Tuân Dao

Trí bá Dao/Trí Tương tử/Tuân Dao
知伯瑤/知襄子/荀瑶
Đại phu nước Tấn
Tông chủ họ Trí
Lãnh đạo?-453 TCN
Tuân Thân
Không có (họ Trí diệt)
Chính khanh nước Tấn
Nhận chức475 TCN-453 TCN
Triệu Ưởng
Triệu Vô Tuất
Thông tin chung
Sinh506 TCN
Trung Quốc
Mất453 TCN
Trung Quốc
Hậu duệ
Tên đầy đủ
Tuân Dao/Trí Dao
Thụy hiệu
Trí Tương tử
Tước hiệuTrí Tương tử/Trí Tương bá/Trí bá
Khanh tộcHọ Trí
Thân phụTuân Thân

Tuân Dao (chữ Hán: 荀瑶, bính âm: Xún Yáo,506 TCN-453 TCN), hay Trí Dao (知瑤), Trí bá Dao (知伯瑤), Trí Tương tử (知襄子), là vị tông chủ thứ sáu của họ Trí, một trong Lục khanh của nước Tấn dưới thời Xuân Thu trong lịch sử Trung Quốc.

Tuân Dao là con của Tuân Thân, tông chủ thứ năm của họ Trí.

Thế tập họ Trí

Cha của Tuân Dao là Tuân Thân (Trí Tuyên tử) thấy Tuân Dao tài giỏi hơn cả, định lập làm thế tử, người trong họ là Trí Quả khuyên can, nói với Tuân Thân tuy Tuân Dao có phong thái bất phàm, giỏi tiễn thuật, kĩ nghệ xuất chúng, giỏi biện luận, kiên nghị quả quyết nhưng tính tình tàn bạo, cho rằng năm điều tốt không thể sánh với một điều xấu, khuyên Tuân Thân nên lập con trưởng là Trí Tiêu nhưng Tuân Thân không nghe, lập Tuân Dao làm thế tử.

Sau khi Tuân Thân qua đời, Tuân Dao lên thế tập.

Sau khi hai họ Phạm và Trung Hàng bị diệt, thực quyền nước Tấn nằm trong tay 4 họ đại phu Trí, Hàn, Triệu, Ngụy, vua Tấn bị bốn họ lấn át. Năm 475 TCN, Chính khanh Trung quân tướng Triệu Ưởng qua đời, Tuân Dao nối chức chính khanh, từ đó họ Trí nắm quyền lớn nhất ở nước Tấn.

Quan hệ với chư hầu

Năm 472 TCN, Tuân Dao đem quân đánh nước Tềnước Trịnh, giành chiến thắng. Năm 466 TCN, Tuân Dao cùng Triệu Vô Tuất hợp binh đánh nước Trịnh, Tuân Dao nhường cho Triệu Vô Tuất làm Tiên phong nhưng Vô Tuất từ chối, trả quyền Tiên phong cho Tuân Dao. Tuân Dao có ý khinh thường, chê trách Triệu Ưởng thiếu sáng suốt mới lập Vô Tuất làm đích tử.

Năm 464 TCN, Tuân Dao lại đem quân đánh Trịnh, Trịnh cầu cứu nước Tề, quân Tề bèn đem quân cứu Trịnh, buộc Tuân Dao lui quân.

Năm 462 TCN, Tuân Dao lại cùng họ Triệu một lần nữa đánh Trịnh. Trong lễ ra quân, ông mời Triệu Vô Tuất uống rượu nhưng Vô Tuất không đồng ý, Trí Bá lấy rượu đổ vào mặt Triệu Vô Tuất. Gia thần họ Triệu khuyên Triệu Vô Tuất giết Tuân Dao để rửa nhục nhưng Vô Tuất cố nhịn.

Năm 457 TCN, Tuân Dao đem quân đánh nước Vệ.

Lấn át vua Tấn

Sau khi họ Phạm và họ Trung Hàng bị diệt, đất đai của hai họ thuộc về vua Tấn. Năm 458 TCN, Tuân Dao cùng 3 họ kia tự ý lấy đất cũ của họ Phạm và họ Trung Hàng chia nhau làm ấp phong, không cần lệnh của Tấn Xuất công. Tấn Xuất công bất bình, sai sứ đi liên lạc với các nước TềLỗ cầu viện để tấn công 4 họ đại phu.

Tuy nhiên, tại các nước Tề và Lỗ lúc đó, quyền hành cũng nằm trong tay các quyền thần nên họ chỉ củng cố quyền lực mà không muốn giúp vua Tấn.

Năm 457 TCN[1] (hay 452 TCN[2]), Tuân Dao cùng ba họ còn lại khởi binh chống lại Tấn Xuất công. Tấn Xuất công không chống nổi, phải bỏ chạy sang nước Tề và mất giữa đường.

Tấn Chiêu công có người con út tên là Ung, được đặt thụy hiệu là Đái Tử. Đái Tử sinh ra Cơ Kỵ. Cơ Kỵ chơi thân với Trí Bá và mất sớm. Trí Bá muốn độc chiếm nước Tấn nhưng chưa dám[1], lập con Kỵ là Cơ Kiêu lên ngôi tức Tấn Ai công.

Sau khi phế Tấn Xuất công, Tuân Dao tự xưng tước bá, trong khi ba họ còn lại chỉ có tước tử.

Hợp binh đánh họ Triệu

Năm 457 TCN, Tuân Dao cùng Ngụy CâuHàn Hổ dự yến, động chạm đến tên húy của Hàn Hổ, gia thần họ Hàn Đoạn Quy khuyên ngăn Tuân Dao nhưng ông không nghe, còn sỉ nhục Đoàn Quy.

Tuân Dao muốn lần lượt thôn tính 3 họ Hàn, Ngụy, Triệu để chiếm cả nước Tấn. Năm 455 TCN, Tuân Dao dùng kế "tằm ăn lá dâu", giả mệnh Tấn Ai công, lấy cớ đem quân tranh bá, ép ba nhà Hàn, Ngụy, Triệu cắt 100 dặm đất sung công. Ngụy CâuHàn Hổ sợ Trí Bá, vội đem sổ sách và bản đồ 100 dặm đất dâng nộp. Triệu Vô Tuất không chấp nhận yêu cầu của Tuân Dao, nói:"Đất đai là của tiền nhân để lại, sao có thể dễ dàng dâng cho người". Tuân Dao tức giận, ép Hàn và Ngụy hợp sức với mình để đánh Triệu Vô Tuất.

Năm 455 TCN, Tuân Dao dẫn trung quân, Hàn Hổ dẫn hữu quân, Ngụy Câu dẫn tả quân cùng tiến đánh họ Triệu. Triệu Vô Tuất rút về Tấn Dương cố thủ[3].

Thất bại và bị giết

Triệu Vô Tuất phòng thủ chắc chắn, ba họ Trí, Hàn, Ngụy vây Tấn Dương hơn 1 năm chưa hạ được. Tuân Dao bèn dùng kế dẫn nước Tấn Thủy (sông Phần) rót vào thành. Nước ngập sắp tới mặt thành, dân chúng phải trèo lên mái nhà tránh lụt. Trong thành hết lương, rất nguy cấp, phải đổi con cho nhau ăn thịt[4]. Tuân Dao thấy công trình dẫn nước tiến hành hoàn mĩ, tỏ ra đắc ý, Ngụy Câu và Hàn Hổ thấy thế là sợ ngày sau cũng sẽ bị Tuân Dao dẫn nước vào đánh mình, từ đó có ý phản họ Trí. Trong tình hình đó, thủ hạ của Vô Tuất là Trương Mạnh Đàm bàn kế ly gián 2 họ Hàn, Ngụy với họ Trí. Trương Mạnh Đàm nhân ban đêm bí mật trèo ra ngoài thành, đến trại Hàn Hổ và Ngụy Câu phân tích lợi hại, thuyết phục hai họ phản Trí Bá để tránh bị diệt trong tương lai. Hàn Hổ và Ngụy Câu vốn phải cắt đất cho Tuân Dao đã bất bình, lại vì đất phong của mình cũng có sông chảy qua nên sợ sau này sẽ chung cảnh ngộ như họ Triệu, nhân đó bèn đồng tình phản lại họ Trí.

Năm 453 TCN[1], ba họ Triệu, Hàn, Ngụy hợp binh đánh úp Tuân Dao, giết chết binh lính canh đê của họ Trí, tháo nước ngược vào chỗ Tuân Dao. Quân sĩ họ Trí hoảng hốt, cùng lúc Hàn, Ngụy hai nhà cùng tấn công Tuân Dao, họ Triệu từ trong thành cũng nhân đó phản công, Tuân Dao đại bại, bị Triệu Vô Tuất giết chết. Vô Tuất ra lệnh giết cả tộc họ Trí, rồi đem thủ cấp của ông ngâm rượu để làm nhục. Một số tộc nhân như Tuân Khai, Tuân Khoan trốn sang nước Tần, còn Trí Quả biết được họ Trí sẽ mất trong tay Trí Dao, đã đổi sang họ khác nên thoát chết.

Tuân Dao có một người gia thần là Dự Nhượng, sau khi họ Trí bị diệt, Dự Nhượng ba lần mưu sát Triệu Vô Tuất để báo thù cho ông nhưng đều thất bại, cuối cùng tự sát[5].

Gia đình

Xem thêm

Tham khảo

  • Sử ký Tư Mã Thiên, các thiên:
    • Tấn thế gia
    • Triệu thế gia
    • Thích khách liệt truyện
  • Phương Thi Danh (2001), Niên biểu lịch sử Trung Quốc, Nhà xuất bản Thế giới

Chú thích

  1. ^ a b c Sử ký, Tấn thế gia
  2. ^ Phương Thi Danh, sách đã dẫn, tr 35
  3. ^ Lâm Hán Đạt, Tào Duy Chương. “上下五千年: 28, 三家瓜分晋国”. 1991. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2012. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2013.
  4. ^ Sử ký, Triệu thế gia
  5. ^ Sử ký, Thích khách liệt truyện

Read other articles:

Pour les articles homonymes, voir Barberousse. Khayr ad-Din Barberousse Gouverneur de la Régence d'Alger Portrait de Khayr ad-Din Barberousse, par Mohammed Racim. Biographie Nom de naissance Khizir Khayr ad-Dîn Surnom Barberousse Nom arabe خير الدين Nom turc Barbaros Hızır Hayreddin Paşa Date de naissance v.1476 Lieu de naissance Île de Lesbos (Mytilène) Date de décès 4 juillet 1546 Lieu de décès Constantinople (Empire Ottoman) Fonctions Titre Sultan d'Alger Règne 1518 - ...

 

Strada statale 12 dirdell’Abetone e del BrenneroLocalizzazioneStato Italia Regioni Emilia-Romagna Province Modena DatiClassificazioneStrada statale InizioInnesto con la SS 12 (km 99+000) FineInnesto con la SS 12 presso Lama Mocogno Lunghezza19,875 km GestoreANAS Percorso Manuale La strada statale 12 dir dell'Abetone e del Brennero (SS 12 dir) è una strada statale italiana. Essa collega Pievepelago a Lama Mocogno, sostituendo il tortuoso tracciato ori...

 

Polish surgeon and politician Stanisław KarczewskiDeputy Marshal of the SenateIn office12 November 2019 – 13 May 2020Serving with See ListMarshalTomasz GrodzkiIn office9 November 2011 – 11 November 2015Serving with See ListMarshalBogdan BorusewiczMarshal of the SenateIn office12 November 2015 – 12 November 2019Preceded byBogdan BorusewiczSucceeded byTomasz Grodzki Personal detailsBorn (1955-11-14) 14 November 1955 (age 68)Warsaw, PolandPo...

Warner Bros. theatrical cartoon character Fictional character Beaky BuzzardLooney Tunes characterBeaky Buzzard along with Bugs Bunny in Bugs Bunny Gets the Boid (1942)First appearanceBugs Bunny Gets the Boid (1942)[1]Created byBob ClampettVoiced byKent Rogers (1942–1944)Mel Blanc (1949–1950)[2]Rob Paulsen (1991)Jeff Bennett (1997)Joe Alaskey (2003–2005)Jim Cummings (2013)Jeff Bergman (2014–2018)[3]Michael Ruocco (2020–2023)Eric Bauza (2023)In-universe informa...

 

Lough GurLoch Goir (Irish)Location in IrelandLocationCounty LimerickCoordinates52°30′58.97″N 8°31′59.80″W / 52.5163806°N 8.5332778°W / 52.5163806; -8.5332778Basin countriesIrelandSurface area0.78 km2 (0.30 sq mi)Average depth1.5 m (4 ft 11 in)Max. depth3.8 m (12 ft)Water volume1.2 hm3 (970 acre⋅ft)Residence time0.21 years[1] Lough Gur (Irish: Loch Goir)[2] is a lake in Count...

 

Cinigianocomune Cinigiano – VedutaVeduta di Cinigiano LocalizzazioneStato Italia Regione Toscana Provincia Grosseto AmministrazioneSindacoRomina Sani (lista civica di centro-sinistra Futuro Cinigiano) dal 26-5-2014 (2º mandato dal 27-5-2019) TerritorioCoordinate42°53′26″N 11°23′33″E / 42.890556°N 11.3925°E42.890556; 11.3925 (Cinigiano)Coordinate: 42°53′26″N 11°23′33″E / 42.890556°N 11.3925°E42.89055...

Newspaper published in Adelaide, Australia The Observer, previously The Adelaide Observer, was a Saturday newspaper published in Adelaide, South Australia from July 1843 to February 1931. Virtually every issue of the newspaper (under both titles) has been digitised and is available online through the National Library of Australia's Trove archive service.[1] History The Adelaide Observer masthead in 1897 The masthead after the paper was renamed The Adelaide Observer The first edition w...

 

Church ruin in Turkey Hasanaliler Church Hasanaliler Church is a church ruin in Mersin Province, Turkey. Hasanaliler is the name of a village which is now a neighborhood of Narlıkuyu in Silifke ilçe (district). The church ruin is in the village north of the mosque at 36°27′50″N 34°05′11″E / 36.46389°N 34.08639°E / 36.46389; 34.08639. Cennet and Cehennem sinkholes are nearby. Its distance to Narlıkuyu (Mediterranean Sea side) is about 4 kilometres (2.5...

 

Biblioteca della Dieta nazionale del Giappone国立国会図書館Edificio principale della Biblioteca della dieta nazionale a TokyoUbicazioneStato Giappone RegioneKantō Città Tokyo Indirizzo1-10-1, Nagatacho, Chiyoda-ku, Tokyo CaratteristicheTipoPubblica - Nazionale ISILJP-1000001 Numero opere34.700.000 opere circa ArchitettoMaekawa Associates, Architects & Engineers Apertura1948 Sito web Modifica dati su Wikidata · Manuale La Biblioteca della Dieta nazionale del Giappone (�...

Election in New Zealand 1920 New Zealand Liberal Party leadership election ← Jan 1920 7 September 1920 1925 →   Candidate Thomas Wilford Popular vote elected unopposed Leader before election William MacDonald Leader after election Thomas Wilford An election for the leadership of the New Zealand Liberal Party was held on 7 September 1920 to choose the next leader of the party. The election was won by Hutt MP and recent acting party leader Thomas Wilford. Backgro...

 

Neighborhood of Los Angeles, California Neighborhood of Los Angeles in California, United StatesTarzana, Los AngelesNeighborhood of Los AngelesTarzanaMulholland Park Gate in Tarzana in 2007Location of Tarzana (highlighted in blue) in Los AngelesTarzana, Los AngelesLocation of Tarzana in Los Angeles and the San Fernando ValleyShow map of San Fernando ValleyTarzana, Los AngelesTarzana, Los Angeles (the Los Angeles metropolitan area)Show map of the Los Angeles metropolitan areaTarzana, Los Angel...

 

Lake For the community, see Bass Lake, California. Bass LakeBass LakeShow map of CaliforniaBass LakeShow map of the United StatesLocationSierra National ForestMadera County, CaliforniaCoordinates37°17′27″N 119°31′30″W / 37.29077°N 119.52513°W / 37.29077; -119.52513TypeReservoirPrimary inflowsWillow Creek Browns Creek DitchPrimary outflowsWillow CreekBasin countriesUnited StatesMax. length6.7 km (4.2 mi)Max. width0.64 km (0.40 mi)Sur...

1872 novel Who Would Have Thought It? First edition title pageAuthorMaría Ruiz de BurtonLanguageEnglishPublisherJ. B. Lippincott & Co.Publication date1872Publication placeUnited StatesMedia typePrintPages298 ppPart of a series onChicanos and Mexican Americans Terms Identity Chola/o La Raza Pachuca Pachuco Pinta/o Xicanx Concepts Anti-Mexican sentiment History Early-American Period Josefa Segovia Las Gorras Blancas Mexican–American War Mutualista San Elizario Salt War Sonoratown Tr...

 

الموقع الحارثية، بغداد،  العراق الافتتاح أفتتح بتاريخ 28 آب 2017 عدد الطوابق 4 عدد المحال 100+ مساحة 36,000 م2 (المول) التكلفة 127 مليون دولار أمريكي الموقع الرسمي الموقع الرسمي فندق ريحان روتانا بغداد مول (يُعرف أيضاً بـ: مول الحارثية) مُجمع تسوق تجاري يقع في العاصمة العراقية بغدا...

 

Disambiguazione – Middle Class rimanda qui. Se stai cercando il gruppo musicale, vedi Middle Class (gruppo musicale). La neutralità di questa voce o sezione sull'argomento sociologia è stata messa in dubbio. Motivo: Lunga stratificazione nel tempo di Ricerche personali e originali, con grave mancanza di fonti nella stragrande maggioranza del testo. Per contribuire, correggi i toni enfatici o di parte e partecipa alla discussione. Non rimuovere questo avviso finché la disput...

Former railway station in England WellowWellow station, in private residential use, September 2007General informationLocationWellow, Bath and North East Somerset, SomersetEnglandGrid referenceST739581Platforms2Other informationStatusDisusedHistoryPre-groupingSomerset and Dorset RailwayPost-groupingSR and LMSR Western Region of British RailwaysKey dates20 July 1874Station opened7 March 1966Station closed Wellow railway station was a station on the Somerset and Dorset Joint Railway at Wellow in...

 

Ratcliffe-on-Soar is a civil parish in the Rushcliffe district of Nottinghamshire, England. The parish contains four listed buildings that are recorded in the National Heritage List for England. Of these, one is listed at Grade I, the highest of the three grades, and the others are at Grade II, the lowest grade. The parish contains the village of Ratcliffe-on-Soar and the surrounding area. The listed buildings consist of a church, a farmhouse, a bridge and a canal lock, and a pair ...

 

Catholic priest who was revealed after death to possess strong antitheist sentiments The ReverendJean MeslierChurchCatholic ChurchPersonal detailsBorn(1664-06-15)15 June 1664Mazerny, FranceDied17 June 1729(1729-06-17) (aged 65)Étrépigny, FranceNationalityFrenchDenominationCatholic (publicly)Atheist (privately) Jean Meslier (French: [melje]; also Mellier; 15 June 1664[1] – 17 June 1729) was a French Catholic priest (abbé) who was discovered, upon his death, to have wr...

Branislav Ivanović Ivanović en 2018. Biographie Nationalité Yougoslave (avant 1992) Yougoslave (1992-2003) Serbe (2003-2006) Serbe (à partir de 2006) Nat. sportive Serbe (2005-2006) Serbe (à partir de 2006) Naissance 22 février 1984 (40 ans) Sremska Mitrovica (Yougoslavie) Taille 1,85 m (6′ 1″)[1] Poste Arrière droit, défenseur central Pied fort Droit Parcours senior1 AnnéesClub 0M.0(B.) 2002-2004 Srem Sremska Mitrovica 019 0(2) 2004-2006 OFK Belgrade 065 0(6) 200...

 

Title in the Peerage of England This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Earl of Jersey – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2014) (Learn how and when to remove this message) Earldom of JerseyQuarterly, 1st and 4th, argent on a cross gules five escallops or (for VILLIERS); 2nd and 3...