Аўтаномная вобласць немцаў Паволжа
руск.: Автономная область немцев Поволжья, ням.: Arbeitskommune des Gebietes der Wolgadeutschen
Краіна	СССР
Статус	Аўтаномная вобласць
Уваходзіла ў	РСФСР, Саратаўская губерня
Уключала	13 раёнаў, з 22 чэрвеня 1922 года — 14 раёнаў
Адміністрацыйны цэнтр	Саратаў
Інш. буйныя гарады	Марксштат, Пакроўск, Бальцар
Дата ўтварэння	19 кастрычніка 1918 года
Дата скасавання	19 снежня 1923
Афіцыйныя мовы	нямецкая, руская
Насельніцтва	452 629 чал. (1920)
Плошча	26,763 км²
Часавы пояс	+2

Аўтаномная вобласць немцаў Паволжа, Рабочая камуна немцаў Паволжа (руск.: Автономная область немцев Поволжья, ням.: der Arbeitskommune des Gebietes der Wolgadeutschen) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Саратаўскай губерні РСФСР, якая існавала з 19 кастрычніка 1918 года па 19 снежня 1923 года.

19 кастрычніка 1918 года згодна з дэкрэтам Савета народных камісараў РСФСР была ўтворана першая ў РСФСР аўтаномная вобласць — аўтаномная вобласць немцаў Паволжа (выкарыстоўвалася таксама назва Рабочая камуна немцаў Паволжа) у складзе Саратаўскай губерні РСФСР з адміністрацыйным цэнтрам у горадзе Саратаў. Саратаў з'яўляўся адміністрацыйным цэнтрам з 20 кастрычніка 1918 года па май 1919. Затым адміністрацыйным цэнтрам стаў горад Марксштат, які да 4 чэрвеня 1919 года зваўся Екацерыненштат. 24 ліпеня 1922 года адміністрацыйны цэнтр вобласці быў перанесены ў далучаны да аўтаноміі 22 чэрвеня горад Пакроўск, які ў 1931 годзе будзе пераназваны ў горад Энгельс.

19 снежня 1923 года Аўтаномная вобласць немцаў Паволжа ператворана ў Аўтаномную ССР немцаў Паволжа.

• Пры ўтварэнні Аўтаномнай вобласці немцаў Паволжа ў яе склад былі ўключаныя тры новаўтвораныя паветы Саратаўскай губерні.
  • Галакарамыскі павет з цэнтрам у сяле Голы Карамыш (нямецкая назва — Бальцар, сучасная назва — горад Краснаармейск;
  • Екацерыненштацкі павет з цэнтрам у горадзе Екацерыненштаце, які з 1918 года стаў горадам Марксштатам.
  • Ровенскі павет з цэнтрам у сяле Роўнае (нямецкая назва — Зельман).

(да 1918 гады тэрыторыі Екацерыненштацкага і Ровенскага паветаў уваходзілі ў склад Наваўзенскага павета Самарскай губерні).

• 17 лютага 1921 года на тэрыторыі Аўтаномнай вобласці немцаў Паволжа было ўтворана 13 раёнаў^[1]:
  • Антонаўскі — с. Антонаўка (з 15.02.1922 — с. Тонкашураўка),
  • Верхне-Ілаўлінскі — с. Каменка,
  • Верхне-Караманскі — с. Флорскае (Гнадэнфлюр),
  • Ерусланскі — с. Красты (Лангенфельд),
  • Карамыскі — г. Голы Карамыш (Бальцар),
  • Марксштацкі — г. Марксштат,
  • Мядзведзіцкі — с. Мядзведзіцкі Крастовы Буярак,
  • Ніжне-Ілаўлінскі — с. Ніжне-Дабрынка,
  • Ніжне-Караманскі — с. Чырвоны Яр,
  • Панінскі — с. Панінскае (з 15 лютага 1922 года — с. Унтэрвальдэн),
  • Ровенскі — с. Роўнае, (Зельман),
  • Тарлыцкі — с. Вольскае (Кукус),
  • Таргунскі — с. Паласаўка (п. Ней-Галка).

• 22 чэрвеня 1922 года ў склад вобласці ўключаны Пакроўскі павет.

Старшыня Паволжскага камісарыята па нямецкіх справах

• 1918 — Эрнст Ройтэр (Ernst Reuter)

Старшыня ВРК Аўтаномнай вобласці немцаў Паволжа

• 1919—1920 — Гуга Шаўлер (Hugo Schaufler)

Старшыні Выканаўчага камітэта рады Аўтаномнай вобласці немцаў Паволжа

• 1920 — Аляксандр Доц (Alexander Dotz)
• 1920—1921 — Васіль Пакун
• 1921—1922 — Аляксандр Моар (Alexander Moor)
• 1922—1923 — Вільгельм Курц (Wilhelm Kurz)

• Расійскія немцы
• АССР немцаў Паволжа
• Эрнст Ройтэр
• Дэпартацыя немцаў у СССР