Dr Edward Snowden het die amerikanisch NSA verpfiffe und dr Wält u. a. s Überwachigsbrogramm PRISM verroote und eso en Überwachigs- und Spionaascheaffäre usglööst.
Dr Bapst Benedikt XVI. verzichdet as erste Bapst sit mee as 700 Joor uf si Boste; si Noochfolger wird dr Franziskus as erste Latiinamerikaner.
Brotest in dr Türkei 2013 Demonstrazione und Akzione vo Bürger in dr Türkei gege d Regierig vom Recep Tayyip Erdoğan.
Egüptischi Demonstrante uf em Tahrir-BlatzNoch Brotest gege die islamistischi Regierig vom Mursi in Egüpte stürzt d Armee dr Mursi und übernimmt d Macht.
S Joor 2013 isch wie s Joor vorhäär vom Arabische Früelig und sine Folge brägt gsi. Z Sürie isch dr Bürgerchrieg witergange; z Egüpte isch dr gweelt Staatsbresidänt Mohammed Mursi vom Milidär abgsetzt worde. Au in dr Türkei, in Thailand und in dr Ukraine het s immer wider Bürgerbrotest gee.
Dr ehemoolig Mitarbäiter vom amerikanische Ghäimdienst NSAEdward Snowden het däm sini Spionaaschedäätikait öffentlig gmacht und d NSA-Affäre usglööst, wo zu internazionale Brotest gegen e Ghäimdienst vo de Veräinigte Staate gfüert het.
Im Februar isch zum erste Mol sit 1294 e Babst zruggdrätte, dr Benedikt XVI.. Am 13. Merz isch dr erst Latiinamerikaner, dr Franziskus zum Bischof vo Rom gweelt worde. Er het verkündet, ass in Zuekumft die katholischi Chille sterker für die Arme wurd doo si.
Am 22. Septämber 2013 isch z Dütschland dr Bundesdaag nöi gweelt worde. Zum erste Mol het d FDP d 5-Brozänt-Hürde nid chönne nee, und isch nüme im Bundesdaag verdrätte. Vier Joor Schwarz-gääli Koalizion si z Änd gange. CDU und SPD hai under dr Bundeskanzlere Angela Merkel e Groossi Koalizioon bildet.
Was bassiert isch
Politik und Wältgschee
1. Januar bis 30. Juni: Irland het dr Vorsitz im Root vo dr Öiropäische Union.
11. Januar: D Opération Serval vo dr franzöösische Armee in Mali foot aa.
20. Januar: Landdaagswaale in Niidersaggse
20. Januar: Referendum über d Weerpflicht in Ööstriich
25. Juli bis 4. August: Die 9. World Games z Cali, Kolumbie
1.–10. August: World Police and Fire Games z Belfast, Nordirland
9. August: Die 51. Spiilzit vo dr Bundesliga foot aa.
10.–18. August: Die 14. Liichtathletik-Wältmäisterschafte im Olympiastadion Luschniki z Moskau
20.–25. August: D Öiropamäisterschafte im Dressur- und Springrite z Herning, Dänemark
25. August bis 1. Septämber: D Wältmäisterschafte im Ruedere uf em Tangeumsee z Chungju, Südkorea
27. August bis 1. Septämber: D Wältmäisterschafte im Kanu z Duisburg
29. August: Dr best öiropäisch Schutter isch dr Franck Ribéry.
29. August bis 1. Septämber: Öiropamäisterschafte im Vilsitigkäitsrite z Malmö, Schweede
4.–22. Septämber: D Öiropamäisterschaft im Basketball z Slowenie. Frankriich wird Mäister.
5. Septämber: Die best öiropäischi Schuttere isch d Nadine Angerer.
6.–14. Septämber: D Öiropamäisterschaft vo de Fraue im Volleyball z Dütschland und in dr Schwiz. Russland gwünnt.
7.–10. Septämber: S IOC git dr japanische Hauptstadt Tokio die Olympische Summerspiil 2020 und entschäidet, ass s Ringe en olympischi Sportart blibt. Baseball und Squash wärde nit ins olympische Brogramm ufgnoo. Dr nöi Bresidänt vom IOC wird dr Thomas Bach.
20.–29. Septämber: D Öiropamäisterschaft vo de Manne im Volleyball z Dänemark und Pole. Russland wird Mäister.
12. Oktober: Dr German Bowl XXXV findet in Berlin statt.
27. Oktober: Dr Sebastian Vettel gwünnt vorzitig und zum vierte Mol nochenander d Formle-1-Wältmäisterschaft.
22. Novämber: Dr Herusforderer Magnus Carlsen gwünnt d Schachwältmäisterschaft im indische Chennai und wird dr 16. Schachwältmäister.
21. Dezämber: Dr FC Bayern Münche gwünnt d FIFA-Klub-Wältmäisterschaft 2013.
Astronomii
15. Februar:
Der Asteroid(367943) Duende isch in e Nööchi vo 27'599 km zur Ärde choo. Das isch näächer as die geostationäre Satellite.
Dr Meteor vo Tscheljabinsk mit eme Meteoritefall.
Rauchspur des Meteors von Jekaterinburg am 15. Februar 2013
13. Merz: S Radioteleskop Atacama Large Millimeter/submillimeter Array wird in Betriib gnoo.
15. Merz: Es wird bekannt gee, ass dr Kevin Luhman s Süstem Luhman 16 in dr Nööchi vo dr Ärde entdeggt het.
25. April: Parzielli Mondfinsternis.
10. Mai: Ringförmigi Sunnefinsternis; sichtbar über Australie und em Pazifik.
15. August: D NASA erklärt, ass d Kepler-Mission ume isch, wil d Schäade am Kepler-Wältruumteleskop z grooss sige.
18. Oktober: Halbschattefinsternis
3. Novämber: Hybridi Sunnefinsternis; sichtbar an dr amerikanische Ostküste, im Atlantik, in Zentralafrika und Ostafrika.
Wirtschaft
1. Januar: Dr Öiropäisch Stabilidäätsmechanismus (ESM) zur Stabilisierig vom Euro drättet in Chraft.
20. April: Bim ene Ärdbeebe mit dr Sterki 7,0 in dr chinesische Brovinz Sichuan stärbe mindestens 100 Lüt.[5]
24. April: E Gebäid z Sabhar in Bangladesch stürzt ii und mee as 1100 Lüt chömme ums Lääbe und mee as 2400 wärde verletzt.
20. Mai: Bim ene ungwöönlig starke Tornado wärde z Moore, Oklahoma (USA), schweri Verwüestige aagrichdet; 24 Lüt chömme um und e Hufe wärde verletzt.
Mai bis Juni: Wäge starkem Rääge git s z Dütschland und in andere middelöiropische Länder schweri Überfluetige.
21. Juni: Wäge schwerem Monsunrääge git s im indische Däil vom Himalaya Ärdrutsch und Überschwemmige, bi dene chömme bis zu 6'000 Lüt ums Lääbe.
24. Juli: Bim ene Iisebaanunfall in dr Nööchi vo dr spanische Stadt Santiago de Compostela stärbe 79 Lüt und mea as 140 wärden verletzt.
August bis Oktober: S Rim Fire in Kalifornie zerstört e Flechi vo 1012 km².
24. Septämber: En Ärdbebe mit dr Sterki 7,7 döödet in dr pakistanische Browinz Belutschistan mee as 500 Lüt und es git Hunderti vo Verletzte.
03. Oktober: Won e Schiff mit Bootflüchtling vor allem us Afrika vor dr Isola dei Conigli bi Lampedusa undergoot, chömme mindestens 366 Lüt ums Lääbe; 155 Persone überlääbe s Unglück.[6]
07. Novämber: Dr Supertaifun Haiyan döödet uf de Philippine mee as 5'500 Lüt und vier Millione wärde obdachlos.
21. Novämber: Won e Supermäärt in dr lettische Hauptstadt Riga iistürzt, chömme mindestens 54 Lüt ums Lääbe.
Nobelbriis
Vom 7. bis zum 14. Oktober 2013 si d Nobelbriisdrääger vom Joor 2013 bekannt gee worde.[7] D Verleijige häi am 10. Dezämber, am Doodesdaag vom Alfred Nobel, z Stockholm und Oslo stattgfunde.
Werner König (Herausgeber), Brigitte Schwarz (Bearbeitung): Dialektwörterbuch von Bayerisch-Schwaben: Vom Allgäu bis zum Ries. Wißner-Verlag. ISBN 978-3-89639-946-5
Christian Schmid: Blas mer i d Schue. 75 Redensarten - Herkunft und Bedeutung. Cosmos Verlag. ISBN 978-3-305-00437-9
Viktor Schobinger: Psuech für der Ääschmen us de Süüdsee. Schobinger-Verlaag. ISBN 978-3-908105-24-4
Schweizerisches Idiotikon. Band XVI: W-n bis W-z. Bearb. von Hans-Peter Schifferle/Peter Ott/Thomas A. Hammer/Niklaus Bigler/Andreas Burri/Christoph Landolt/Hans Bickel. Schwabe. ISBN 978-3-7965-2968-9