Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Buenos Aires
Ciudat autonoma d'Archentina
Estau  • Provincia  • municipio	Archentina Provincia de Buenos Aires Ciudat Autonoma de Buenos Aires
Superficie	203 km²
Población  • Total	466300 hab. (1887)
Altaria  • Meyana	20 m.
Codigo postal	C1000-14xx
Chentilicio	Portenyo/a[1]
Ríos	Río de la Plata
Coordenadas	34°35’58’’S58°22’54’’U
Buenos Aires Buenos Aires en Archentina
Web oficial

Buenos Aires (Ciudad de Buenos Aires u Ciudad Autónoma de Buenos Aires oficialment) ye a ciudat capital de l'Archentina, amás d'estar a capital d'a provincia homonima. Con os suyos 3.042.581 habitants en l'anyo 2008, teneba una superficie de 203 km² y una densidat de población de 14.988,08 hab/km². Ye a ciudat mas poblata d'Archentina y, con a suya aria metropolitana, a segunda ciudat d'America d'o Sud.

Buenos Aires ye en una plana en a marguin dreita d'o Río de la Plata, con una longaria de 19,4 km de norte ta sud y una amplaria de 17,9 km d'este ta ueste. A l'este d'a ciudat bi ha una gran plana, clamata plana d'a Pampa, rechión de gran riqueza agricola.

A principal actividat economica local ye o sector d'os servicios u sector terciario; a industria ye o segundo, amás ye un important centro d'actividat cultural, con abundancia de museus, bibliotecas u teatros; ye tamién a seu d'as principals universidats de l'Archentina.

Fue fundata o 3 de febrero de 1536 con o nombre de Nuestra Señora del Buen Ayre u Nuestra Señora del Buen Aire por l'espanyol Pedro de Mendoza y fue albandonata en 1541, dimpués de ser enrunata por os indios. Fue atra vez fundata l'11 de chunio de 1580 por Juan de Garay con chents procedents d'o Paraguai y con o nombre de Ciudad de La Santísima Trinidad y Puerto de Santa María del Buen Ayre, depenendo d'o Visorreinato d'o Perú, con capital en Lima.

O desarrollo d'a ciudat estió escaso, por estar apartada d'as principals rutas comercials espanyolas, que dende Perú iban ta Panamá y ta Europa, albandonando o sud de l'Oceano Atlantico. Ista situación cambió en 1776, porque se convertió en a capital d'un nuevo bisorreinato, o Visorreinato d'o Río d'a Plata, con a intención d'evitar a expansión portuguesa ta o sud dende Brasil y ta formar un territorio homochenio, que no depenese d'o contrabando con os portugueses de Brasil ta recibir as mercaderías.

Asinas, a ciudat dentró en as rutas comercials, y tamién en as rutas d'o contrabando britanico. Penetroron asinas tamién en o país as ideyas politicas liberals que en ixas calendatas se desarrollaban en Europa y as ideyas d'independencia, impulsatas dimpués con a invasión d'Espanya en 1808 por Napoleón I y con a Guerra d'Independencia espanyola.

Mientres as Guerras napoleonicas en Europa, o Gubierno espanyol estió en principio un aliato de Napoleón Bonaparte, en guerra con o Reino Uniu. Ye por ixo que o 27 de chunio de 1806 un Exercito britanico mandato por William Carr Beresford s'apoderó d'a ciudat sin bi trobar cuasi resistencia, porque no bi heba denguna unidat militar organizata. Sindembargo, o 12 d'agosto un exercito espanyol organizato en Montevideo (hue Uruguai) mandato por o francés Jacques de Liniers redotó a os britanicos. En 1807, una expedición britanica mandata por John Whitelocke prenió a ciudat de Montevideo, y o 5 de chulio tentó d'atacar Buenos Aires, encara que fue redotata por as Milicias d'a ciudat, organizatas y mandatas por Liniers.

Como o Gubierno espanyol no podeba enviar-ie tropas, os criollos prenioron conciencia d'a suya situación de poder, demandando fer parte tamién d'o poder politico en a colonia, como ya en feban d'o poder militar. Ista situación, amás d'o creiximiento d'as ideyas liberals, estió o chermen d'a clamata Revolución de Mayo (18-25 de mayo de 1810), primer gubierno independient en a historia d'Archentina.

Con a independencia d'Archentina, a ciudat de Buenos Aires, que ya teneba 40.000 habitants, se convertió en un important centro importador de productos d'orichen britanico, en substituyindo as importacions procedents d'Espanya. Buenos Aires yera o centro politico hechemonico d'a comarca, pero tamién as oligarquías d'atras ciudaz amanatas teneban os suyos propios prochectos politicos.

Asinas, fecioron aparición as tensions con os territorios de l'antigo Visorreinato d'o Río d'a Plata, y Archentina dentró en un periodo d'inestabilidat politica.

O clima de Buenos Aires ye templato humido, con una temperatura meya anyal de 17,6 °C y una plebida anyal de 1.147 mm.

O tiempo d'as plevias ye en verano, encara que os días sin sol son mas frecuents en hibierno. As plevias de verano son intensas, en forma de tronadas, con grans cantidaz d'augua caita en poco tiempo. En hibierno, as plevias son mas débils, encara que ternes.

Os veranos son calorosos, con temperaturas meyas en chinero de 24,5 °C; os hibiernos son suaves, con temperatura meya en chunio de 11 °C.

A población de Buenos Aires habió una important expansión mientres o sieglo XIX y as primeras decadas d'o sieglo XX, con a immigración procedent d'Europa.

O esporte mas popular en Buenos Aires, igual que en tot o país y por dencima de cualsiquier otro, ye o fútbol. Gran parte d'os equipos con mayor historia en a Primera División d'Archentina se troban en ista ciudat, que ye a que tien a mayor concentración de clubs de fútbol d'o mundo con 21, d'os cuals 18 d'éls tienen o suyo propio estadio.

Buenos Aires tien a mayor concentración d'equipes d'alto livel entre los cuals s'han de destacar Argentinos Juniors, Boca Juniors, Huracán, River Plate, San Lorenzo, Vélez Sarsfield, All Boys, Atlanta y Ferro Carril Oeste.

Buenos Aires como capital d'o país y ciudat mas important y gran tien cuasi totas las millors instalacions esportivas d'o país, entre las cuals cal destacar o Centro Nacional de Alto Rendimiento Deportivo con 115.000 m² dedicadas a lo esporte con instalacions pa cuasi toz os esportes, residencias d'atletas y laboratorios antidoping, entre d'atros servicios.

Entre las instalacions futbolisticas cal destacar a Bombonera propiedat d'o Boca Juniors, y O Monumental que tamién tien un poliesportivo baixo una d'as suyas tribunas ta esportes d'interior y ye propiedat de River Plate, atro a destacar ye o Estadio José Amalfitani de Vélez Sarsfield. Os de demás clubs de fútbol historicos d'a ciudat que compiten en a Primera División tamién tienen estadio propio.

Pa realizar esportes d'interior la millor instalacions ye lo Luna Park, un lugar polivalent pa realizar competicions esportivas y actividaz culturals con una capacidat de mas de 11.000 espectadors.

Historicament lo Autodromo Oscar y Juan Gálvez ye una d'as instalacions mas importants d'o país pa cursas d'esportes de motor.

En l'anyo 1942 a ciudat yera a seu d'a I edición d'os Chuegos Panamericans, pero no se podioron celebrar y se postponioron por a Segunda Guerra Mundial. Dimpués d'o termin d'a guerra estioron organizatos en l'anyo 1951 a I edición d'os Chuegos Panamericans que replegaron mes de 2.500 esportistas de 21 países.

Un anyo dinantes s'organizó en Buenos Aires como a sola siede o I Campionato d'o Mundo de Baloncesto organizau por a FIBA, tamién estió una d'as siedes d'o Campionato d'o Mundo de Baloncesto de 1990.

A Copa Mundial de Fútbol de 1978, tamién tenió una d'as siedes en a ciudat usando dos d'os suyos estadios: o Estadio José Amalfitani y O Monumental an se chugó la fase final.

Con una gran tradición automobilistica en l'Autodromo Oscar y Juan Gálvez s'organizoron o Gran Premio d'Archentina de Formula 1 en tres periodos, 1953-1960, 1971-1981 y 1995-1998, y o Gran Premio d'Archentina de Motociclismo en os periodos 1961-1963 y 1997-1999 y as anyadas 1982, 1987, 1994, 1995. En o mesmo esporte en os anyos 2009, 2010, 2011 y 2015 a ciudat estió punto d'inicio y finalización d'o Rally Dakar.

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Buenos Aires.
• AtlasDeBuenosAires.gov.ar (atlas ambiental de Buenos Aires).
• BUE.gov.ar (turismo en Buenos Aires)].
• BuenosAires.gov.ar (portal d'o Gubierno d'a ciudat de Buenos Aires).
• BuenosAires.gov.ar (camaras en vivo d'a ciudat; transito).
• Mapa.BuenosAires.gov.ar (información cheografica de Buenos Aires: pachina web oficial con mapas, fotos satelitals y atra información publica).