Trần Văn Lai

Trần Văn Lai
Chức vụ
Nhiệm kỳ1964 – 1971
Vị tríHà Nội
Vị tríHà Nội
Chủ tịchTrần Duy Hưng
Vị tríHà Nội
Bộ trưởngVũ Đình Tụng
Nhiệm kỳ4 tháng 11 năm 1954 – 
Chủ tịchTrần Duy Hưng
Vị tríHà Nội
Nhiệm kỳ21 tháng 7 năm 1945 – 19 tháng 8 năm 1945
Tiền nhiệmĐốc lý Maruyama
Chính phủ Pháp thuộc
Kế nhiệmChủ tịch Trần Quang Huy
Ủy ban nhân dân
Cách mạng lâm thời Hà Nội
Thị trưởng Trần Duy Hưng
Ủy ban Hành chính thành phố Hà Nội
Vị tríHà Nội
Thông tin cá nhân
Quốc tịchViệt Nam
Sinh2 tháng 7 năm 1894
Hà Nội, Liên bang Đông Dương
Mất1975
Hà Nội, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Nghề nghiệpBác sĩ
Bài này viết về bác sĩ, chính khách Việt Nam. Đối với Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, xem Mai Hồng Quế.

Trần Văn Lai (sinh 1894 tại Hà Nội - mất 1975) là một bác sĩ, từng giữ chức Thị trưởng Hà Nội trong chính phủ Trần Trọng Kim, Thứ trưởng Bộ Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội). Ông là người đặt lại tên đường cho hầu hết các con phố Hà Nội sau khi Nhật đảo chính Pháp[1].

Tiểu sử

Trần Văn Lai sinh trưởng trong một gia đình làm nghề khảm trai có tiếng ở Hà Nội, nhưng ông theo học ngành y và về sau trở thành một bác sĩ. Ông là bác sĩ tài năng ở nhà thương Phủ Doãn, nhưng do hoạt động chống Pháp, nên từng bị Pháp giam giữ ở nhà tù Sơn La, nhà tù Hỏa Lò[1].

Ông được coi là người "kín đáo, điềm đạm" và "nhân hậu". Ngôi nhà của ông ở ngõ Tức Mạc gần Ga Hàng Cỏ trong nhiều năm liền là nơi người dân nghèo Hà Nội đến khám bệnh và xin thuốc miễn phí[1]. Ông còn tham gia hoạt động xã hội, làm Phó Hội trưởng Hội Tế sinh do bà Cả Mọc thành lập.

Ngày 20 tháng 7 năm 1945, sau khi đảo chính Pháp, Nhật giao việc quản lý hành chính các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng cho Chính phủ Trần Trọng Kim. Bác sĩ Trần Văn Lai được mời làm Đốc lý Hà Nội, chức vụ tương đương với Đô trưởng[1]. Ông là một trong 5 thành viên của Ủy ban Giám đốc Chính trị miền bắc bao gồm: Bác sĩ Nguyễn Xuân Chữ, học giả Đặng Thai Mai, nhà văn Hoàng Đạo và ông Phan Kế Toại.

Thị trưởng Hà Nội đầu tiên

Nhận nhiệm kỳ từ 20/7 và kết thúc khi Cách mạng tháng 8 bùng nổ, ông là Đô trưởng (Đốc lý) đầu tiên và duy nhất của thành phố Hà Nội trong chính phủ Trần Trọng Kim. Nhưng trong một tháng cầm quyền ngắn ngủi đó, ông đã làm được hai công việc vĩ đại là dùng tiếng Việt làm ngôn ngữ hành chính và thay tên cho hầu hết các địa danh ở Hà Nội.

Việc đầu tiên mà ông làm là cho giật đổ hầu hết tượng mà thực dân Pháp đã dựng ở Hà Nội: Tượng bà đầm xòe ở vườn hoa Cửa Nam; tượng Sĩ Công Nông Thương ở vườn hoa Canh Nông (nay là vườn hoa Lê-Nin); tượng Toàn quyền Paul Bert ở vườn hoa Paul Bert (nay là vườn hoa Lý Thái Tổ). Việc làm của ông đã được người Hà Nội yêu nước nhiệt tình hưởng ứng.

Tiếp đó ông còn tiến hành đổi một loạt tên phố Hà Nội, làm một cuộc thay máu thật sự, để trả lại cho các địa danh Hà Nội những giá trị lịch sử vốn có. Trước đó các phố Hà Nội đều mang tên Tây hoặc những người Việt có công với Tây. Nhưng khi lên cầm quyền, ông đã đổi hết toàn bộ. Đại lộ Boulevard Carnot được đổi lại thành Phan Đình Phùng, Boulevard Gambetta được đổi lại thành Trần Hưng Đạo, Henri D’ Orleans thành Phùng Hưng, F.Ganier thành Đinh Tiên Hoàng. Riêng các con phố trong khu phố cổ mà tên tuổi gắn liền với các làng nghề đất kinh kỳ, đều được ông trả lại tên cũ. Những Rue de Lasoire, Rue Paul Bert, Rue des Cantomas đều trở lại thành Hàng Đào, Hàng Khay, Hàng Ngang một thuở.

Ông là người rất say mê lịch sử dân tộc và dành sự ngưỡng mộ đặc biệt với các anh hùng có công trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Chính vì vậy, tất cả các danh nhân mà ông biết, ông đều đặt tên phố: từ Ngô Quyền, đến Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Bùi Thị Xuân, Hoàng Hoa Thám, Nguyễn Thái Học…

Tầm nhìn của Trần Văn Lai đáng nể ở chỗ, những tên phố Hà Nội không lộn xộn như ở các thành phố khác mà đều được đặt một cách có hệ thống. Khu trung tâm quanh hồ Gươm là tên các vị vua Đinh, Lý, Lê. Xa hơn về phía đường Trần Hưng Đạo là khu vực của các danh tướng thời Trần. Ngay cả ngõ Tức Mạc (nằm trên đường Hưng Đạo, trước là ngõ Tân Hưng) cũng là lấy tên theo quê quán của dòng họ Trần. Dọc sông Hồng, thì những Vạn Kiếp, Bình Than, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật đều là tên của những vị tướng và những trận thủy chiến nổi tiếng trong lịch sử.[2]

Thời Hà Nội bị tạm chiếm

Sau khi Đế quốc Việt Nam sụp đổ và trong kháng chiến chống Pháp, mặc dù không tản cư về vùng kháng chiến, nhưng ông kiên quyết từ chối mọi lời mời ra cộng tác của chính quyền thực dân Pháp, tỏ rõ quan điểm một lòng ủng hộ chính phủ Hồ Chí Minh. Con trai ông là Trần Mạnh Chu cũng được ông cho theo cách mạng về vùng kháng chiến. Thực dân Pháp rất căm ghét ông, gọi ông là "trí thức trùm chăn".[cần dẫn nguồn]

Thời điểm đầu năm 1954, trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Thành ủy Hà Nội đã chủ trương vận động trí thức tiêu biểu ký tên vào bản kiến nghị đòi hòa bình, nhằm tạo nên làn sóng đấu tranh công khai, gây áp lực trên mặt trận ngoại giao. Ông chính là người góp ý về nội dung bản kiến nghị và là người đầu tiên đặt bút ký tên. Tên ông được đặt hàng đầu trong danh sách các nhân sĩ, trí thức kiến nghị, thể hiện uy tín và ảnh hưởng của ông trong giới trí thức. Bản kiến nghị đã được ông Nguyễn Mạnh Hà ở Thủ đô Paris nước Pháp gửi cho báo Le Monde và L’ Humanité tại Pháp dưới nhan đề " Les Notabilites" (những nhân sĩ Hà Nội). Hai tờ báo lớn của nước Pháp đăng bản kiến nghị này đã tạo được tiếng vang lớn trong xã hội Pháp.[3]

Giai đoạn sau năm 1954

Với uy tín, nỗ lực cá nhân và công lao với cách mạng, ông là một trong bốn nhân sĩ Hà Nội được Hồ Chí Minh tặng chiếc radio sau năm 1954. Ngày 4 tháng 11 năm 1954 ông được cử làm Ủy viên Ủy ban hành chính thành phố Hà Nội.[4]

Sau đó ông được cử làm Thứ trưởng Bộ Thương binh-Xã hội (Bộ trưởng là Bác sĩ Vũ Đình Tụng), rồi làm Phó Chủ tịch Ủy ban hành chính thành phố Hà Nội, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam [5]

Năm 1964 ông trúng cử Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa 3 khu vực Hà Nội [6].

Ông qua đời năm 1975[1].

Gia đình

Ông có con trai duy nhất là bác sĩ quân y Trần Mạnh Chu (1926-1991) tham gia kháng chiến, sau là Giáo sư Tiến sĩ chuyên ngành Tiết niệu của Quân đội nhân dân Việt Nam. Con dâu là Tiến sĩ sử học Dương Lan Hải.[7]

Tưởng niệm và vinh danh

Tháng 12 năm 2011, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết về việc đặt tên phố Trần Văn Lai thuộc xã Mễ Trì, huyện Từ Liêm[8], có vị trí từ số 30 đường Phạm Hùng đến cổng khu đô thị Mỹ Đình - Mễ Trì, dài 830m, rộng 17,5m.

Chú thích

  1. ^ a b c d e Người đặt lại tên cho những con phố Hà Nội Lưu trữ 2011-11-25 tại Wayback Machine - báo Đất Việt
  2. ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 7 năm 2012. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2012.
  3. ^ http://khoahoc.baodatviet.vn/Home/congdongviet/Ban-kien-nghi-hoa-binh-mang-ten-Nhung-nhan-si-Ha-Noi/20125/208112.datviet[liên kết hỏng]
  4. ^ “Đặc điểm bộ máy hành chính Hà Nội 1945”. Thông tấn xã Việt Nam. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2015. Truy cập 1 tháng 3 năm 2015.
  5. ^ “Nghị quyết của Ban Thường trực Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc thành lập Hội đồng bầu cử – Wikisource tiếng Việt”. Truy cập 1 tháng 3 năm 2015.
  6. ^ “Van kien Quoc hoi toan tap”. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 4 năm 2008.
  7. ^ http://khoahoc.baodatviet.vn/Home/congdongviet/Thi-truong-dau-tien-xu-Ha-thanh/20125/207629.datviet[liên kết hỏng]
  8. ^ Nay là phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm

Liên kết ngoài

Read other articles:

Lino Do Rosario Pereira

Lino Do Rosario Pereira Informasi pribadiLahir24 Oktober 1964 (umur 59)Lospalos, Timor PortugisKarier militerPihak IndonesiaDinas/cabang Kepolisian Negara Republik IndonesiaPangkat Ajun Komisaris Besar PolisiSatuanReserseSunting kotak info • L • B AKBP (Purn.) Lino Do Rosario Pereira, S.H.[1] (lahir 24 Oktober 1964) adalah seorang Purnawirawan Polri yang terakhir menjabat sebagai Kepala BNN Kota Kupang. Lino berpengalaman dalam bidang reserse. Jabatan terakhir ...

 

 

Avīci

Avici beralih ke halaman ini. Untuk DJ Swedia, lihat Avicii. Untuk penggunaan lain, lihat Avici (disambiguasi). Avīci Nama Tionghoa Hanzi tradisional: 無間地獄 Hanzi sederhana: 无间地狱 Alih aksara Mandarin - Hanyu Pinyin: Wújiàn dìyù Yue (Kantonis) - Romanisasi Yale: Mòuh gaan deih yuhk - Jyutping: Mou4 gaan3 dei6 juk6 ' Hanzi tradisional: 阿鼻地獄 Hanzi sederhana: 阿鼻地狱 Alih aksara Mandarin - Hanyu Pinyin: Ābí dìyù Yue (Kantonis) - Romanisasi Yale: A beih deih y...

 

 

Arena Es Gangneung

Arena Es GangneungLokasiLokasiGangneung, Korea SelatanKoordinat37°46′46″N 128°53′50″E / 37.7793056°N 128.897111°E / 37.7793056; 128.897111Koordinat: 37°46′46″N 128°53′50″E / 37.7793056°N 128.897111°E / 37.7793056; 128.897111KonstruksiDibuka14 Desember 2016; 7 tahun lalu (2016-12-14)Biaya pembuatanUS$85 jutaData teknisKapasitas12,000Sunting kotak info • L • BBantuan penggunaan templat ini Arena Es Gangne...

Caught in a Cabaret

Caught in a CabaretCaught in a Cabaret dalam perilisan ulang Prancis dengan judul Charlot Garçon de BarSutradaraMabel NormandProduserMack SennettDitulis olehMabel NormandPemeranMabel NormandCharles ChaplinHarry McCoyChester ConklinEdgar KennedyMinta DurfeePhyllis AllenSinematograferFrank D. WilliamsDistributorKeystone StudiosTanggal rilis 27 April 1914 (1914-04-27) Durasi30 menitNegaraAmerika SerikatBahasaFilm bisuInggris (titel asli) Caught in a Cabaret Caught in a Cabaret adalah sebua...

 

 

Ciguayo

Cabo Samaná: di tempat ini Kolumbus berhadapan dengan suku Ciguayo Ciguayo adalah kelompok penduduk asli Taino yang pernah menghuni Semenanjung Samaná dan wilayah sekitarnya (kini di Republik Dominika). Semenjak mereka bertemu dengan penjelajah Spanyol, para penulis Spanyol telah mencatat bahwa suku ini merupakan sebuah ancaman. Anggota suku Ciguayo digambarkan dengan rambut panjang dan busur dengan panah beracun. Walaupun asal usul mereka masih menjadi misteri, kajian linguistik menemukan ...

 

 

Kirkpatrick Chapel

Historic church in New Jersey, United States Sophia Astley Kirkpatrick Memorial ChapelKirkpatrick Chapel in 2018ReligionAffiliationNon-denominationalYear consecrated1873StatusUniversity chapelLocationLocationQueens Campus, Rutgers University, New Brunswick, New JerseyArchitectureArchitect(s)Henry Janeway HardenberghStyleGothic RevivalFunded byBequest from Sophia Astley KirkpatrickCompleted1873 (1873)Construction cost$52,204.57 (2013: US$1,003,893.88)[a]SpecificationsCapacity650&#...

Unione Sportiva Cremonese 1986-1987

Voce principale: Unione Sportiva Cremonese. US CremoneseStagione 1986-1987 Sport calcio Squadra Cremonese Allenatore Bruno Mazzia Presidente Domenico Luzzara Serie B3º Coppa ItaliaSemifinale Maggiori presenzeCampionato: Rampulla (39) Miglior marcatoreCampionato: Nicoletti (14) StadioGiovanni Zini 1985-1986 1987-1988 Si invita a seguire il modello di voce Questa voce raccoglie le informazioni riguardanti l'Unione Sportiva Cremonese nelle competizioni ufficiali della stagione 1986-1987. ...

 

 

Rawon

Indonesian beef soup dish RawonRawon setan (devil's rawon), a variation served late at nightCourseMain coursePlace of originIndonesiaRegion or statePonorogo, Surabaya and Malang, East JavaAssociated cuisineIndonesia, Singapore[1]Serving temperatureHotMain ingredientsMeat, keluak nut  Media: Rawon Rawon (Javanese: ꦫꦮꦺꦴꦤ꧀) is an Indonesian beef soup.[2] Originating from East Java, rawon utilizes the black keluak nut as the main seasoning, which gives a dark ...

 

 

Ираклеониты

Ираклеониты — ученики гностика Ираклеона (II век). Упоминаются как особая секта Епифанием и Августином; при крещении и миропомазании они соблюдали обряд помазания елеем и при этом произносили воззвания на арамейском языке, которые должны были освободить душу от власт�...

Eosinopteryx

Extinct genus of dinosaurs EosinopteryxTemporal range: Late Jurassic, 160 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N ↓ Life restoration Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Clade: Dinosauria Clade: Saurischia Clade: Theropoda Family: †Anchiornithidae Genus: †EosinopteryxGodefroit et al., 2013 Type species †Eosinopteryx brevipennaGodefroit et al., 2013 Eosinopteryx is an extinct genus of theropod dinosaurs known to the Late Jurassic epoch of C...

 

 

Resolução da Assembleia Geral das Nações Unidas

Uma resolução da Assembleia Geral das Nações unidas é uma decisão tomada pela Assembleia Geral das Nações Unidas sem força jurídica no direito internacional público, diferentemente das resoluções do Conselho de Segurança das Nações Unidas. Tal resolução é aceita se for votada pela maioria absoluta dos membros (a não ser algumas questões importantes que exigem uma maioria de dois terços). Seleção das resoluções Esta lista contém algumas resoluções consideradas...

 

 

Sidrach Simpson

English Independent minister Sidrach Simpson Sidrach Simpson (c.1600-1655) was an English Independent minister, one of the leaders of the Independent faction in the Westminster Assembly. Life Sidrach Simpson came from Lincolnshire. He was educated as a sizar at Emmanuel College and Queens' College, Cambridge.[1] After losing his Church of England status under William Laud, he spent time as a minister in the Netherlands. In the Westminster Assembly he was one of the Five Dissenting Bre...

F.C. Motagua

Honduran football club This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: F.C. Motagua – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2022) (Learn how and when to remove this message) Football clubMotaguaFull nameFutbol Club MotaguaNickname(s)Ciclón Azul (Blue Cyclone)Aguilas (eagles)Azul Profundo (De...

 

 

Физика твёрдого тела

Фи́зика твёрдого те́ла — раздел физики конденсированного состояния, задачей которого является описание физических свойств твёрдых тел с точки зрения их атомного строения. Интенсивно развивалась в XX веке после открытия квантовой механики. Развитие стимулировало�...

 

 

Let's All Go to the Lobby

1957 American short film Let's All Go to the LobbyFour anthropomorphic snack food items are featured in the film.Directed byDave FleischerProduced byFilmackRelease date 1957 (1957) Running time1 minuteLanguageEnglish Let's All Go to the Lobby (officially known as Technicolor Refreshment Trailer No. 1)[1] is an American animated musical advertisement that was produced in the mid-1950s for Filmack Studios. It was played in theaters before the beginning of the main film or before in...

Arches, Vosges

Peta infrastruktur dan tata guna lahan di Komune Arches.  = Kawasan perkotaan  = Lahan subur  = Padang rumput  = Lahan pertanaman campuran  = Hutan  = Vegetasi perdu  = Lahan basah  = Anak sungaiArches merupakan sebuah komune di departemen Vosges yang terletak pada sebelah timur laut Prancis. Lihat pula Komune di departemen Vosges Referensi INSEE lbsKomune di departemen Vosges Les Ableuvenettes Ahéville Aingeville Ainvelle Allarmont Ambacourt Ameuvelle...

 

 

Piazza Mercanti

Piazza MercantiVeduta del lato nord-est della piazza con il Palazzo della RagioneLocalizzazioneStato Italia CittàMilano Codice postale20126 Informazioni generaliTipopiazza IntitolazioneAi mercanti per l'attività svolta nella piazza Costruzionemetà del XIII secolo CollegamentiLuoghi d'interesse Palazzo della Ragione Loggia degli Osii Scuole Palatine Casa dei Panigarola Trasporti Cordusio Mappa Modifica dati su Wikidata · Manuale Piazza Mercanti (piazza di Mercant in milanese[...

 

 

Byron Reed

Byron Reed, 1854–1904 Nebraskans Byron Reed (March 12, 1829 – June 6, 1891) was an American pioneer real estate businessman and local politician in Omaha, Nebraska. He founded the first real estate office in the Nebraska Territory and became the foremost agent after Nebraska achieved statehood.[1] Biography Reed was born in Darien, Genesee County, New York. While he was attending the Alexander Classical School, Reed's family moved to Darien, Wisconsin. At the age of 20 he took...

أكاراجي

أكاراجيAcarajé (بالبرتغالية برازيلية) معلومات عامةالمنشأ البرازيل — غانا — نيجيريا[1] النوع  القائمة ... طعام[1][2] — طبق[1][2] — طعام الإنسان[1][2] — طعام الشارع — Aperitivos salados (es) المكونات الرئيسية لوبياء بصل ملح الطعام زيت النخيل تعديل - تعديل مصدري - �...

 

 

Universo Treviso Basket

Disambiguazione – Treviso Basket rimanda qui. Se stai cercando la società storica nella stessa città, vedi Pallacanestro Treviso. Universo Treviso BasketPallacanestro Segni distintiviUniformi di gara Casa Trasferta Colori sociali Bianco e azzurro Dati societariCittà Treviso Nazione Italia ConfederazioneFIBA Europe FederazioneFIP CampionatoSerie A Fondazione2012 DenominazioneTreviso Basket 2012(2012-14)Universo Treviso Basket(2014-) Sponsor tecnicoErreà ProprietarioConsorzi...