Ćelijski posredovana imunost je imunski odgovor koji ne uključuje antitijela. Umjesto toga, ova imunost je putem aktiviranja fagocita, antigen-specifičnih citotoksičnih T-limfocita i oslobađanja različitih citokina, kao odgovor na prisutni antigen.
Historijski gledano, imunski system bio je odvojen u dvije grane:
humoralna imunost, za koju se zaštitna funkcija imunizacije može naći u tjelesnim tekućinama, bez ćelija ili seruma i
ćelijska imunost, za koji je zaštitna funkcija imunizacije bila povezana sa ćelijama. CD4 ćelije ili pomoćne T-ćelije pružaju zaštitu protiv različitih patogena. Neaktivirane T-ćelije, zrele T-ćelije koje se još moraju susresti sa antigenom, pretvaraju se u aktivirane efektorske T-ćelije, nakon što naiđu na ćelije koje predstavljaju antigen (APC). Ovi APC-i, poput makrofaga, dendritske ćelije i B-ćelija, u nekim okolnostima, učitavaju antigenske peptide na ćelije MHC, zauzvrat predstavljajući peptid prema receptorima na T-ćelijama. Najvažnije od ovih APC su visoko specijalizirane dendritske ćelije; mogućnost je djelovanje isključivo na gutanje i prisutnost antigena.[1]
T-ćelije aktiviranog efektora mogu se svrstati u tri funkcionalne klase, detektujući peptidne antigene koji potiču iz različitih tipova patogena:
Imunost posredovana T-ćelijama ili imunost T-ćelija: aktiviranje specifičnih antigena citotoksičnih T-ćelija koji su u stanju inducirati apoptozu u tjelesnim ćelijama koje prezentiraju epitope stranog antigena na površini, poput virusima inficiranih ćelija, ćelija sa unutarćelijskim bakterijama i ćelijama kancera, koje prikazuju tumorske antigene;
Makrofagi i prirodna ćelija-ubica: omogućavaju uništavanje patogena prepoznavanjem i izlučivanjem citotoksičnih granula (za prirodne ćelije ubice).[2]
Stimulirajući ćelije da izlučuju razne citokine koji utiču na funkciju ostalih ćelija koje su uključene u adaptivne i urođene imunske odgovore.[2][3]
Ćelijski posredovana imunost usmjerena je prije svega na mikrobe koji prežive u fagocitima i mikrobima koji inficiraju nefagocitne ćelije. Najefikasnija je u uklanjanju ćelija zaraženih virusom, ali učestvuje i u odbrani od gljivica, protozoa, kancera i unutarćelijskih bakterija. Također ima glavnu ulogu u odbacivanju transplantacije.