Zavra džamija u Livnu, Bosna i Hercegovina. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 6. do 10. jula 2004. godine u Sarajevu, donijela je odluku da se džamija proglasi za nacionalni nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.^[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), Ljiljana Ševo i Tina Wik. Graditeljsku cjelinu čine džamija, mezarje i haremski zid sa ulaznom kapijom.

U popisu džamija izgrađenih u periodu do 1604. godine ne navodi se Zavra džamija, tačnije, ne navodi se pod tim imenom. Ime osnivača džamije kao i godina gradnje nisu poznati. Nad portalom džamije stoji natpis o njenoj obnovi 1867. godine, a ne o izgradnji. Naziv Zavra sačuvan je u narodu.

Karakterističan oblik džamije u Bosni i Hercegovini, s obzirom na brojnost izvedenih objekata, predstavljaju džamije sa drvenom munarom. Nastale su kao rezultat islamske kulture i građene su u skladu sa tradicionalnom arhitekturom na ovom prostoru.^[2]

Džamije sa drvenom munarom u Livnu i cijeloj zapadnoj Bosni su građene od kamena, sa pokrovom od šindre. Karakteriziraju ih jednostavne, tzv. slijepe munare, čija je galerija skoro zatvorena, sa malim otvorima pri vrhu. Današnja drvena munara potječe iz 1982. godine.

Prema konceptu prostorne organizacija pripada jednoprostornim, kosim krovom pokrivenim džamijama sa drvenom pokrivenom (zatvorenom) munarom, sa zatvorenim sofama i sa prednjim mahfilom. Ulazni zid, kojim su 1867. godine zatvorene sofe, nosi dekorativne elemente koji pripadaju baroku.

Vanjske dimenzije iznose 11,25 x 8,35 m. Unutrašnja površina je oko 70 m², dok je ukupna površina molitvenog prostora (zajedno sa mahfilom) oko 90 m². Visina unutrašnjeg prostora džamije, je oko 4,30 m, a visina munare oko 7,0 m.

Drvena munara izlazi iz krovne konstrukcije. Otvori na šerefi su izrazito veliki (1/2 ukupne visine šerefe). Tijelo munare je dvanaestostrano, što odgovara broju stavaka u pozivu na molitvu koje mujezin izgovara sa munare. Stranice su izvedene od dvije daske, dok su rubovi zatvoreni i naglašeni željeznim trakama. Šerefa (galerija) je proširena za 15–20 cm u odnosu na tijelo munare i ima mali nazubljeni vijenac u donjem pojasu. Otvori na šerefi su završeni profiliranim lukom. Ispod šerefe se nalaze drveni ukrasi urađeni u obliku nazubljene strijele, po jedan na svakoj stranici munare. Ograda šerefe je također ukrašena drvenim ukrasima u obliku romba (po jdan na svakoj stranici). Plitki krov završen je alemom.

Orman Rapko - Blago pod kupolom – livanjske potkupolne džamije, Planjax, Tešanj, 1999.