Hesiodos (Oudgrieks: Ἡσίοδος), of Hesiodus (Latyn), is naas Homeros die oudste bekende Griekse digter. Weinig is oor sy lewe bekend en slegs enkele biografiese gegewens kon uit sy werke afgelei word. Hesiodos leef in die middel van die 8ste eeu v.C.

Hesiodos is gebore in Askra in Boeotië waar hy met sy vader en sy broer Perses 'n nie te vrugbare strook grond bewerk. Die landgoed was beskeie, die winters was koud, die somers ondraaglik warm. Tog is dit hier, in die omgewing van die Helikon, wat Hesiodos sy roeping as "digter van die Muse" ontvang het.

Na de dood van hul vader ontstaan daar twis onder die broers oor die erflating, wat uitloop op 'n regsgding. Dit was Hesiodos wie aan die kortste end trek, wellig as gevolg van die korrupsie van die plaaslike magshebbers.

Die twee belangrikste werke van Hesiodos is die "Theogonia" ("Godestamboom") en die "Erga kai Hèmerai" ("Werke en dae"), beide geskryf in daktiliese heksameters. Ook nog paar ander gedigte, soos die Katalogus van Vroue, word – waarskynlik verkeerdelik - aan Hesiodos toegeskryf.

Die Theogonia (1022 verse) is een van die eerste pogings om orde te skep in die verwarende Griekse godewêreld van Homeros, deur die gode in genealogië te rangskik en dus daardeur tot 'n samehangende wêreldbeeld te vorm. Hesiodos sien die evolusie hierdie wêreldbeeld in die wisselende heerskappy, eers in die hande van Ouranos, dan van Kronos en ten slotte van Zeus. Hierdie evolusie is op Zeus gerig: in hom word die totale wêreldorde voltooid wat vir alle tye vasgelê is. So het die lewensvoorwaardes ontstaan waardeur die mens homself moet worstel waaronder allerlei gevare wat die mens omring, maar Zeus waak oor die reg, met 'n harde hand.

Die uitgangspunt van die Werke en dae (829 verse) is die rusie tussen Hesiodos en sy broer Perses. Dit bestaan egter nie uit 'n streng sistematiese struktuur nie, maar gaan veeleerder om 'n reeks gedagte assosiasies. Die gedagtegang in die werk volg twee hooflyne:

• 'n Oproep tot Perses om hul twis te staak lei tot beskouings oor die hardheid van die lewe (deur middle van die mite van Pandora en van die vyf Tydperke van die Mens) en oor die eerbiedwaardigheid van die deur Zeus gestelde regsorde;

• 'n Oproep tot dieselfde Perses om op 'n eerlike wyse sy lewensonderhoud te voer, lei tot 'n verheerliking van kontstante arbeid en van die landbouerslewe. Perses het homself immers op die skeepvaart toegelê, wat volgens Hesiodos '‘n aktiwiteit vir geldgierig avonturiers was, in teenstelling met die harde, eerlike landbouwerslewe. Hy beskryf die boerekalender, deurspek met algemene sedespreuke en eindig met 'n opsomming van gunstige en ongunstige dae.

Hesiodos was 'n ernstige, ietwat sombere man, maar vol vertroue in die eerlike bedoelings van die gode. Hy kan in 'n sekere sin ook gesien word as die eerste sosiaal betrokke digter. Met sy daktiliese gedigte skryf hy eenvoudige tekste oor die diens aan die gode (in die "Theogonia") en die morele beginsels en praktiese leefreëls wat gevolg moet word (in die "Werke en dae"). Sy taal en styl is volkome "Homeries", met tog enkele elemente wat van 'n lokale inslag getuig. Sy poësie is in beskrywende stukke egter gereeld treffend in fokus en eenvoud. In die literatuur van die Alexandriese bloeityd word die daktiliese gedig weer populêr en Hesiodus word dan ook geherwaardeer en nagevolg (o.a. in die Latyn deur P. Vergilius Maro in die "Georgica").

• Hierdie artikel is vertaal van die Nederlandse Wikipedia