban a barhaodd i ddechrau'r 20fed ganrif. [46] Roedd Sgoteg hefyd yn ymddangos yn aml yng ngholofnau papurau newydd Wlster, yn enwedig yn Antrim a Down, ar ffurf sylwebaeth gymdeithasol ffug-enw yn defnyddio arddull person cyntaf gwerinol.[45] Darparodd y ffugenw Bab M'Keen (aelodau olynol o deulu Weir yn ôl pob tebyg: John Weir, William Weir, a Jack Weir) sylwebaethau comig yn y Ballymena Observer a County Antrim Advertiser am dros gan mlynedd o'r 1880au. [48]
Goroesodd traddodiad lled brin o farddoniaeth frodorol i mewn i'r 20fed ganrif yng ngwaith beirdd fel Adam Lynn, awdur casgliad 1911 Random Rhymes frae Cullybackey, John Stevenson (bu farw 1932 ), yn ysgrifennu fel "Pat M'Carty", a John Clifford (1900-1983) o Ddwyrain Antrim. [49] Ar ddiwedd yr 20fed ganrif adfywiwyd y traddodiad barddol, er ei fod yn aml yn disodli arfer orgraff traddodiadol Sgoteg Fodernyr gyda chyfres o idiolectau gwrthgyferbyniol . [50] Ymhlith yr awduron arwyddocaol y mae James Fenton, gan ddefnyddio ffurf moelodl yn bennaf, ond hefyd yn achlysurol bennill Habbie. [46] Defnyddia orgraff sy'n cyflwyno i'r darllenydd y cyfuniad anodd o argraff seinegol, Sgoteg drwchus, a mwy o amrywiaeth o ffurfiau penillion nag a ddefnyddiwyd hyd yn hyn. [50] Mae'r bardd Michael Longley (ganwyd 1939) wedi arbrofi gyda Sgoteg Wlster ar gyfer cyfieithu cerddi Clasurol, fel yn ei gasgliad 1995 The Ghost Orchid . [48] Mae gwaith Philip Robinson (ganwyd 1946) wedi'i ddisgrifio fel rhywbeth ymylol ar " kailyard ôl-fodern ". [48] Mae wedi cynhyrchu trioleg o nofelau Wake the Tribe o Dan (1998), The Back Streets o the Claw (2000) a The Man frae the Ministry (2005), yn ogystal â llyfrau stori i blant Esther, Quaen o tha Ulidian Pechts a Fergus an tha Stane o Destinie, a dwy gyfrol o farddoniaeth Alang the Shore (2005) ac Oul Licht, New Licht (2009). [51]
Mae tîm ynm Melffast wedi dechrau cyfieithu rhannau o'r Beibl i Sgoteg Wlster. Cyhoeddwyd Efengyl Luc yn 2009 gan Wasg Ullans. Mae ar gael yn y Prosiect Beiblaidd YouVersion. [52]
Ers y 1990au
Arwydd ar gyfer Adran Diwylliant, Celfyddydau a Hamdden Gogledd Iwerddon mewn Saesneg,Gwyddeleg (canol) a chyfieithiad mewn ffurf o Sgoteg Wlster (gwaelod).
Ym 1992 ffurfiwyd Cymdeithas Iaith Sgoteg-Wlster er mwyn amddiffyn a hyrwyddo Sgoteg Wlster, yr oedd rhai o’i haelodau’n ei gweld fel iaith yn ei rhinwedd ei hun, gan annog defnydd mewn lleferydd, ysgrifennu ac ym mhob agwedd ar fywyd.
O fewn telerau’r Siarter Ewropeaidd ar gyfer Ieithoedd Rhanbarthol neu Leiafrifol mae’n ofynnol i Lywodraeth Prydain, ymhlith pethau eraill:
Hwyluso a/neu annog y defnydd o Sgoteg wrth siarad ac ysgrifennu, mewn bywyd cyhoeddus a phreifat.
Darparu ffurfiau a dulliau priodol ar gyfer addysgu ac astudio'r iaith ar bob cam priodol.
Darparu cyfleusterau i alluogi’r rhai nad ydynt yn siarad yr iaith sy’n byw lle siaredir yr iaith i’w dysgu os dymunant.
Hyrwyddo astudiaeth ac ymchwil i'r iaith ym mhrifysgolion sefydliadau cyfatebol.
Mae'r Asiantaeth Sgoteg-Wlster, a ariennir gan DCAL ar y cyd â'r Adran dros Ddiwylliant, Treftadaeth a'r Gaeltacht, yn gyfrifol am hyrwyddo mwy o ymwybyddiaeth a defnydd o Ullans ac o faterion diwylliannol Sgoteg Wlster, yng Ngogledd Iwerddon a ledled yr ynys. Sefydlwyd yr asiantaeth o ganlyniad i Gytundeb Belffast ym 1998. Mae ei phencadlys ar Great Victoria Street yng nghanol Belffast, tra bod gan yr asiantaeth swyddfa fawr yn Raphoe, Swydd Donegal .
Mae Academi Sgoteg Wlster wedi'i chynllunio gyda'r nod o warchod, datblygu a dysgu iaith Sgoteg Wlster ar y cyd â siaradwyr brodorol i'r safonau academaidd uchaf. [34]
Mae rhaglen ddogfen 2010 The Hamely Tongue gan y gwneuthurwr ffilmiau Deaglán O Mocháin yn olrhain gwreiddiau'r diwylliant a'r iaith hon yn ôl, ac yn adrodd ei hamlygiadau yn Iwerddon heddiw.
Orgraffau newydd
Arwydd tairieithog yng Nghanolfan Gelfyddydau Strule yn Omagh yn dangos Saesneg, Gwyddeleg (canol) a ffurf o Sgoteg Wlster (gwaelod) [54]
Erbyn dechrau'r 20g roedd y traddodiad llenyddol bron â darfod, [55] er bod rhywfaint o farddoniaeth 'dafodiaith' yn parhau i gael ei hysgrifennu. [56] Mae llawer o adfywiadwyr Sgoteg Wlster wedi ymddangos, er enghraifft fel "cyfieithiadau swyddogol", ers y 1990au. Fodd bynnag, ychydig yn gyffredin sydd ganddi ag orgraff draddodiadol yr Sgoteg fel y disgrifir yn y Manual of Modern Scots gan Grant a Dixon (1921). Disgrifiodd Aodán Mac Póilin, ymgyrchydd Gwyddeleg, yr orgraffau diwygiadol hyn fel ymgais i wneud Sgoteg Wlster yn iaith ysgrifenedig annibynnol ac i ennill statws swyddogol. Maen nhw'n ceisio "bod mor wahanol i'r Saesneg (ac weithiau Sgoteg) â phosib". [57] Disgrifiodd ef fel llond gwlad o eiriau darfodedig, newyddeiriau (enghraifft: stoour-sucker ar gyfer sugnwr llwch ), sillafiadau segur (enghraifft: qoho ar gyfer pwy ) a "sillafu anghyson". [57] Mae'r sillafiad hwn "weithiau'n adlewyrchu iaith bob dydd Sgoteg Wlster yn hytrach na chonfensiynau naill ai Sgoteg fodern neu hanesyddol, ac weithiau ddim". [57] Mae'r canlyniad, meddai Mac Póilin, yn "annealladwy i'r siaradwr brodorol yn aml". [57] Yn 2000, disgrifiodd John Kirk "effaith net" y "cyfuniad hwnnw o nodweddion traddodiadol, wedi goroesi, wedi'u hadfywio, wedi newid, ac wedi'u dyfeisio" fel "tafodiaith artiffisial". Ychwanegodd,
Yn sicr nid yw'n fersiwn ysgrifenedig o dafodiaith lafar wledig Sir Antrim, fel y mae ei gweithredwyr yn ei annog yn aml, sy'n cyflawni'r camsyniad y mae'n wor ain leid . (Heblaw, mae'r diwygwyr tafodieithol yn honni nad ydynt yn siaradwyr brodorol y dafodiaith eu hunain!) Mae llafaredd y dafodiaith newydd hon yn dwyllodrus, oherwydd nid yw'n llafar nac yn gynhenid. Mae siaradwyr tafodieithol traddodiadol yn ei chael yn wrth-sythweledol ac yn ffug... [58]
Yn 2005, cwestiynodd Gavin Falconer gymhlethdod biwrocratiaeth, gan ysgrifennu: "Mae parodrwydd swyddogol Gogledd Iwerddon i anfon arian trethdalwyr i dwll du o gyfieithiadau annealladwy i ddefnyddwyr cyffredin yn peri pryder". [59] Ar y llaw arall, mae deunyddiau addysgu a gynhyrchwyd yn ddiweddar wedi'u gwerthuso'n fwy cadarnhaol. [60]
Testunau enghreifftiol
Mae’r tri dyfyniad testun isod yn dangos sut roedd ffurf ysgrifenedig draddodiadol Sgoteg Wlster o’r 18fed ganrif i ddechrau’r 20fed ganrif bron yn anwahanadwy oddi wrth Albanwyr ysgrifenedig cyfoes o’r Alban. [61]
Gweler hefyd
Albanwyr Ulster
Unoliaeth yn Iwerddon —5:4 Amddiffyn diwylliant Prydeinig-Undebol, 5.5 Sgoteg Ulster a Degawd Newydd, Dull Newydd
↑Gregg, R. J. (1972) "The Scotch-Irish Dialect Boundaries in Ulster" in Wakelin, M. F., Patterns in the Folk Speech of the British Isles, London: Athlone Press
↑ 4.04.1Macafee, C. (2001) "Lowland Sources of Ulster Scots" in J. M. Kirk & D. P. Ó Baoill, Languages Links: the Languages of Scotland and Ireland, Belfast: Cló Ollscoil na Banríona, p. 121
↑Harris, J. (1985) Phonological Variation and Change: Studies in Hiberno English, Cambridge, p. 15
↑"Language". Ulster-Scots Language Society. Cyrchwyd 12 May 2017.
↑Gregg, R. J. (1964) "Scotch-Irish Urban Speech in Ulster: a Phonological Study of the Regional Standard English of Larne, County Antrim" in Adams, G. B. Ulster Dialects: an Introductory Symposium, Cultura: Ulster Folk Museum
↑ 11.011.1Harris, J. (1985) Phonological Variation and Change: Studies in Hiberno English, Cambridge.
↑ 12.012.1Harris (1984) "English in the north of Ireland" in P. Trudgill, Language in the British Isles, Cambridge; p. 119
↑Harris, J. (1985) Phonological Variation and Change: Studies in Hiberno English, Cambridge, p. 13
↑Traynor, Michael (1953) The English Dialect of Donegal. Dublin: Royal Irish Academy, p. 36
↑Nic Craith, M. (2002) Plural Identities—Singular Narratives.
↑Fenton, J. (1995) The Hamely Tongue: a Personal Record of Ulster-Scots in County Antrim, Ulster-Scots Academic Press
↑Falconer, G. (2006) "The Scots Tradition in Ulster", Scottish Studies Review, Vol.
↑Hickey, R. (2004) A Sound Atlas of Irish English.
↑Tymoczko, M. & Ireland, C. A. (2003) Language and Tradition in Ireland: Continuities and Displacements, Univ of Massachusetts Press.
↑Wells, J. C. (1982) Accents of English: the British Isles, Cambridge University Press p. 449
↑Winston, A. (1997) Global Convulsions: Race, Ethnicity, and Nationalism at the End of the Twentieth Century, SUNY Press; p. 161
↑Gregg, R. J. (1972) The Scotch-Irish Dialect Boundaries in Ulster in Wakelin, M. F., Patterns in the Folk Speech of the British Isles, London: Athlone Press
↑Caroline I. Macafee (ed.), A Concise Ulster Dictionary.
↑Maguire, Warren (2020). Language and Dialect Contact in Ireland: The Phonological Origins of Mid-Ulster English. Edinburgh University Press. t. 4. ISBN9781474452908.
↑ 45.045.1Corbett, John; McClure, J. Derrick & Stuart-Smith, Jane (eds.) (2003) The Edinburgh Companion to Scots, Caeredin: Edinburgh University Press ISBN0-7486-1596-2
↑ 46.046.146.2Robinson (2003) The historical presence of Ulster-Scots in Ireland, in The Languages of Ireland, ed.
↑Kirk, John M. (2000) "The New Written Scots Dialect in Present–day Northern Ireland" in Magnus Ljung (ed.) Language Structure and Variation; Stockholm: Almqvist & Wiksell; pp. 121–138.
↑Falconer, Gavin (2005) "Breaking Nature's Social Union – The Autonomy of Scots in Ulster" in John Kirk & Dónall Ó Baoill eds.
1957 song by Don Gibson For other uses, see I Can't Stop Loving You (disambiguation). I Can't Stop Loving YouSingle by Don Gibsonfrom the album Oh Lonesome Me A-sideOh Lonesome MeWrittenJune 7, 1957 (1957-06-07)[1][2]PublishedFebruary 7, 1958 Acuff-Rose Publications, Inc.[3]ReleasedDecember 1957 (1957-12)RecordedDecember 3, 1957 (1957-12-03)[4]StudioRCA Studio B, Nashville, TNGenreCountryLength2:37LabelRCA VictorSongwrite...
Pembangkit listrik tenaga bahan bakar fosil Pembangkit listrik tenaga bahan bakar fosil adalah pembangkit listrik yang membakar bahan bakar fosil seperti batu bara, gas alam, atau minyak bumi untuk memproduksi listrik. Pembangkit listrik tenaga bahan bakar fosil didesain untuk produksi skala besar yang berlangsung terus menerus. Di banyak negara, pembangkit listrik jenis ini memproduksi sebagian besar energi listrik yang digunakan. Pembangkit listrik tenaga bahan bakar fosil selalu memiliki m...
Benguela Provincia Coordenadas 12°40′00″S 14°01′00″E / -12.666666666667, 14.016666666667Capital BenguelaIdioma oficial portugués y umbunduEntidad Provincia • País AngolaSuperficie • Total 39826 km²Población (2014) • Total 2 036 662 hab. • Densidad 51,14 hab/km²ISO 3166-2 AO-BGU Sitio web oficial [editar datos en Wikidata] Benguela es una de las dieciocho provincias en que se encuentra ...
Стевен Християн Християновичнім. Christian von Steven Народився 19 (30) січня 1781[1]Гаміна, Кюменлааксо, Південна Фінляндія, Фінляндія або Vehkalahtid, Кюменлааксо, Південна Фінляндія, Фінляндія[2]Помер 18 (30) квітня 1863 (82 роки)Сімферополь, Російська імперія[3]Країна Російсь
Women's singlesat the XV Olympic Winter GamesVenueCanada Olympic ParkDates16–18 FebruaryCompetitors24 from 12 nationsWinning time3:03.973Medalists Steffi Walter-Martin East Germany Ute Oberhoffner-Weiß East Germany Cerstin Schmidt East Germany← 19841992 → Luge at the1988 Winter OlympicsSinglesmenwomenDoublesdoublesvte The Women's singles luge competition at the 1988 Winter Olympics in Calgary was held on 16 and 18 February, at Canada Olympi...
Catholic Basilica, Bydgoszcz, Poland, 20th century St. Vincent de Paul Basilica Minor in BydgoszczPolish: Bazylika św. Wincentego à Paulo w BydgoszczySt. Vincent de Paul Basilica Minor from Ossoliński AlleyGeneral informationTypeCatholic ChurchArchitectural styleNeoclassical architectureClassificationNr.601231, Reg.A/846/1-2 (30 May 1996)[1]Location PolandAddress2 Ossoliński AlleyTown or cityBydgoszczCompleted1945Inaugurated1997 (Basilica)Height55m (cupola top)Design and cons...
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Khronos game – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2022) (Learn how and when to remove this template message) KhronosA game of Khronos in progressDesignersLudovic Vialla, Arnaud UrbonPublishersRio Grande GamesPlayers2 to 5 Khronos is a boa...
هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أبريل 2023) كانت تجربة القبو عبارة عن تجربة علمية بدأت في عام 1966 لاختبار ما إذا كان البشر، مثل الأنواع الأخرى، لديهم ساعة يوماوية. بدأها العالمان يورجن أشوف وروتجر ويفر �...
Pertempuran BanjarmasinBagian dari Perang Dunia II, Perang PasifikPenerbangan pertama dari Royal Netherlands East Indies Airways (KNILM) mendarat di Lapangan Terbang Oelin, Banjarmasin, 1935.Tanggal31 Januari–10 Februari 1942LokasiBanjarmasin, Pulau Kalimantan bagian SelatanHasil Kemenangan JepangPihak terlibat Netherlands JepangTokoh dan pemimpin Henry Halkema Kyōhei Yamamoto Yoshibumi OkamotoKekuatan Sekitar 500[1] Sekitar 1,000[2]Korban Para pasukan desersi, ...
Pegunungan TatraPemandangan dari atas Morske OkoTitik tertinggiPuncakGerlachovský štítKetinggian2.655 m (8.711 ft)Letak GeografisNegaraSlowakia and PolandiaPegunungan indukCarpathia Barat Pegunungan Tatra, Tatras atau Tatra (Tatry dalam bahasa Slowakia (pelafalan [ˈtatri]) dan Polandia (diucapkan [ˈtatrɨ])- plurale tantum) adalah pegunungan yang menjadi batas alami Slowakia dengan Polandia. Pegunungan ini merupakan pegunungan tertinggi di Pegunungan Carpathia...
For other systems of the same name, see Metrobus. MetroBusA Metrobus on Tucker Blvd in 2012ParentBi-State Development AgencyFoundedApril 1963, 01; 60 years ago (01-04-1963)Service areaGreater St. Louis, Missouri–Illinois, U.S.Service typeLocal busExpress busRoutes58Stops9,000Hubs25 transit centers23 park and ride lotsDepots4Fleet24 electric buses242 diesel busesDaily ridership39,600 (weekdays, Q2 2023)[1]Annual ridership11,987,600 (2022)[2]Fuel typeDie...
The National Capital Memorial Advisory Commission is an independent agency of the United States government responsible for approving and siting memorials within Washington, D.C., and the D.C. metropolitan area. Previously known as the National Capital Memorial Advisory Committee, the agency was established by the Commemorative Works Act of 1986 and its name was changed to the National Capital Memorial Commission. The agency's name was changed again in 2003 to the National Capital Memorial Adv...
German politician Dorothee MartinMember of the German BundestagIncumbentAssumed office May 2020Preceded byChristoph PloßConstituencyHamburg-Nord Personal detailsBorn (1978-01-21) 21 January 1978 (age 45)Kaiserslautern, West GermanyPolitical partySocial Democratic Party Dorothee Martin (born 21 January 1978) is a German politician for the Social Democratic Party (SPD) who has been serving as a member of the Bundestag since 2020, representing the Hamburg-Nord district. Early life and ...
American garage rock band The ChessmenBackground informationOriginDenton, Texas, United StatesGenres Garage rock Years active1964-1968LabelsBismark, B.R.S.Past members Robert Patton Ron DiIulio Tommy Carter Tommy Carrigan Jimmy Kay Herbert Ricky Marshall Richard Dace Johnny Peebles Doyle Bramhall Jimmie Vaughan The Chessmen were an American garage rock band from Denton, Texas, near Dallas, who were active in the 1960s. They were one of the most popular bands in the region and recorded for Bis...
Questa voce sull'argomento calciatori portoghesi è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. João Vigário Nazionalità Portogallo Altezza 180 cm Peso 75 kg Calcio Ruolo Difensore Squadra svincolato Carriera Giovanili 20??-2013 Salgueiros2013-2015 Vitória Guimarães Squadre di club1 2015 Vitória Guimarães B94 (7)2015-2018 Vitória Guimarães7 (0)2018-2019→ Estor...
Esta página cita fontes, mas que não cobrem todo o conteúdo. Ajude a inserir referências. Conteúdo não verificável pode ser removido.—Encontre fontes: ABW • CAPES • Google (N • L • A) (Fevereiro de 2013) Counter-Strike: Condition Zero Counter-Strike: Condition ZeroTela de abertura do jogo Desenvolvedora(s) Valve CorporationGearbox SoftwareRitual EntertainmentTurtle Rock Studios[1] Publicadora(s) Valve Corporation Distrib...
Order of chivalry in the Russian Empire For other uses, see Order of Alexander Nevsky and Order of Saint Alexander (Bulgaria). Imperial Order of Saint Alexander Nevsky Order on ribbonAwarded by Head of the House of RomanovTypeDynastic OrderRoyal houseHouse of RomanovReligious affiliationRussian OrthodoxMottoFor Labor and the FatherlandAwarded forMilitary and Civil MeritGradesAwarded in one classPrecedenceNext (higher)Imperial Order of Saint AndrewNext (lower)Imperial Order of the White E...
Swedish Army officer Johan HederstedtHederstedt as senior colonel in the mid-1990s.Birth nameJohan Ivar HederstedtBorn (1943-08-26) 26 August 1943 (age 80)Nässjö, SwedenAllegianceSwedenService/branchSwedish ArmyYears of service1966–2003RankGeneralUnitÄlvsborg RegimentNorthern Småland RegimentUNFICYPUNIFILCommands heldLife Guards BrigadeWestern Army DivisionSupreme Commander of the Swedish Armed ForcesBattles/warsCyprus disputeLebanese Civil WarYugoslav WarsAwardsH. M. The King...
الصفحه دى يتيمه, حاول تضيفلها مقالات متعلقه لينكات فى صفحات تانيه متعلقه بيها. چان ساندى معلومات شخصيه تاريخ الميلاد سنة 1919[1] تاريخ الوفاة 21 يوليه 2011 (91–92 سنة) مواطنه مملكة نيديرلاند اللغه الام هولندى اللغات المحكيه او المكتوبه هولندى[2] تعديل مص�...
Turner, 2013 Mary Kathleen Turner (lahir 19 Juni 1954) merupakan seorang aktris berkebangsaan Amerika Serikat yang memenangkan nominasi Academy Award. Dia menjadi yang terkenal saat bermain di film Hollywood seperti Body Heat, Romancing the Stone dan Prizzi's Honor. Filmografi Body Heat (1981) The Man with Two Brains (1983) Romancing the Stone (1984) A Breed Apart (1984) Crimes of Passion (1984) Prizzi's Honor (1985) The Jewel of the Nile (1985) Peggy Sue Got Married (1986) Julia and Julia (1...
