Tenor

Llámase tenor al cantante que la so tesitura ta asitiada ente la del contratenor y la del barítonu. El so estensión o amplitú vocal suel dir dende'l do3 hasta'l la4, en cantar coral, y hasta'l do5, el "do" de pechu, en solos. Dellos tenores pueden algamar estremos baxos como si2 o altos como fa5.[1]

La pallabra tenor deriva del llatín tenere (sofitar), por cuenta de qu'en la música eclesiástica del Renacimientu'l tenor sofitaba notes curties y a cada sílaba del testu faía-y corresponder una sola nota, ente qu'otres voces cantaben con un estilu melismático.

Tesitura

Tecláu de pianu indicando la tesitura de tenor.

Según el Harvard Dictionary of Music, el rexistru (rangu de toles notes que puede cantar con voz potente) d'un tenor va dende un do3 hasta un do5

Esisten delles variaciones de la tesitura según el tipu de tenor:

  • El tenor llixeru puede cantar dende un do3 hasta un re5;
  • El tenor llíricu puede cantar dende un do3 hasta un do5;
  • El tenor dramáticu puede cantar dende un do3 hasta un si4.

Polo xeneral, cuando un compositor escribe una parte pa tenor, utiliza un ámbitu más estrechu de notes: dende un do3 a un si4.

El so estensión o amplitú vocal suel dir dende'l do3 hasta'l la4 en cantar coral y hasta'l do5, el do de pechu en solos. Dellos tenores pueden algamar estremos baxos como fa2 o altos como fa5.[2] Nes notes agudes, que comparte col contratenor, la voz del tenor estremar pol so timbre claru y brillosu según pola resonancia pectoral de la so voz. Igualmente, nes notes graves, que comparte col barítonu, la voz del tenor oise llixeramente escura una y bones el barítonu tien un rexistru grave muncho más ricu.

Tipos de tenor

Ver tamién: Matices vocales

La voz humana ye malo de clasificar polo que les siguientes categoríes tienen fronteres difuses y variables, pos munchos tipos vocales son evoluciones d'otros precedentes y toos, de la mesma, queden subordinaos a la fisioloxía del cantante. Munches vegaes colos años, pola evolución física de los sos cuerpos, los tenores camuden de tipu vocal.

La clasificación de la voz de tenor ye un heriedu de la historia de la ópera. Mientres el periodu Música del clasicismu clásicu, la voz de los tenores tendía a ser llixera pa nun romper l'equilibriu musical, que yera una de les carauterístiques más resaltantes del periodu. Mientres el romanticismu, sobremanera n'Italia, aumentóse la potencia de les orquestes y, poro, los requisitos de les voces. Foi entós cuando se consolidó la figura del tenor spinto. En Francia, onde se caltuvo por dalgún tiempu l'enclín a la elegancia y al equilibriu, consolidóse'l tenor llíricu. Finalmente, a partir de Richard Wagner la orquesta creció notablemente y asina la potencia que se demandaba a los cantantes, lo que dio llugar a la nacencia del tenor heroicu.

El tenor llixeru, tamién llamáu tenorino o tenore di grazia, tien una voz clara, aguda y axilosa. Ye una voz frecuente ente los tenores, anque la calidá ye siempres difícil, siendo Juan Diego Flórez, el más conocíu na actualidá. Dientro d'esti tipu de tenores val la pena destacar dellos tipos especiales de voces, poles sos bien específiques carauterístiques: Luigi Alva, Alfredo Kraus, ente otros.

El tenor llíricu llixeru, tamién denomináu tenor cantante, tien una voz con más cuerpu de la del llixeru y con ciertos matices llíricos. Empezaron a popularizase a finales del sieglu XVIII y apoderaron el periodu del bel cantar mientres el sieglu XIX hasta'l advenimiento de Wagner per un sitiu y el verismo italianu pol otru, qu'esixíen otru tipu de tenores. Quiciabes los más importantes de los que se tien constancia discográfica sían Alfredo Kraus,[3][4][5] Tito Schipa, Fritz Wunderlich,[3] Juan Diego Flórez[3] y Francisco Araiza.[3]

El tenor llíricu ye una voz de mayor potencia y firmeza na proyeición de la voz. Esíxese un bon dominiu del rexistru mediu y guapura nel agudu. Ye una voz bien apreciada y non infrecuente, anque solo destaquen les voces d'estraordinaria guapura tímbrica como les de Jaume Aragall, Francisco Araiza,[6][7][8] Ramón Vargas, Marcelo Álvarez, Luciano Pavarotti, Andrea Bocelli,[3][4][5] y Nicolai Gedda.[3] El papel más emblemáticu del tenor llíricu ye'l del Rodolfo na ópera La Boheme de Puccini.

El cantar spinto foi apaeciendo a finales del sieglu XIX p'atender les óperes del naciente repertoriu verista y popularizáu dempués poles grabaciones del tenor italianu Enrico Caruso. Nel cantar spinto abandónense les virtúes más téuniques del bel cantar, pa llograr un cantar más potente, bonal y capaz d'asonsañar espresiones d'emoción desencadenada mesmes del verismo. Anque la pallabra spinto aportó a un términu pa un determináu tipu de papel, el verbu spíngere nun describe un tipu de voz, sinón el defectu téunicu de ‘emburriar’ la voz. Asina, el cantante llega al agudu con una esaxerada presión subglótica d'aire. Por eso, el tenor llíricu spinto comúnmente nun puede realizar coloraturas pero'l so volume vese amontáu, pudiendo sobreponese a les cada vez más nutríes orquestes. Voces exemplares d'esi tipu fueron les de Carlo Bergonzi, Enrico Caruso, Franco Corelli, Plácido Domingo, Jonas Kaufmann, ente otros.

El papel más emblemáticu del tenor spinto ye'l del Manrico na ópera Il Trovatore (de Giuseppe Verdi).

De mayor potencia na octava central y nos graves, y capacidá abonda nos agudos. Anque güei ye una voz pocu común, foi bien utilizada nel repertoriu postromántico y verista, onde se precisaben voces abondo potentes como pa ser oyíes percima de la opulencia de la orquesta. Especial mención pal Otello (de Giuseppe Verdi), rol de tenor dramáticu por antonomasia. Esiste constancia discográfica de grandes tenores dramáticos como Mario del Mónaco, Jon Vickers y Giuseppe Giacomini.

Nel repertoriu alemán, el Heldentenor ye'l tipu vocal del tenor dramáticu antes mentáu. La concepción musical de Richard Wagner esixía un tipu vocal bien concretu y esixente: voces de corte dramáticu, pero d'enorme resistencia física pa sobreponese mientres hores a la orquesta wagneriana. El so primer esponente foi'l muniqués Ludwig Schnorr von Carolsfeld, que finó a les selmanes del primer "Tristan". Frecuentes n'otru tiempu, güei son direutamente inesistentes.

Los más celebraos tenores wagnerianos de los qu'hai constancia discográfica fueron Lauritz Melchior y Max Lorenz, amás de Wolfgang Windgassen, Set Svanholm, Ludwig Suthaus, Günther Treptow, Jon Vickers, Siegfried Jerusalem, James King, Ramón Vinay y Rene Kollo.

Un tipu de tenor bien específicu de la ópera francesa reformista. Rique un dominiu absolutu del rexistru mistu; esto ye, la capacidá de cantar na llende ente'l rexistru de pechu y de cabeza o falsete. Portentos téunicos como Nicolai Gedda o Alain Vanzo pudieron cantar estos roles, pero quiciabes solo Léopold Simoneau y Russell Oberlin (por tesitura, que non por repertoriu) fueren los únicos haute-contre d'entidá nel sieglu XX.

Tenor rossiniano

Al tenor rossiniano esíxese-y virtuosismu na axilidá, dominiu téunicu pa tarrecibles saltos d'octava y agudos peraltos que con frecuencia tienen d'atacase en falsete. Puede destacar como especialistes modernos a Juan Diego Florez, Francisco Araiza, Bruce Ford, Rockwell Blake y Chris Merrit.

Tenor mozartiano

Pal tenor mozartiano l'elementu más importante ye l'encete presea de la voz, lo cual implica: una emisión vocal espodada ya impecable, perfeición na entonación, nel legato, na dicción y nel fraseo, capacidá pa faer frente a les esixencies dinámiques indicaes na partitura, guapura tímbrica, llinia de cantar seguro resultante d'un perfectu soporte y el perfectu dominiu téunicu del fiato, intelixencia musical, disciplina corporal, elegancia, nobleza, axilidá y habilidá pa executar y contener la espresividá dramática dientro del estrechu marxe impuestu pol estrictu estilu mozartiano, siendo l'estilu mozartiano mesmu'l principal requerimientu a cumplir.

La tradición alemana del tenor mozartiano data de fines de los años 20 del sieglu XX, cuando dichos tenores empezaron a faer usu de la téunica desenvuelta por Caruso pa llograr y amontar la dinámica y l'espresividá riquíes por Mozart.

Les referencies empiecen con Marcel Wittrich a fines de los 20 y siguen con Joseph Schmidt, Walther Ludwig, Anton Dermota, Fritz Wunderlich y Francisco Araiza, siendo esti postreru quien dexó'l legáu mozartiano más abondosu incluyendo: 15 grabaciones, 7 roles y más de 350 presentaciones documentaes nos principales teatros del mundu mientres un periodu de 25 años.

Ver tamién

Referencies

Notes

  1. McKinney, James (1994). The Diagnosis and Correction of Vocal Faults. Genovex Music Group. ISBN 978-1565939400.
  2. McKinney, 1994.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Tipos de Voz n'Opera - Tenor» en Operamania.com (consultáu'l 11 de xunu de 2012).
  4. 4,0 4,1 Fundación Escuela Asturiana d'Estudios Hispánicos
  5. 5,0 5,1 «Alfredo Kraus ye'l segundu tenor más importante del sieglu XX» en Diariu La Provincia (consultáu'l 11 de xunu de 2012).
  6. Zucker, Stefan: «Francisco Araiza» en BelCantoSociety.org (consultáu'l 11 de xunu de 2012). «...the Bohème aria's C or the interpolated high D at the end of “Possente amor” the voice takes on brilliance».
  7. «Francisco Araiza» Archiváu 2012-03-15 en Wayback Machine en Musística.com, Directory for Classical Music Recordings (consultáu'l 11 de xunu de 2012).
  8. «Francisco Araiza» en Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst, Stuttgart.

Bibliografía

Enllaces esternos