Cwmni Theatr Cymru

Enghraifft o:	cwmni theatr, busnes
Daeth i ben	1984
Crëwr	Wilbert Lloyd Roberts
Gwlad	Cymru
Dechrau/Sefydlu	1965
Sylfaenydd	Wilbert Lloyd Roberts
Gwladwriaeth	Cymru

Cwmni Theatr Cymraeg a fu'n weithredol rhwng 1965 a 1984 oedd Cwmni Theatr Cymru neu Theatr Cymru. Ystyriwyd y cwmni yn rhyw lun o ddelfryd o Theatr Genedlaethol i Gymru, ac yn rhagflaenydd i Theatr Genedlaethol Cymru. Sefydlwyd y Cwmni gan Wilbert Lloyd Roberts oedd ar y pryd yn gyfarwyddwr yn adran Gymraeg y Welsh Theatre Company.

Bu'r cwmni yn feithrinfa i lawer o actorion Cymraeg ac yn gyfle iddynt gael y profiad o fod yn rhan o gwmni Rep, fel Maureen Rhys, John Ogwen, Gaynor Morgan Rees, Beryl Williams, Stewart Jones, Sharon Morgan, Lisabeth Miles, Sue Roderick a Huw Ceredig. Bu'r diddanwr Ryan Davies yn aelod o'r cynhyrchiad Pros Kairon ym 1966.

Cwmni Theatr Cymru oedd hefyd yn gyfrifol am lwyfannu cynyrchiadau cyntaf dramâu nodedig yn y Gymraeg fel dramâu Gwenlyn Parry (Y Tŵr, Y Ffin, Tŷ Ar Y Tywod, Saer Doliau, Sál), dramâu Saunders Lewis (Esther, Cymru Fydd) a dramâu buddugol cystadleuaeth y Ddrama Hir yn yr Eisteddfod Genedlaethol fel Byd O Amser a Cyfyng Gyngor.

Wedi i'r Cwmni fethdalu ym 1984, sefydlwyd Cwmni Theatr Gwynedd yn y gobaith o ail-sefydlu naws y blynyddoedd cynnar.

Mae peth amwysedd ynglŷn ag union ddyddiad creu Cwmni Theatr Cymru, gan fod y Welsh Theatre Company wedi dechrau llwyfannu cynyrchiadau Cymraeg fel Cariad Creulon (1965), Pros Kairon (1966), Saer Doliau (1966) a Cymru Fydd (1967). Ond ar ddechrau 1968, cyflogwyd y tri actor llawn amser cyntaf sef Beryl Williams, Gaynor Morgan Rees a John Ogwen, oedd yn dibynnu’n llwyr ar waith theatr yn y Gymraeg.^[1] Mae Meic Povey yn honi yn ei hunangofiant Nesa Peth At Ddim mai dim ond fo ac Wilbert Lloyd Roberts oedd y ddau gyntaf yn "Stryd Waterloo: hanner dwsin o gadeiriau; teliffon neu ddau; Wilbert a fi. Na, nid plot ar gyfer drama newydd gan Gwenlyn ond disgrifiad o Gwmni Theatr Cymru ar y cychwyn. Yn fuan, cyrhaeddodd ysgrifenyddes, Maud Oliver (cesan ar y naw), ac yn olaf yr actorion ar gyfer y cynhyrchiad agoriadol, sef tair drama fer gan Eugène Ionesco: Merthyron Dyletswydd, Pedwarawd ac Y Tenant Newydd."^[2]

Bu 1968 yn flwyddyn hynod o brysur i'r cwmni, am iddynt lwyfannu sawl cynhyrchiad, gan gynnwys drama broblematig Saunders Lewis Problemau Prifysgol a drama newydd Gwenlyn Parry, Tŷ Ar Y Tywod. ^[1] Yn fuan wedyn, gwelwyd sefydlu 'cynllun hyfforddi' i feithrin a hyfforddi actorion, gyda Gwyn Parry, Dafydd Hywel, Grey Evans, Dylan Jones a dyrchafiad Meic Povey ymysg y cyntaf. Ymunodd Marged Esli, Dyfan Roberts, Huw Davies, Nia Von, Sharon Morgan a maes o law, Christine Pritchard gyda'r ail gynllun.^[2][3] "Ein hathrawon ar y cynllun hyfforddi o'dd W. H. Roberts yn dysgu llefaru, Betty Roberts, gwraig Wilbert, yn dysgu canu, Einir Jones yn dysgu dawns, Wilbert ei hun yn dysgu theori a hanes y ddrama, a Beryl Williams yn dysgu technegau actio," yn ôl Sharon Morgan.^[3] "O'n ni'n griw digon amrwd a lletchwith [...] Er bod yr athrawon i gyd yn wych, Beryl o'dd eilun pawb. Fe wnaeth hi'n hollol glir ein bod ni'n gwbwl anwybodus ac nad o'dd y syniad lleia ganddon ni shwt i siarad, cerdded na symud ar lwyfan. Buodd rhaid i ni anghofio popeth o'n ni'n ei wybod a dechre o'r dechre. Trwy ddechre â dalen lân, niwtral bydde modd i ni greu cymeriad o'r newydd."

Yn ei ragymadrodd i gyhoeddiad drama Gwenlyn Parry, Tŷ Ar Y Tywod ym 1969, blwyddyn ar ôl i'r Cwmni lwyfannu'r ddrama am y tro cyntaf, fe ddywed y darlledwr Aneirin Talfan Davies :

"Yn fy rhagair i Saer Doliau awgrymais rai o amodau bywyd yr artist o ddramodydd yn y Gymru ddi-theatr sydd ohoni heddiw. Yr o'dd hyn ym 1966. Yr ydym yn awr yn tynnu tua diwedd y chwedegau ac yn dal i ddisgwyl am osod seiliau Theatr Genedlaethol, a fyddai'n siop waith i gynhyrchwyr, actorion ac awduron. Nid yw'r sefyllfa heddiw ronyn fwy gobeithiol nag ym 1966, ac mae'n ymddangos i mi y bydd gennym eto flynyddoedd lawer cyn y gwelwn ni godi'r theatr hon. Felly, fe fydd yn rhaid i Gymru ddibynnu, fwy neu lai, ar gwmni peripatetig, Y Cwmni Theatr Genedlaethol a BBC Cymru. Am amryw o resymau, mae'n debyg mai'r BBC fydd yn dal pen trymaf y baich."^[4]

Tua chanol y 1970au, fe grëwyd Theatr Antur [gweler isod] oddi mewn i'r prif gwmni, fyddai'n cynnig cynyrchiadau mwy arbrofol a heriol.

"Pan ddechreues i, sinema'r Fforwm ym Mlaenau Ffestiniog, Pafiliwn Corwen a neuadde ysgol o'dd y mannau Ile bydden ni'n perfformio", yn ôl Sharon Morgan, "a'r rheiny'n lleoedd cwbwl anaddas. Ond o fewn pum mlynedd i fi ddechre 'ngyrfa fe adeiladwyd saith theatr ysblennydd, sawl un ohonyn nhw mewn lleoliade annisgwyl iawn. Theatr y Werin a Theatr Felinfach yn 1972, Theatr y Sherman a Theatr Ardudwy yn 1973, Theatr Gwynedd yn 1975, Theatr Clwyd yn 1976 a Theatr Taliesin yn 1977. Mynnai Wilbert wneud pethe'n iawn a bydde rheolwr blaen y tŷ yn ei DJ a'i dei-bow, yn union fel petaen ni yn y West End," ychwanegodd.^[3]

Dros y blynyddoedd, bu sawl cyfarwyddwr yn llwyfannu gwaith i'r Cwmni gan gynnwys David Lyn, George P Owen, Ceri Sherlock, Emily Davies a John Hefin. Bu'r cwmni hefyd yn hyfforddi dramodwyr a thechnegwyr newydd i'r Theatr Gymraeg fel y cynllunydd Martin Morley, y 'trydanwr' Mici Plwm a'r dramodydd Wil Sam Jones. Comisiynwyd dramodwyr nodedig fel Huw Lloyd Edwards yn ogystal, a llwyfannwyd dramâu fel Pros Kairon am y tro cyntaf.

Cyflwynwyd y Theatr am y tro cyntaf i filoedd o blant Cymru drwy'r Pantomeimiau blynyddol o'r 1970au a'r 1980au.

Tua diwedd y 1970au, mae'n amlwg bod cryn anniddigrwydd wedi codi ymysg yr actorion ifanc, gyda nifer ohonynt yn anhapus iawn gydag agwedd "unbeniaethol" Wilbert Lloyd Roberts. Aethant ymaith, gan sefydlu nifer o gwmnïau theatr eu hunain fel Theatr Bara Caws, Theatr Ddieithr a Theatr Yr Ymylon. Parhaodd Wilbert yn ei swydd tan 1982, cyn ymddiswyddo. Daeth y Cwmni wedyn i ddwylo'r darlithydd drama a chyn-actores Emily Davies gyda Ceri Sherlock yn ei chysgodi. Daeth Emily â'i phrofiad a'i dylanwad o'r Theatr Ewropeaidd efo hi i'r swydd, ac ail-sefydlwyd y cwmni craidd o actorion. Yn ôl yr actor Dafydd Hywel, y "camgymeriad" wnaeth Emily Davies oedd dewis ei chyn-fyfyrwyr o Brifysgol Aberystwyth fel aelodau o'r cwmni craidd, a barodd gryn wrthdaro iddo yn ymarferion ei chynhyrchiad o Noa, ym 1982.^[5] Roedd y dewis i lwyfannu'r sioe Noa gan y Ffrancwr André Obey, yn hytrach na'r pantomeim blynyddol, hefyd yn ddadleuol, fel eglurwyd yn Rhaglen y cynhyrchiad:

"Ond nid ymwrthod â phantomeim wnaeth Emily Davies wrth lunio ei rhaglen ar gyfer y gyntaf o'i thair blynedd fel Cyfarwyddwr Artistig y Cwmni. Ers ei phenodiad yn ystod yr haf ni fu ganddi'r amser angenrheidiol i baratoi a chomisiynu pantomeim ar gyfer eleni. Yn ei le dewisodd gynhyrchiad sydd cyn debyced i bantomeim â dim, cynhyrchiad sydd yr un mor atyniadol a chyda'r un apel. Yn wahanol iawn i bantomeimiau'r Cwmni yn y gorffennol mae Noa yn seiliedig ar stori gyfarwydd ac adnabyddus: un y dilyw o'r Hen Destament. Diau y golyga hyn y gall y plant ei ddilyn yn llawer gwell na phantomeim nad ydynt yn gyfarwydd â'r stori. Fel pantomeim mae Noa yn gynhyrchiad lliwgar, bywiog sy'n llawn doniolwch a ffraethineb. Ceir ynddo hefyd ddawnsio a meim a phrif gymeriad fydd yn llawn mor gofiadwy â Guto Nyth Cacwn, Micos [o'r panto Mwstwr Yn Y Clwstwr] a'r gweddill. Bydd i Noa hefyd apêl ymysg y rhai hynny nad ydynt yn mwynhau pantomeim. Nid oes ynddo sŵn aflafar band ac yn yr amryw gyffyrddiadau dwysach, diau y bydd digon i gnoi cil wedyn."^[6]

Ond er gwaethaf cynnal y cwmni am dros flwyddyn, methwyd â dal ati, felly daeth y Cwmni i ben ym 1984.

Roedd Dyfan Roberts, Valmai Jones a Sharon Morgan ymysg yr actorion oedd wedi'u cyflogi gan Gwmni Theatr Cymru, tua chanol y 1970au. Mae Sharon yn cofio, mai yn dilyn gwylio rhaglen deledu am gwmni theatr heriol John McGrath yn yr Alban, y daeth y syniad i greu cwmni theatr newydd a heriol yn y Gymraeg; Cwmni fyddai, yn y pendraw, yn creu Theatr Bara Caws. Ond yn gyntaf, crëwyd cnewyllyn oddi mewn i Gwmni Theatr Cymru, oedd yn cynnwys yr actorion Gwyn Parry, Grey Evans ynghyd â Sharon, Dyfan a Valmai. Eu bwriad oedd i lwyfannu sioeau gwahanol i'r theatr Glasurol a saff, roedd Cwmni Theatr Cymru yn ei lwyfannu. Galwyd y prosiect yn Theatr Antur a daeth Iestyn Garlick atynt i fod yn rhan o'r antur newydd.^[7]

Mae'r "newid" a ddaeth yn sgil Theatr Antur yn cael ei grybwyll mewn erthygl gan Emily Davies yn Barn [Medi 1976] wrth adolygu arlwy'r ddrama yn Eisteddfod Genedlaethol Aberteifi 1976:

"Am y tro cyntaf erioed 'roeddwn yn ymwybodol fod yna actorion a chynhyrchwyr wedi trwytho'u hunain yn eu gwaith; eu bod wedi ceisio ymarfer, disgyblu a pherffeithio'u rheolaeth dros eu dawn yn gorff, dychymyg ac enaid. 'Roeddynt wedi llwyddo i fynnu digonedd o amser i alluogi grŵp o unigolion i droi'n uned ymroddgar [...] Pwy yw'r bobl ifanc yma sydd wedi gweld yr angen am newid? Yn sicr pobl ydynt sydd wedi cael yr amser i fyfyrio dros ddatblygiadau byd-eang ym myd y ddrama, ac wedi derbyn y cyfle i ymarfer, darganfod ac arbrofi. Pobl sydd yn gwybod beth o'r gloch yw hi ym myd y theatr Gymraeg; a'i bod yn hen bryd i edrych i'r dyfodol yn hytrach na'r gorffennol. Pobl ydynt sydd wedi sylweddoli nad yw'r symud newydd yma yn mynd i ddatblygu o du yr actorion proffesiynol. Ag eithrio ychydig o'r rhai ifainc tebyg i aelodau cwmni Byw yn y Wlad, mae'r stad broffesiynol yn prysur lygru y theatr a'r cyfryngau"^[8]

Byw Yn Y Wlad oedd enw cynhyrchiad cyntaf Theatr Antur, a mynd ymlaen i ganmol "cynnyrch Adrannau Drama ein colegau [...] yn Golegau Hyffroddi a Phrifysgol" wnaiff hi yn erthygl uchod.^[8]

Mae peth anghytuno ynghylch pwy yn union oedd yn gyfrifol am y syniad craidd, gyda rhai yn honi mai syniad Wilbert Lloyd Roberts ei hun oedd o, tra bod eraill yn taeru mai'r actorion ifanc eu hunain oedd wedi gofyn i Wilbert greu'r is-gwmni. Ond mae'r "pobl ifanc yma sydd wedi gweld yr angen am newid" y sonia Emily Davies amdanynt, yn adlais sicr o'r newid a fu yn hanes Cwmni Theatr Cymru ar gychwyn y 1980au.

Sioe olaf Theatr Antur oedd Croeso I'r Roial ym 1977, ond yn dilyn mwy o anghytuno a ffraeo, fe drodd y sioe neu "rifiw" yn gynhyrchiad cyntaf i Theatr Bara Caws yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam 1977 gyda Stewart Jones, Valmai Jones, Sharon Morgan, Mari Gwilym, Iola Gregory a Dyfed Thomas.

• Byw Yn Y Wlad (1975-1976)
• Flora neu Fflam (1976) wedi'i greu a'i brynu gan Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergwaun 1976; cast: Wyn Bowen Harris.^[9]
• Portread (1976) wedi'i greu a'i brynu gan Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergwaun 1976; cast: Wyn Bowen Harris.^[9]
• Cymerwch, Bwytewch (1977) cyfarwyddwr Gruffudd Jones
• Croeso i'r Roial (1977) a drodd yn gynhyrchiad cyntaf Theatr Bara Caws
• Hanner Munud (1978) cyfarwyddwr Gruffudd Jones
• Cofiant Y Cymro Olaf (1979) cyfarwyddwr Dyfed Thomas

Llwyfannwyd y cynhyrchiad Hwyl Idris ym 1980 gan Alun Ffred Jones a Myrddin [Mei] Jones.^[10]

• Wilbert Lloyd Roberts (1965-1982)
• Emily Davies (1982-1984) gyda Ceri Sherlock fel is-gyfarwyddwr.

• 

  1965
  • Cariad Creulon (1965)
• 1966
  • Saer Doliau (1966) cynhyrchiad cyntaf ar lwyfan
  • Pros Kairon (1966)
• 1967
  • Cymru Fydd ^{[11] [12]}(1967) cynhyrchiad cyntaf ar lwyfan a chynhyrchiad cyntaf John Ogwen ar lwyfan broffesiynol.
  • Deud Yda Ni (1967)^[3] cafodd y sgetsus eu sensro gan Cynan : Ymysg y cast roedd Gaynor Morgan Rees, Mari Griffith, Ronnie Williams, Ryan Davies, Stewart Jones ac Olwen Rees

Dyma gychwyn y Cwmni yn ôl rhai: ^[2]

• 1968
  • Tair drama fer gan Eugène Ionesco : Y Tenant Newydd, Merthyron Dyletswydd a Pedwarawd (1968). Cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; 'llwyfannwr cynorthwyol' Meic Povey; cast: Gaynor Morgan Rees, Beryl Williams, John Ogwen, David Lyn, Ieuan Rhys Williams a Huw Tudor.^[2]
  • Pibydd Brith (1968) taith ysgolion
  • Under Milk Wood (1968)
  • Problemau Prifysgol ^[1](1968) cynhyrchiad cyntaf ar lwyfan
  • Tŷ Ar Y Tywod (1968) cynhyrchiad cyntaf ar lwyfan
• 1969
  • Meistr Y Chwarae (1969) (taith ysgolion)
  • Y Ffordd (1969) drama gan T Rowland Hughes; cyfarwyddwr Beryl Williams; llwyfannwyr Grey Evans a Meic Povey a Mici Plwm; cast: Gaynor Morgan Rees, Islwyn Morris, Owen Garmon, Eirlys Parri, Gwyn Parry, John Ogwen, Dafydd Hywel.^[13] - drama gyntaf Dafydd Hywel.
  • Dawn Dweud (1969) - cast: T James Jones, Gaynor Morgan Rees, John Ogwen, W. H Roberts, Aled Jones, Morien Phillips, Beryl Williams; cantorion: Dafydd Iwan, Meinir Lloyd, Margaret Williams a Meic Stevens; telynores Morfudd Maesaleg.
  • Y Gelyn Pennaf
  • Hanes Y Fro : Dyffryn Conwy (1969) rhaglen nodwedd^[14]

• 1970
  • Cilwg Yn Ôl (1970) cyfieithiad John Gwilym Jones o Look Back in Anger John Osborne; cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts a Beryl Williams; cast Gaynor Morgan Rees, Iona Banks, John Ogwen, Gwyn Parry a David Welch.
  • Daniel Owen (1970) "drwy gyfrwng ei bobol a'i bethau" lluniwyd gan Gruffudd Parry.^[16]
  • 3 cynhyrchiad yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhydaman 1970
    • Cofio Cynan (1970) lluniwyd gan Wilbert Lloyd Roberts; cast: Aled Lloyd Davies, Alwyn Samuel, Gaynor Morgan Rees, Y Telynegion, Hogia'r Wyddfa, Morfudd Maesaleg, Stewart Jones, Gwyn Parry, J.O Roberts a W H Roberts.
    • Y Gofalwr (1970) cyfieithiad o ddrama Harold Pinter; cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts
    • Roedd Catarina o Gwmpas Ddoe (1970) cyfarwyddwr Beryl Williams; cynllunydd Martin Hebet; cast: Beryl WIlliams, Christine Pritchard, Owen Garmon, Grey Evans, Sharon Morgan, Dafydd Hywel, Huw Davies, Nia Von,
  • Wrth aros Godot (1970) cyfieithiad Saunders Lewis o ddrama Samuel Beckett; cyfarwyddwr T James Jones; cast: Huw Ceredig, Ernest Evans, Lyn Rees a Sulwyn Thomas.
• 1971
  • Y Claf Diglefyd (1971) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Meic Stevens a Dafydd Iwan; cast: Meredith Edwards, Gaynor Morgan Rees, Christine Pritchard, Iona Banks, Owen Garmon, Dafydd Iwan, Gwyn Parry, Dylan Jones, Marged Esli, W. H Roberts, Grey Evans, Glyn Jones, Hefin Evans, Sharon Morgan, Nia Vôn, Dafydd Hywel a Dyfan Roberts.
  • Y Peiriant Hapusrwydd (1971) taith ysgolion - cast: Sharon Morgan,
  • Y Barnwr (1971) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cast: Sharon Morgan, Gwyn Parry, Beryl Williams ac Owen Garmon.
  • Sachlïan A Lludw (1971) "Sioe bop hwyr [...] syniad arall athrylithgar gan Wilbert. 'Cyflwyniad cinetig cyfoes' "^[3] Bandiau: Y Dyniadon Ynfyd Hirfelyn Tesog, Y Tebot Piws, Y Diliau, Meic Stevens, James Hogg ac Heather Jones.
  • Hynt A Helynt Y Ddrama Gymraeg (1971) taith ysgolion; detholiad o olygfeydd o ddramâu dramodwyr fel Beriah Gwynfe Evans, R G Berry a D T Davies, ynghyd â naratif o hanes theatrig Cymru; cast: Gaynor Morgan Rees, Owen Garmon, Dylan Jones, Grey Evans, Gwyn Parry, Marged Esli a Sharon Morgan.^[3]
  • Rhyfedd Y'n Gwnaed (1971) tair drama fer gan John Gwilym Jones; (i) Dwy Ystafell, (ii) Tri Chyfaill, (iii) Un Briodas; cyfarwyddwr Wynford Ellis Owen; cast: Sharon Morgan, Dyfan Roberts, Marged Esli, Dewi Pws, Frank Lincoln, Gaynor Morgan Rees, Gwyn Parry
  • Mawredd Mawr (1971/72) y pantomeim Cymraeg cyntaf; cyfarwyddwr Wynford Elis Owen; cast: Sharon Morgan, Dewi Pws, Wynford Elis Owen, Tony ac Aloma, Marged Esli, Beryl Hall a'i chi 'Ben', Rosalind Lloyd, Gwyn Parry.
• 1972
  • Gwallt Yn Y Gwynt (1972) - ail sioe bop i'r ifanc.
  • Nid Aur Yw Popeth Melyn (1972) sioe i ysgolion cynradd - cast; Iona Banks, Sharon Morgan
  • Auf Wiedersehen (1972) gan Eigra Lewis Roberts [Mehefin 30, 1972]^[17]
  • Y Rhai A Lwydda (1972) gan Bernard Evans; cynhyrchiad "Y Theatr Ifanc - Cwmni Genedlaethol o Fyfyrwyr";^[18] drama am ffurfio Undeb ymysg y Glowyr; cyfarwyddwr Wynford Ellis Owen; cast Gwen Ellis, John Pierce Jones,
  • Tri Chryfion Byd neu Twm O'r Nant (sioe) (1972) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cast; Elfed Lewys, Dafydd Hywel, Dylan Jones, Wynford Ellis Owen, Charles Williams, Iona Banks, Rosalind Lloyd, Elen Roger Jones, Gwynfryn (Til) Roberts, Dyfan Roberts, Marged Esli a John Pierce Jones
  • Pethe Brau (1972) cyfarwyddwr David Lyn; cynllunydd Martin Morley; cast Nesta Harris, Gwyn Parry, Olwen Rees a Frank Lincoln
  • Gweld Sêr (1972/73) cast Wynford Elis Owen, Dewi Pws, Dyfan Roberts, Iona Banks, Huw Tudor, Beryl Hall, John Pierce Jones, Grey Evans a 'Ben' ci Beryl Hall.

• 1973
  • Y Gŵr O Baradwys (1973)
  • Y Tad A'r Mab (1973) cyfarwyddwr Nesta Harris; cast: Maureen Rhys, David Lyn, Stewart Jones, Geraint Jarman, Margaret Pritchard ac Iris Jones
  • Cymod Cadarn (1973) gan Emyr Humphreys; cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; actorion Huw Tudor, T James Jones, Charles Williams, Huw Ceredig, W. H Roberts ^[19] - Teyrnged i Saunders Lewis ar drothwy ei benblwydd yn 80 oed.
  • Harris (1973) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cyfarwyddwr cynorthwyol Wynford Ellis Owen; cynllunydd Martin Morley; goleuo Murray Clark; rheolwr llwyfan Alwyn Ifans; cast:Huw Ceredig, Grey Evans, Dyfan Roberts, Menna Gwyn, Juliana Hughes, Elliw Haf, Clive Roberts, Eirlys Hywel, Gwynfryn (Til) Roberts a Susan Broderick (Sue Roderick)
  • 2 gynhyrchiad yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Dyffryn Clwyd 1973.^[20]
    • Llyffantod (1973) cyfarwyddwr Edwin Williams gyda chymorth darlithwyr y Coleg Normal, J.O Roberts a Morien Phillips; cynllunydd Martin Morley; coreograffi Molly Kelly; cast Elen Roger Jones, Christine Pritchard, Glyn Williams, J.O Roberts, Guto Roberts, Stewart Jones, Dic Hughes ac Aled Roberts, ynghyd â myfyrwyr o'r Coleg Normal, Bangor. ^[21]
    • Y Ffin (1973) cyfarwyddwr John Hefin (cynhyrchiad cyntaf ar lwyfan); yn cyflwyno David Lyn, Gaynor Morgan Rees ac Eilian Wyn.
  • Darlleniad o drama Eigra Lewis Roberts am Ian Brady a Myra Hindley (1973) cyfarwyddwr Grey Evans; cast: Marged Esli a Gwyn Parry. Oherwydd rhesymau cyfreithiol, ni chafwyd caniatâd i'w pherfformio hi.^[22]
  • Dan Y Don (1973/74) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts - pantomeim; cast Wynford Elis Owen, Mici Plwm, Ian Saynor, Carole Hopkin, Elliw Haf, Eirlys Hywel, Dyfan Roberts, Iona Banks, Susan Broderick [Sue Roderick], Huw Tudor a Grey Evans

• 1974
  • Dychweledigion (1974) cyfarwyddwr Grey Evans - Iona Banks, Huw Tudor, ^[23]
  • Ar Fai (1974) cyfarwyddwr Wynford Ellis Owen; cast yn cynnwys Dafydd Iwan, Tony ac Aloma, Elfed Lewys, Huw Ceredig,
  • Dau Ar Y Tro (1974) Rosalind Lloyd neu Heather Jones a Rhydwen Williams
  • Nia Ben Aur (1974) cyfarwyddwr Wynford Ellis Owen
  • Dewin Y Daran (1974) gan Richard Vaughan; cyfarwyddwr T James Jones; cast: Gillian Elisa a thros 100 o actorion lleol yn ystod wythnos Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Myrddin 1974^[24]
  • Yr Achos (1974) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts - actorion Huw Tudor, Valmai Jones, Dyfan Roberts, Sharon Morgan a Gareth Jones, J.O Jones, Iona Banks^[25]
  • Y Pypedau (1974) cyfarwyddwr Nesta Harris; cast: Sharon Morgan, Ian Saynor, Geraint Jarman
  • Alpha Beta (1974) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts a Grey Evans; cynllunydd Martin Morley; cast: Maureen Rhys a John Ogwen.
  • Pwyll Gwyllt (1974/75) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts (y pantomeim cyntaf i'w lwyfannu yn Theatr Gwynedd) cast Grey Evans, Heather Jones, Iestyn Garlick, J.O. Jones, Valmai Jones, Dyfan Roberts, Huw Tudor, Gwynfryn Roberts a Gareth Jones.
  • Drama Ddifyfyr yr Alma (1974) - actorion Grey Evans, Gareth Jones, Dyfan Roberts, Valmai Jones a Huw Tudor ^[25]
  • Camelion y Bugail (1974) actorion Grey Evans, Gareth Jones, Dyfan Roberts, Valmai Jones a Huw Tudor
  • Y Pedwarawd (1974) - actorion Huw Tudor, Grey Evans, Dyfan Roberts, Sharon Morgan
  • Hollti Blew (1974) - cyfieithiad T James Jones o A Resounding Tinkle gan N.F. Simpson; cast:
• 1975
  • Tŷ Dol (1975) cyfarwyddwr Nesta Harris; cast: Sharon Morgan,
  • Under Milk Wood (1975) cyfarwyddwr Malcolm Taylor; taith Norwy, Ffindir a Sweden; cast: Huw Ceredig, Sharon Morgan,
  • Byd O Amser (1975) cyfarwyddwr Nesta Harris; cast: Lisabeth Miles, Gwyn Parry, Dyfan Roberts, Stewart Jones, Grey Evans, Huw Tudor, Huw Ceredig, Sharon Morgan, Menna Gwyn ac Hugh Edwin.
  • Ifas Y Tryc (1975) cyfarwyddwr Rhydderch Jones
  • Afagddu (1975/76)
  • Byw Yn Y Wlad (1975-1976) - Theatr Antur
• 1976
  • Irma La Douce (1976) cyfarwyddwr Malcolm Taylor; Ruth Madog^[26]
  • Y Lefiathen (1976) cyfarwyddwr Edwin Williams
  • Flora neu Fflam (1976) wedi'i greu a'i brynu gan Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergwaun 1976; cast: Wyn Bowen Harris.^[9] - Theatr Antur
  • Portread (1976) wedi'i greu a'i brynu gan Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergwaun 1976; cast: Wyn Bowen Harris.^[9] - Theatr Antur
  • Madog (1976/77) - pantomeim; cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cyfarwyddwr cerdd Cenfyn Evans; goleuo Huw Roberts; sian Rolant Jones; cast: Bryn Williams, Valmai Jones, Iona Banks, Ronnie Williams, Gari Williams, Cefin Roberts, Mei Jones, Wyn Bowen Harris, Sharon Morgan a Mari Gwilym.
  • Persi Rygarug (1976) cyfieithiad Wil Sam Jones o ddrama Charles Dyer 'Rattle of a Simple Man' ; cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cast Sharon Morgan, Gwyn Parry a Grey Evans.
  • Ynys Y Geifr (1976) cyfarwyddwr Nesta Harries - Beryl Williams, Sharon Morgan, Olwen Rees ac Eilian Wyn

• 1977
  • Gwreichion (1977) gan Eigra Lewis Roberts ^[27]
  • Cymerwch, Bwytewch (1977) cyfarwyddwr Gruffudd Jones
  • Michal (1977) gan Urien Wiliam^[28]
  • Saer Doliau (1977) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cast David Lyn, Gaynor Morgan Rees ac Owen Garmon
  • Teliffant (1977)^[29]
  • Drws Priodas (1977) cyfarwyddwr Valmai Jones; cynllunydd Martin Morley; cast: Glyn Williams, Grey Evans, Sharon Morgan, Ernest Evans, Siân Meredydd, Cefin Roberts, Wyn Bowen Harries a Frazer Cains
  • Yr Addewid (1977) cyfarwyddwr Nesta Harris; cast Gaynor Morgan Rees, Huw Tudor a Mei Jones.
  • Jac Y Jyngl (1977/78) cyfarwyddwr Gruffydd Jones; cyfansoddwr Dilwyn Roberts; Mei Jones, Wyn Bowen Harris, Cefin Roberts, Nia Ceidiog a Valmai Jones
  • Croeso i'r Roial (1977) sy'n cael ei gydnabod fel sioe gyntaf Theatr Bara Caws^[2] - Theatr Antur
• 1978
  • Blodeuwedd (1978)
  • Hanner Munud (1978) cyfarwyddwr Gruffudd Jones - Theatr Antur
  • Ar Hyd Y Nos (1978) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cynllunydd Martin Morley; cast: David Lyn, Beryl WIlliams, Sioned Mair, Cefin Roberts, Iestyn Garlick, Wyn Bowen Harris, Gari Williams a Marion Fenner
  • Y Tŵr (1978) cyfarwyddwr David Lyn (cynhyrchiad cyntaf ar lwyfan); cyfarwyddwr David Lyn; cynllunydd Martin Morley; cast John Ogwen a Maureen Rhys
  • Dafydd Y Glo (1978)
  • Eli Babi (1978/79) cyfarwyddwr Grey Evans; cyfarwyddwr cerdd Dilwyn Roberts; cynllunydd Martin Morley; cast: Gari Williams, Sue Roderick, John Pierce Jones, Tony Jones [Tony ac Aloma], [Ifan] Huw Dafydd, Mal Henson, Dafydd Hywel a Marion Fenner.
• 1979

• • Esther (1979) cyfarwyddwr David Lyn; cynllunydd Martin Morley; cast: Maureen Rhys, Stewart Jones, John Ogwen, Cefin Roberts a Glyn Williams, Marion Fenner, Siwan Jones.
  • Y Shoshoni (1979) cyfarwyddwr Grey Evans
  • Cofiant Y Cymro Olaf (1979) cyfarwyddwr Dyfed Thomas - Theatr Antur
  • Hywel A (1979) cyfarwyddwr John Ogwen; cynllunydd Martin Morley; cast: Maureen Rhys, Islwyn Morris, Wyn Bowen Harris, Mari Gwilym, Dyfed Thomas, Sioned Mair, Huw Ceredig ac Ifan Huw Dafydd.
  • Emrys Ap Iwan (1979) cyfarwyddwr Alan Clayton; cast: Huw Ceredig, John Ogwen, Dilwyn Young Roberts, Grey Evans, Wyn Bowen Harris, Ifan Huw Dafydd a Stewart Jones.
  • Gwenith Gwyn (1979) cyfarwyddwr Gruffudd Jones; cynllunydd Martin Morley; coreograffi Geoff Powell; cast: Marion Fenner, Ifan Huw Dafydd, Gillian Elisa [Thomas], Bryn Fôn, Gwen Ellis, Menna Trussler, J.O Jones, Dilwyn Young Jones, Sian Meredydd, Gwyn Vaughan Jones, Rhys Parry Jones, Janet Jones [Janet Aethwy], Dafydd Dafis, Carys Llewelyn, Gwenan Evans a Siwan Jones
  • Mwstwr Yn Y Clwstwr (1979/80) pantomeim; cyfarwyddwr Alan Clayton; cynllunydd Martin Morley; cyfarwyddwr cerdd Dilwyn Roberts; cast: Ifan Huw Dafydd, Dilwyn Young Jones, Sioned Mair, Grey Evans, Siân Wheldon, Marion Fenner, Gari Williams a Gwen Ellis.

• 1980
  • Sál (1980) drama a gomisiynwyd ar frys gan Gwenlyn Parry yn sgîl gorfod dileu cynhyrchiad cynlluniedig o Excelsior. Cyfarwyddwr Alan Clayton; cynllunydd Martin Morley; cast Huw Ceredig, Ifan Huw Dafydd, Gwen Ellis, Grey Evans, Marion Fenner, Wyn Bowen Harris, Dilwyn Young Jones, Siwan Jones, John Ogwen a Maureen Rhys.^[30]
  • Oidipos Frenin (1980) cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cast: Gwen Ellis
  • Rasus Cymylau (1980/1981) - pantomeim gan Cefin Roberts a Dilwyn Roberts; cyfarwyddwr Gruffudd Jones; cynllunydd Martin Morley; cyfarwyddwr cerdd Dilwyn Roberts; coreograffi Geoff Powell; sain Rolant Jones; cast: Cefin Roberts, Bethan Jones, Ifan Huw Dafydd, Dilwyn Young Jones, Marion Fenner, Carys Llewelyn, Mari Gwilym, Rhys Parry Jones, Dafydd Dafis, Sian Meredydd a Janet Jones [Janet Aethwy]
• 1981
  • Pont Robat (1981) cyfarwyddwr John Ogwen; cast: Gwen Ellis
  • Syrcas (1981) cyfarwyddwr David Lyn
  • Doctor Dewin (1981)
  • Dinas (1981) cyfarwyddwr Alan Clayton
  • Guto Nyth Cacwn (1981/82) - pantomeim
• 1982
  • Hedda Gabler (1982) cyfarwyddwr Edwin Williams
  • Torri Gair (1982) cyfarwyddwr Emily Davies
  • Noa (1982/83) cyfarwyddwr Emily Davies (sioe i blant yn lle pantomeim)
• 1983
  • Tŷ Ar Y Tywod (1983) - cyfarwyddwr Ceri Sherlock; cynllunydd Martin Morley, goleuo : Shangara Singh; cast: Geraint Lewis, Alun ap Brinley, Nia Caron, Betsan Llwyd, Rhian Morgan, Ynyr Williams a Richard Elfyn.
  • Guernica (1983) cyfarwyddwr Emily Davies
  • Siwan (1983) cyfarwyddwr Emily Davies
  • Tair Comedi Fer (1983) cyfarwyddwr Emily Davies
• 1984
  • Tair Chwaer (1984) cyfieithiad o waith Anton Chekov; cyfarwyddwr Ceri Sherlock

• Fflam eu Ffydd - D.J a Waldo Williams (?) gan Lyn T Jones; cast yn cynnwys J.O Roberts ^[31]