Cihuri ye un conceyu de la comunidá autónoma de La Rioxa (España). Asitiar nel noroeste de la provincia, a veres del ríu Tirón.
Historia
L'añu 947 el conde castellanu Fernán González, donó al monesteriu de San Millán de la Cogolla, un monesteriu dedicáu a la advocación de San Xuan Bautista asitiáu en Zufiuri, a la ribera del ríu Tirón y pocu dempués este mesmu conde dio títulu de villa a la población y donar tamién al Monesteriu de San Millán. Esto traería conflictos en sieglos posteriores ente los habitantes de la villa y los flaires por dir contra la so voluntá. La villa paso a llamase Cihuri de San Millán. Los abás de San Millán veníen titulándose señores de la villa, con tolos privilexos qu'ello suponía y coles atribuciones pa escoyer alcalde pedáneo.
A mediaos del sieglu XI, el rei Fernandu I de Castiella, confirmó la cesión que fixera Fernán González a San Millán y ampliar cola donación de tierres, viñes, güertos, praos, frutales y molinos de Cihuri.
En 1075 por cuenta de la cesión realizada pol monarca Don Sancho Garcés IV de Navarra y la so muyer Doña Placencia al monesteriu de San Millán, d'una granxa de Urturi y otru llugar llamáu Zagazabar, agora llamáu Zaharra, en zones cercanes a Ciguri.
El nome del pueblu,según la mayoría de la Rioja alta provién del vascuenciu antiguu, traduciéndose daqué según villa franca; zihur Uri, zihur significante de seguru y Uri antiguu nome de la llanada alavesa de munchos pueblos traduciéndose a sitiu o ciudá. Tamién ye probable que l'orixe del nome provenga de la ponte romana sito nel llugar, y que los pobladores entós vascoparlantes conocieren al llugar como zufi-uri, o pueblu de la ponte.
En 1077 produzse un pleitu ente'l Monesteriu de San Millán y los vecinos de Cihuri, Pelayo Sarracínez y Gonzalo Sarracínez por negase a cumplir les sos obligaciones de colonos col monesteriu. Alfonsu VI unvió la causa al merín, y este resolver a favor de San Millán, pero l'asuntu tardó en quedar resueltu. La disconformidá de los Sarracínez cola xusticia afaló-yos a matar al unviáu real y a entamar una inmediata fuxida de Cihuri.
En 1080 los señores Orbita Aznares y Sancho Ortiz, vencen al monesteriu de San Millán les sos propiedaes nel monesteriu de Albiano, cercanu a Cihuri.
A finales del sieglu XIX la villa dexó de pertenecer al Monesteriu de San Millán.
El conceyu, que tien una superficie de 9,76 km²,[2] cuenta según el padrón municipal pa 2017 del INE con 200 habitantes y una densidá de 20,49 hab./km². Cihuri yera una pequeña llocalidá d'unos 400 habitantes, pero mientres l'éxodu rural de los años 70 y 80 el pueblu sufrió un descensu demográficu dexándolo per debaxo de los 200 habitantes, llegando al so puntu más críticu nel añu 2001 con 160 habitantes. Dende principios de sieglu XXI, gracies a la construcción de nueves viviendes, la so cercanía d'Haro, según la bona comunicación del conceyu al traviés de tresporte públicu, fixeron que'l conceyu ganara población d'una forma gradual. Amás esto fizo que families nueves instalar nel conceyu parando l'avieyamientu de la población.
Gráfica d'evolución demográfica de Cihuri ente 1842 y 2017
El conceutu de delda viva contempla namái les deldes con caxes y bancos relatives a creitos financieros, valores de renta fixa y préstamos o creitos tresferíos a terceros, escluyéndose, poro, la delda comercial.
Ente los años 2008 a 2014 esti conceyu nun tuvo delda viva.[5]
Patrimoniu
Casa del Prioratu.
Ilesia de San Xuan Bautista: Construcción neoclásica del sieglu XIX. El retablu del altar mayor foi fabricáu na primer metá del sieglu XVIII y ye d'estilu barrocu.
Casona del Prioratu: Casa blasonada del sieglu XVII con escudu del Monesteriu de San Millán. Asitiada fora del nucleu urbanu.
Meson La Fragua: Asitiáu na plaza Dr. Asuero ufierta los meyores pinchos de la contorna.
Fiestes llocales
15 de mayu, festividá de San Isidro Llabrador. Realízase una romería al cuetu de la Esclavitú, asitiáu a 2 km del nucleu urbanu cerca de los montes Obarenes, onde cunta la lleenda que nun covarón apaeció la imaxe de la Virxe y esta ye denomada dende entós de la Esclavitú. Nel so honor y xunto cola imaxe de San Isidro, celébrase misa nel mesmu cuetu, siguida de comida campestre, charangues y bailles.
6 al 9 d'agostu, siendo'l día principal el 7 d'agostu, n'honor de San Clemente.
El tercer sábadu de setiembre celebren les Fiestes de Gracies.
