Гістарычная дзяржава
Кобрынскае княства
Кобрынскае княства на пачатак XVI стагоддзя
<   > 1404 — 1519
Сталіца	Кобрын
Найбуйнейшыя гарады	Кобрын
Князь кобрынскі
•	Гедзімінавічы, Кобрынскія

Ко́брынскае кня́ства — удзельнае княства ў складзе Вялікага Княства Літоўскага, у басейне рэчак Мухавец і Кобрынка. Існавала ў 1404^[1]—1519 гадах. Сталіца — Кобрын. Уладанне князёў Кобрынскіх з роду Гедзімінавічаў.

З часу першае згадкі Кобрынская зямля знаходзілася ва ўладанні валынскіх князёў. Упершыню горада Кобрын згадваецца ў Іпацьеўскім летапісе пад 1287 годам, калі валынскі князь Уладзімір Васількавіч пакінуў яго ў спадчыну сваёй жонцы Вользе Раманаўне^[2]:

Въ имѧ Ѡ(т)ца и С(ы)на и С(вя)т(а)го Д(у)ха м(о)л(и)твами С(вя)тыа Б(городи)ца и Прис(но)д(е)в(и)ца М(а)рья и с(вя)т(ы)хъ Агг(е)лъ. Се язъ, кнѧзь Володимѣръ, с(ы)нъ Василковь, вноукь Романовъ, пишоу грамотоу. Далъ есмь кнѧгинѣ своеи по своемь животѣ городъ свои Кобрын и с людми, и з данью: како при мнѣ даяли, тако и по мнѣ - ать дають кнѧгинѣ - моеи. Иже далъ есмь еи село свое Городелъ и с мытом. А людье како то на мѧ страдалѣ, тако и на кнѧгиню мою по моемь животѣ. Аже боудеть кнѧзю городъ роубити... Духоўная грамата Уладзіміра Васількавіча яго княгіні на Кобрын і некалькі сёлаў (1288)[3]

У пачатку XIV стагоддзя Галіцка-Валынскае княства прыйшло ў заняпад. Па смерці манарха Юрыя-Баляслава Трайдзенавіча на княства пачаў прэтэндаваць Любарт Гедзімінавіч, бо яго жонка была стрыечнай сястрой памерлага.

Канкурэнцыю Любарту склаў польскі кароль Казімір III, які ў 1349 захапіў Львоў, Галіч, Уладзімір-Валынскі, Брэст і пацясніў Любарта з Валыні. У выніку дзвюх польска-літоўскіх войн у 1366 годзе Казімір мусіў быў адмовіцца ад большай часткі сваіх набыткаў, а пра Кобрын напісаў, што той з ваколіцамі належыць вялікаму князю літоўскаму Альгерду. Ад Альгерда горада перайшло да яго сына Фёдара.

Па смерці бацькі ў 1377 Фёдар, не жадаючы прызнаць сюзерэнам свайго браценіка Ягайлу, дабраахвотна прыняў ленную прысягу Людвіку I Вялікаму — каралю Венгрыі і Польшчы. Гэты факт паказвае на тое, што Фёдар Альгердавіч (празваны Ратненскім) валодаў сваім удзелам (гарадамі Ратна, Любамль, Кашэрск і прылеглымі тэрыторыямі) незалежна ад валынскага князя Фёдара Любартавіча. 23 кастрычніка 1386 Фёдар Альгердавіч усё ж прынёс прысягу Ягайлу^[4]. Меў трох сыноў: Рамана, Юрыя (Гурку) Краснічанскага і Сангушку^[5] — якія і падзялілі бацькоўскі ўдзел. Князем кобрынскім стаў Раман Фёдаравіч.

Раман Фёдаравіч (каля 1394 — пасля 1416)^[6] упершыню згадваецца пад 1387 годам як князь Кобрына. Гэты рок прынята лічыць пачаткам узнікнення дынастыі кобрынскіх князёў^[7]. У 1404 вялікі князь Вітаўт пацвердзіў правы Рамана на Кобрын, а таксама Грушава, Прохаў, Несухож і Міланавічы^[8]. Цягам XV стагоддзя княства існавала ў ВКЛ як самастойная адміністрацыйна-тэрытарыяльная і судовая акруга; падзялялася на Кобрынскую і Прушанскую (Пружанскую) воласці^[9].

У 1411—1416 гадах Раман знаходзіўся пры двары караля, пасля 1416 яго імя ў крыніцах не згадваецца^[6].

Па смерці Рамана князем Кобрынскім стаў яго сын Сямён Раманавіч (каля 1400 — каля 1460^[8]. Падчас грамадзянскай вайны ў ВКЛ 1431—1435 гадоў Раман адным з першых выступіў на баку Свідрыгайлы, аднак у бітве з каралеўскім ваяводам Грыцько Кірдыевічам быў разбіты^[8]. За падтрымку Свідрыгайлы быў пазбаўлены Ратны^[6]. Раман быў у шлюбе з Ульянай (пам. каля 1494^[6]) — дачкой Сямёна Іванавіча Гальшанскага па мянушцы Люты^[6].

Апошнім мужчынскім прадстаўніком княжацкай дынастыі быў Сямёнаў сын Іван (каля 1430 — пасля 1491^[6]). Іван Сямёнавіч разам са сваёй жонкай Фядорай (дачкою Івана Рагацінскага) шмат ахвяравалі на будаўніцтва і забеспячэнне цэркваў і кляштараў. На іх грошы былі ўзведзены царква ў Дабучыне^[8], а таксама Спаскі манастыр у Кобрыне, у якім яны і былі пахаваны^[7]. Іван Сямёнавіч не пакінуў па сабе нашчадкаў.

Па смерці Івана Сямёнавіча вялікі князь Аляксандр пацвердзіў права Фядоры на валоданне трацінай княства. У 1492 годзе яна выйшла замуж за Юрыя Пацэвіча (пам. 1506)^[6]. Па яго смерці Фядоры давялося судзіцца за права валодання княствам. У 1508 годзе^[6] Фядора перахрысцілася ў каталіцтва пад імем Соф'я і выйшла замуж за віленскага ваяводу і канцлера ВКЛ Мікалая Радзівіла (1440?—1512^[6]). Фядора памерла ў 1512 годзе.

Апошняй кіраўніцай княства была дачка Сямёна Раманавіча Ганна. У 1481 на яе вяселлі з князем Фёдарам Іванавічам Бельскім была здзейснена спроба замаху на вялікага князя Казіміра. Пасля няўдалага замаху Бельскі мусіў быў уцячы ў Маскву^[6]. Ганна не здолела атрымаць дазвол выехаць да мужа і пасля 1495 года^[6] была выдадзена замуж за маршалка Вацлава Станкавіча Касцевіча. Па смерці Ганны ў 1518 годзе вялікі князь Жыгімонт Стары надаў В. Касцевічу пажыццёвае права валодання землямі жонкі на правах арэнды^[8]. Кобрын з прылеглымі землямі зрабіўся староствам^[10], адміністрацыйна падпарадкаваным вялікаму князю, ад імя якога праводзілася кіраванне^[7].

Па смерці В. Касцевіча ў 1532 староства ў якасці павета ўвайшло ў склад Падляскага ваяводства, уладанне каралевы Боны. У выніку адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы (1565—1566) Кобрынскі і Камянецкі паветы ўключаныя ў склад Берасцейскага павета^[11].

• Кобрынскі павет
• Кобрынская эканомія

• Кобрынскае княства // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 117. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — 432 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
• Ко́брынскае княства // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 394. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.