PROFILPELAJAR.COM

Llibra
	unidá de masa y unidá derivada en UCUM

La llibra^[1] (lb) anguaño ye una unidá de masa, usada dende l'Antigua Roma como unidá de pesu.^[2] La pallabra (derivada del llatín) significa "escala o balanza",^{[ensin referencies]} ya inda ye'l nome de la principal unidá de masa usada nos Estaos Xuníos y en dellos países de fala hispana.^[3]

La llibra tuvo valores bien distintos a lo llargo de la historia, especialmente na antigüedá, y la llibra qu'inda s'utiliza ye la llibra avoirdupois, polo que si se menta la pallabra «llibra» refiriéndose a la masa, entiéndese que se ta falando d'esta llibra avoirdupois.^[4]

Una llibra avoirdupois equival a 0,45359 kilogramos y de la mesma un kilogramu ye igual a 2,20462262 llibres avoirdupois.^[5]

Historia

Muncho depués de la cayida del Imperiu Romanu Occidental, les diverses rexones del antiguu imperiu fueron tomando la so manera particular d'envalorar el valor d'una llibra, y surdieron numberoses unidaes de pesu tamién llamaes llibra.

La llibra romana equivalía a 273 gramos. Anque como unidá monetaria de cuenta usábase la llibra griega, de 327,4 gramos.

Enforma tiempu dempués había problemes al pesar una mercancía en distintes unidaes denominaes llibra. P'acabar con esi problema, Antoine Lavoisier propunxo sustituyir les llibres y otres antigües unidaes en toa Europa, por una unidá nueva de pesu, el grave (de gravedá),^[6] dividíu en 1000 gramos.

Col pasu del tiempu, toles naciones europees abandonaron l'usu de les sos llibres pa sustituyiles pol quilogramu, pero los Estaos Xuníos inda la usa, según dellos países llatinoamericanos con unes cultures influyíes abondo pola norteamericana demientres el sieglu XX, como Puertu Ricu, El Salvador, Guatemala, Cuba, Ecuador y Panamá.

Llibres n'usu

Los estauxunidenses usen dos tipos de llibres, anque empieza a aceptase'l quilogramu:

Llibra avoirdupois (pound avoirdupois, n'inglés): ye la llibra d'usu común. Embrívese lb n'asturianu, y de vezu namái se-y llama pound. Equival a 453,59237 gramos y tien como submútiplos y multiplos:
- 7.000 granos
- 256 dracmes avoirdupois
- 16 onces avoirdupois
- 0,04 arrobes
- 0,071428571428571 stones

Llibra troy (pound troy, n'inglés): esti tipu de llibra úsase namái en xoyería y orfebrería. Equival a 373,2417216 gramos y tien como submútiplos:
- 5.760 granos
- 240 pennyweights
- 96 dracmes troy
- 12 onces troy

Por cuenta de la influencia d'Estaos Xuníos, países como Colombia y Venezuela utilicen la pallabra llibra pa referise a ½ kg, o 500 g.^[5] Sicasí, la llei colombiana torga rotular en llibres,^[7] por tar enquivocada la conversión.

Llibres anticuaes

La llibra farmacéutica anglosaxona (pound apothecary, n'inglés), usábase nes farmacies y farmacoloxía. Una llibra d'éstes equival a 373,2417216 gramos, y tamién a:
- 5.760 granos
- 288 escrúpulos
- 96 dracmes farmacéutiques
- 12 onces farmacéutiques

La llibra castellana utilizóse enforma n'España y nos sos territorios americanos. Esta llibra equivalía a 16 onces castellanes (460,093 gramos). Según R.D. 9/12/1852, equival a 469,093 gramos.^{[ensin referencies]}
La llibra farmacéutica castellana foi utilizada na farmacoloxía española, estremándose de la llibra anglosaxona. Esta llibra equivalía a 12 onces melecinales (345,06975 gramos).
La llibra catalana (lliura) equivalía a 400 gramos. Esta llibra dividíase tamién en 12 onces.
- Otres llibres españoles teníen valores distintos, como 350 gramos la de Zaragoza, o 492 gramos (o 17 onces) la de Guipúzcoa.
La llibra napolitana, utilizada nel reinu de Nápoles, equivalía a 320,759 gramos.^[8]

Forma de llectura de les llibres como unidá de midida de masa

Lo más normal ye qu'una llibra se divida en 16 onces. La llectura realízase cuntando les llibres totales y lo menor a la llibra estremáu en 16 unidaes. Exemplu: 1 llibra con 12 onces.

La llibra como patrón monetariu

La primera emisión de moneda en Roma, fecha nel sieglu IV e.C., foi l'As Libral, que'l so pesu taba basáu nel de la llibra griega, y yera de 327,4 gramos de plata. El restu de monedes emitíes a lo llargo de la so historia, tales como los denarios y sestercios, taben basaes en subdivisiones d'esti patrón monetariu.

Nel añu 800, Carlomagnu adoptó la llibra de 489,6 gramos divisible en 2 marcos. Utilizóse como patrón pa la talla de les monedes, estableciéndose que cada llibra equivalía a 20 sueldos o a 240 dineros.

Solamente esistía'l dineru como moneda real. Los sueldos, marcos y llibres yeren unidaes de cuenta.

1 llibra = 20 sueldos = 240 dineros (que'l so nome vien de denariu).

Ver tamién

Referencies

↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: llibra
↑ Recuérdese que la llibra inventóse con fines comerciales (y les mercancíes «pesense»), polo que'l conceptu masa nun tenía sen. Amás, los artefautos de midir de la época basábense na comparancia de pesos o mases indistintamente (báscules o balances, nel sen propiu del términu), y nun existíen mididores de pesu esclusivemente (pesos de muelle). Por eso, la llibra era unidá de pesu. Hasta 1901 nun s'estremó una unidá de pesu (fuercia, el newton) d'otra de masa (el quilogramu o, nesti casu, la llibra).
↑ http://www.eltiempo.com/archivo/documento/MAM-897344
↑ aaron koenigsberg. «Factor de conversión de llibres a kilogramos». eHow en español. Consultáu'l 16 d'avientu de 2015.
↑ ^5,0 ^5,1 «DE LIBRAS, ONZAS Y ALGO MAS…». Centro filatélico y numismático San Francisco. Consultáu'l 16 d'avientu de 2015.
↑ El nome de grave refugóse pola Asamblea revolucionaria francesa por recordar el abolíu nombre de conde, n'alemán, polo que tomóse'l gramu ya'l so múltiplu, el quilogramu.
↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-09-10.
↑ Luigi Granata: Economia rustica per lo regno di Napoli.