Tiếng Wales

Tiếng Wales
Cymraeg, y Gymraeg
Phát âm[kəmˈraiɡ]
Khu vựcWales
Tỉnh Chubut, Argentina
Tổng số người nóiTrên toàn UK: có 700.000+ (2012)[1]
  • Wales: 562.016 (19,0% dân số của Wales),[2] (tài liệu từ điều tra 2011); Toàn bộ kỹ năng (nói, đọc, viết): 630.062 (reference)
  • Anh: ước tính 110.000 - 150.000
  • Tỉnh Chubut, Argentina: 5.000[3] (tài liệu từ thống kê 2011)
Dân tộcNgười Wales
Phân loạiẤn-Âu
Ngôn ngữ tiền thân
Hệ chữ viếtLatinh
Hệ thống chữ nổi tiếng Wales
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại
Wales
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại
Quy định bởiMeri Huws, Hội đồng Ngôn ngữ Wales (từ 1 tháng 4 năm 2012)[4] và Chính phủ Wales (Llywodraeth Cymru)
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1cy
wel (B)
cym (T)
ISO 639-3cym
Glottologwels1247[5]
Linguasphere50-ABA
ELPWelsh
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Wales (Cymraeg hay y Gymraeg, phát âm [kəmˈraiɡ, ə ɡəmˈraiɡ]) là một thành viên của nhóm ngôn ngữ Britton của ngữ tộc Celt. Nó được sử dụng tại Wales, vài vùng của Anh, và ở Y Wladfa (khu kiều dân Wales tại tỉnh Chubut, Argentina).[6] Trước đây nó được biết tới trong tiếng Anh với các tên "the British tongue",[7] "Cambrian",[8] "Cambric"[9] và "Cymric".[10]

Điều tra dân số năm 2011 cho thấy có 3,1 triệu người định cư tại Wales. Trong số này, 73% (2,2 triệu) xác nhận rằng không biết tiếng Wales. 27% (837,000) dân số toàn Wales được sinh ra ngoài Wales.[11] Trong số dân trên ba tuổi, 19% (562.000) có thể nói, và 77% trong số này biết cả đọc, viết, và nói (431.000 người – hay 15% dân số toàn Wales).[12] Có thể so sánh với điều tra năm 2001, trong đó 20,8% dân số (582.000) nhận rằng có khả năng nói.[13] Ước tính 110.000 tới 150.000 người nói tiếng Wales tại Anh.[1][14]

Lịch sử

Tiếng Wales xuất hiện vào khoảng thế kỷ 6, phát triển từ tiếng Britton Chung - tiền thân của tiếng Wales, tiếng Breton, tiếng Cornwall và tiếng Cumbria đã tuyệt chủng.

Lịch sử tiếng Wales có bốn giai đoạn được xác định, với ranh giới tương đối rõ: thời kỳ ngay sau khi tách ra khỏi tiếng Britton đôi khi được gọi là tiếng Wales nguyên thủy;[15] sau đó là thời kỳ tiếng Wales cổ, kéo dài từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 12.[15] Thời Tiếng Wales trung đại nối tiếp và kéo dài đến thế kỷ 14, rồi thì thời tiếng Wales hiện đại bắt đầu.

Cái tên Welsh xuất phát từ một từ của người Anglo-Saxon, nghĩa là "tiếng nói ngoại quốc" (Walha). Nội danh của tiếng Wales là Cymraeg ("Wales" là Cymru).

Nguồn gốc

Tiếng Wales phát triển từ tiếng Britton, một ngôn ngữ Celt cổ từng được người Briton nói. Tiếng Briton đến Đảo Anh vào thời kỳ đồ đồng hoặc đồ sắt và có thể từng được nói trên toàn vùng phía nam cửa sông Forth.[16] Vào sơ kỳ Trung Cổ tiếng Briton bắt đầu phân tách, phát triển thành tiếng Wales và một số khác (tiếng Breton, tiếng Cornwall, và tiếng Cumbria). Không rõ chính xác khi nào tiếng Wales trở thành ngôn ngữ riêng.[17]

Phân bố địa lý

Phân bố của tiếng Wales tại Wales theo thống kê 2011.

Tiếng Wales được nói suốt chiều dài lịch sử Wales, nhưng tới năm 1911 nó trở thành một ngôn ngữ thiểu số - chỉ được 43,5% dân số nói.[18] Dù sự giảm sút tiếp diễn ở những thập niên tiếp theo, ngôn ngữ này không bị mất đi. Đầu thế kỷ 21, số phần trăm người nói bắt đầu tăng trở lại. Nghiên cứu 2004 cho thấy rằng 21,7% dân số Wales nói tiếng Wales,[19] tăng lên so với 20,8% năm 2001, và 18,5% năm 1991. Tuy nhiên, thống kê 2011 cho thấy số người nói đã giảm xuống 562.000, tức 19% dân số.[20] Thống kê này cũng thể hiện một "cú sụt lớn" ở vùng nói tiếng Wales cốt lõi, khi số người nói vùng Ceredigion và Carmarthenshire lần đầu tiên tụt xuống dưới 50%.[21]

Số người nói tiếng Wales tại những phần khác của Vương quốc Liên hiệp Anh chưa được thống kê chính xác. Năm 1993, kênh truyền hình tiếng Wales S4C công bố kết quả về số người nói và hiểu tiếng Wales, ước tính rằng có khoảng 133.000 người nói tiếng Wales tại Anh, khoảng 50.000 trong đó sống tại khu vực Đại London.[22] Welsh Language Board, dựa trên cơ sở nghiên cứu của Văn phòng Thống kê Quốc gia, ước tính có 110.000 người nói tiếng Wales ở Anh, và một nghìn người ở Scotland và Bắc Ireland.[23] Theo thống kê 2011, 8.248 người cho rằng tiếng Wales là tiếng bản ngữ hoặc ngôn ngữ thường dùng của họ. Những "khu" (ward) tại Anh với nhiều người xem tiếng Wales là ngôn ngữ chính là những khu ở Liverpool: Central, Greenbank, và Oswestry Nam.[24][25]

Về lịch sử, phần lớn người Wales chỉ nói tiếng Wales.[26] Trong suốt thế kỷ 20, số người đơn ngữ này gần như biến mất, trừ một số nhỏ sót lại trong thống kê 1981.[27] Đa số người nói tiếng Wales giờ cũng nói tiếng Anh (trong khi ở tỉnh Chubut, Argentina, họ có thể nói tiếng Tây Ban Nha – xem Y Wladfa). Tuy nhiên, nhiều người vẫn thích trò chuyện bằng tiếng Wales hơn tiếng Anh.

Người bản ngữ tiếng Wales tập trung chủ yếu ở miền bắc và tây Wales, chủ yếu là Gwynedd, Conwy, Denbighshire (Sir Ddinbych), Anglesey (Ynys Môn), Carmarthenshire (Sir Gâr), bắc Pembrokeshire (Sir Benfro), Ceredigion, một phần Glamorgan (Morgannwg), tây bắc và cực tây nam Powys.

Tham khảo

  1. ^ a b Bwrdd yr Iaith Gymraeg, A statistical overview of the Welsh language, by Hywel M Jones, page 115, 13.5.1.6, England. Published February 2012. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2016. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “WelshStatOverview” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  2. ^ “Welsh speakers by local authority, gender and detailed age groups, 2011 Census”. statswales.gov.wales. ngày 11 tháng 12 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2016.
  3. ^ “Wales and Argentina”. Wales.com website. Welsh Assembly Government. 2008. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2016.
  4. ^ “Welsh Language Commissioner”. Wales.gov.uk. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2014.
  5. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Welsh”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  6. ^ “Taking Tea and Tortes With the Welsh In Distant Argentina”. The New York Times. ngày 3 tháng 4 năm 2005. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.
  7. ^ Roberts, Peter (1998), “Wales and the British Inheritance”, trong Bradshaw, Brendan; Roberts, Peter (biên tập), British Consciousness and Identity: The Making of Britain, 1533-1707, Cambridge: Cambridge University Press, tr. 24
  8. ^ Nolan, Edward Henry. Great Britain As It Is (1859). p.47
  9. ^ Jackson,John. Chronological Antiquities (1752). p.143
  10. ^ D. Walter Thomas, Edward Hughes. The Cymric language (1879)
  11. ^ “O2011 Census: Key Statistics for Wales, March 2011”. Ons.gov.uk. tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2016.
  12. ^ “Office for National Statistics 2012 report”. Ons.gov.uk. ngày 11 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2014.
  13. ^ Census 2001, Report on the Welsh language (PDF)
  14. ^ “World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - United Kingdom: Welsh”. Minority Rights Group International. 2008. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2016.
  15. ^ a b Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. tr. 1757.
  16. ^ Koch, pp. 291–292.
  17. ^ Koch, p. 1757.
  18. ^ “The Industrial Revolution”. Wales History. BBC. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2011.
  19. ^ “2004 Welsh Language Use Survey: the report” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 27 tháng 4 năm 2012. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2012.
  20. ^ “2011 Census: Key Statistics for Wales, March 2011”. ONS. Truy cập ngày 12 tháng 12 năm 2012.
  21. ^ “2011 Census: Number of Welsh speakers falling”. BBC. Truy cập ngày 12 tháng 12 năm 2012.
  22. ^ “Nigel Callaghan (1993). ''More Welsh Speakers than Previously Believed'' (on-line). Truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2010”. Truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2010.
  23. ^ “Estimation of the number of Welsh speakers in England” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 30 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2014.
  24. ^ “QS204EW – Main language (detailed)”. Nomis Official Labour Market Statistics.
  25. ^ “2011 Census Glossary of Terms” (PDF). Office For National Statistics.
  26. ^ Janet Davies, University of Wales Press, Bath (1993). The Welsh Language, page 34
  27. ^ Williams, Colin H. (1990), “The Anglicisation of Wales”, trong Coupland, Nikolas (biên tập), English in Wales: Diversity, Conflict, and Change, Clevedon, Avon: Multilingual Matters, tr. 38–41

Liên kết ngoài

Có sẵn phiên bản Tiếng Wales của Wikipedia, bách khoa toàn thư mở

Read other articles:

Jörgen Elofsson

Swedish songwriter (1962–) This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Jörgen Elofsson – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2013) (Learn how and when to remove this templat...

 

Abarema filamentosa

Abarema filamentosa Status konservasi Rentan  (IUCN 2.3)[1] Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Plantae (tanpa takson): Angiospermae (tanpa takson): Eudikotil (tanpa takson): Rosidae Ordo: Fabales Famili: Fabaceae Genus: Abarema Spesies: A. filamentosa Nama binomial Abarema filamentosa(Bentham) Pittier Sinonim Feuilleea filamentosa (Benth.) Kuntze Pithecellobium filamentosum Benth. Pithecolobium filamentosum Benth. Sebuah tumbuhan Abarema filamentosa yang sedang berbunga di alam l...

 

National Association of Base Ball Players

American baseball organization during the 19th century For other baseball organizations with similar names, see National Association. NABBP redirects here. For the political party, see New Afrikan Black Panther Party. Part of a series on theHistory of baseball Origins Early years Knickerbocker Rules Massachusetts Game Town ball Alexander Cartwright Doc Adams Doubleday myth First league First pro team First pro league All-American Girls Professional Baseball League Team nicknames By country Ni...

Quarta Internazionale

Quarta Internazionale Stato Internazionale Fondazione1938 IdeologiaComunismoTrotskismoAntistalinismo CollocazioneEstrema sinistra TestataFourth International Sito webfourth.international Modifica dati su Wikidata · Manuale La Quarta Internazionale è un'organizzazione internazionale socialista rivoluzionaria costituita dai seguaci di Lev Trockij, anche noti come trockijsti, il cui obiettivo dichiarato è quello di rovesciare il capitalismo globale e stabilire il socialism...

 

1892 United States presidential election in Wyoming

Election in Wyoming Main article: 1892 United States presidential election 1892 United States presidential election in Wyoming November 8, 1892 1896 →   Nominee Benjamin Harrison James B. Weaver Party Republican Democratic[a] Alliance Populist Home state Indiana Iowa Running mate Whitelaw Reid James G. Field Electoral vote 3 0 Popular vote 8,454 7,722 Percentage 50.52% 46.14% County Results Harrison   40-50%   50-60% Weaver  ...

 

Jamalpur-2

Constituency of Bangladesh's Jatiya Sangsad Jamalpur-2Constituencyfor the Jatiya SangsadDistrictJamalpur DistrictDivisionMymensingh DivisionElectorate221,186 (2018)[1]Current constituencyCreated1978PartyAwami LeagueMember(s)M. Faridul Haq KhanCreated fromMymensingh-2 Jamalpur-2 is a constituency represented in the Jatiya Sangsad (National Parliament) of Bangladesh since 2008 by M. Faridul Haq Khan of the Awami League. Boundaries The constituency encompasses Islampur Upazila.[2]...

1990 Australian Touring Car Championship

1990 Australian Touring Car Championship Previous 1989 Next 1991 The 1990 Australian Touring Car Championship was a CAMS sanctioned Australian motor racing title open to Group 3A Touring Cars.[1] The championship, which was the 31st Australian Touring Car Championship,[2] was promoted as the Shell Ultra Australian Touring Car Championship.[3] It began on 25 February 1990 at Amaroo Park and ended on 15 July at Oran Park Raceway after eight rounds.[4] The title ...

 

2014 Metro Manila Film Festival

Annual Philippine Festival edition 2014 Metro Manila Film Festival40th Metro Manila Film FestivalAwardsGabi ng Parangal (lit. 'Awards Night')No. of films8Festival dateDecember 25, 2014 (2014-12-25) to January 7, 2015 (2015-01-07)MMFF chronology41st ed. 39th ed. The 40th Metro Manila Film Festival was the edition of the annual film festival that is held in Metro Manila, Philippines and is organized by the Metropolitan Manila Development Authority (MMDA). Dur...

 

With (album)

WithAlbum studio karya TohoshinkiDirilis17 Desember 2014 (2014-12-17)Direkam2013–2014Genre J-pop dance-pop Durasi55:15BahasaJepangLabelAvex TraxProduser Max Matsuura (exec.) Lee Soo-man (exec.) Nam So-young (gen.) Ryuhei Chiba (gen.) BNA Productions Lubo Slavicek TAKAROT Yoo Young-jin Peter Gordeno Chris Wahle Andreas Öhrn James Winchester Matthew Tishler Andrew Underberg Fredrik Jernberg UTA Nicklas Eklund Caesar & Loui Olof Lindskog Kronologi Tohoshinki Live World Tour: Catc...

土库曼斯坦总统

土库曼斯坦总统土库曼斯坦国徽土库曼斯坦总统旗現任谢尔达尔·别尔德穆哈梅多夫自2022年3月19日官邸阿什哈巴德总统府（Oguzkhan Presidential Palace）機關所在地阿什哈巴德任命者直接选举任期7年，可连选连任首任萨帕尔穆拉特·尼亚佐夫设立1991年10月27日 土库曼斯坦土库曼斯坦政府与政治 国家政府 土库曼斯坦宪法 国旗 国徽 国歌 立法機關（英语：National Council of Turkmenistan） ...

 

乌克兰总理

 烏克蘭總理Прем'єр-міністр України烏克蘭國徽現任杰尼斯·什米加尔自2020年3月4日任命者烏克蘭總統任期總統任命首任維托爾德·福金设立1991年11月后继职位無网站www.kmu.gov.ua/control/en/（英文） 乌克兰 乌克兰政府与政治系列条目 宪法 政府 总统 弗拉基米尔·泽连斯基 總統辦公室 国家安全与国防事务委员会 总统代表（英语：Representatives of the President of Ukraine） 总...

 

Cruise ship pollution in the United States

Pollution of cruise ships in the United States Norwegian Dawn and Carnival Dream moored alongside in New Orleans (2015) Cruise ships carrying several thousand passengers and crew have been compared to “floating cities,” and the volume of wastes that they produce is comparably large, consisting of sewage; wastewater from sinks, showers, and galleys (graywater); hazardous wastes; solid waste; oily bilge water; ballast water; and air pollution. The waste streams generated by cruise ships are...

哈萨克斯坦总统

此条目序言章节没有充分总结全文内容要点。 (2019年3月21日)请考虑扩充序言，清晰概述条目所有重點。请在条目的讨论页讨论此问题。 哈萨克斯坦總統哈薩克總統旗現任Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев卡瑟姆若马尔特·托卡耶夫自2019年3月20日在任任期7年首任努尔苏丹·纳扎尔巴耶夫设立1990年4月24日（哈薩克蘇維埃社會主義共和國總統） 哈萨克斯坦 哈萨克斯坦政府...

 

Chinese Sign Language

Official sign language of the PRC Chinese Sign Language中国手语, Zhōngguó ShǒuyǔNative toChina and some parts of TaiwanSigners4.2 million (2021)[1]Language familyChinese Sign LanguageDialects Northern (Beijing) CSL Southern (Shanghai) CSL Language codesISO 639-3csl – Chinese SignGlottolognucl1761 Chinese Sign Language (abbreviated CSL or ZGS; simplified Chinese: 中国手语; traditional Chinese: 中國手語; pinyin: Zhōngguó Shǒuyǔ) is t...

 

John LeClair

American ice hockey player For the Canadian politician, see John LeClair (politician). Ice hockey player John LeClair LeClair in November 2013Born (1969-07-05) July 5, 1969 (age 54)St. Albans, Vermont, U.S.Height 6 ft 3 in (191 cm)Weight 225 lb (102 kg; 16 st 1 lb)Position Left wingShot LeftPlayed for Montreal CanadiensPhiladelphia FlyersPittsburgh PenguinsNational team  United StatesNHL draft 33rd overall, 1987Montreal CanadiensPlaying career 1991...

Jack Harlow

Artikel ini bukan mengenai Jack Barlow. Jack HarlowHarlow sewaktu Permainan Selebriti NBA All-Star 2022Informasi latar belakangNama lahirJackman Thomas HarlowLahir13 Maret 1998 (umur 26)Louisville, Kentucky, ASGenreHip hoppop rapPekerjaanRapperpenyanyipenulis laguproduser rekamanaktorTahun aktif2011–sekarangLabelGeneration NowAtlanticSitus webjackharlow.us Jackman Thomas Harlow (lahir 13 Maret 1998) adalah seorang rapper Amerika Serikat dari Louisville, Kentucky.[1][2] ...

 

Radyr and Morganstown

Community in Cardiff, Wales For the electoral ward often known as Radyr and Morganstown, see Radyr (electoral ward). Community in WalesRadyr and MorganstownCommunityRadyr and Morganstown location within CardiffPopulation6,417 (2011 census)[1]Principal areaCardiffCountryWalesSovereign stateUnited KingdomPost townCARDIFFPostcode districtCF15Dialling code+44-29UK ParliamentCardiff WestSenedd Cymru – Welsh ParliamentCardiff WestCouncillors1 List of pla...

 

Terence

Roman comic playwright This article is about the Roman playwright. For other persons named Terence, see Terence (given name). For other members of the Roman gens, see Terentia gens. TerenceTerence, 9th-century illustration, possibly copied from 3rd-century originalBornPublius Terentius Aferc. 195/185 BCDiedc. 159? BCOccupationPlaywrightLanguageLatinPeriodRoman RepublicGenreFabula palliataYears active166–160 BC Publius Terentius Afer (/təˈrɛnʃiəs, -ʃəs/; c. 195/185 �...

Van Mildert College, Durham

Van Mildert CollegeUniversitas DurhamVan Mildert CollegeLambang kebesaran Van Mildert CollegeSenjata: Merah darah, dua bilah sabit di saltir, yang utama adalah salib perak Santo Kutbertus.                                               LokasiMillhill Lane, Durham DH1 3LHJulukanMildertMotobahasa Latin: Sic vos non vobisMoto dalam bahasa InggrisThus do ye, No...

 

羅伯托·羅塞里尼

Roberto Rossellini羅伯托·羅塞里尼导演出生(1906-05-08)1906年5月8日 意大利王國羅馬逝世1977年6月3日(1977歲—06—03)（71歲） 義大利羅馬职业導演、製片、编剧语言義大利語、德語、英語教育程度莱斯大学配偶 Marcella De Marchis （1936.09.26~1950，二子） 英格麗·褒曼（1950~1957，三子女） Sonali Das Gupta（1957~1977，一子一女） 儿女 Marco Renzo Roberto 伊莎贝拉·罗塞里尼（双胞胎） Isotta（双�...