Huyện Phú Xuyên nằm ở phía nam của thủ đô Hà Nội, nằm cách trung tâm thành phố khoảng 30 km, cách sân bay quốc tế Nội Bài khoảng 60 km, cách trung tâm thành phố Hải Phòng khoảng 110 km, có vị trí địa lý:
Huyện Phú Xuyên có diện tích 170,8 km², dân số là 229.847 người. Trên địa bàn huyện có hai tôn giáo chính: Phật giáo và Thiên Chúa giáo. 14% dân số theo đạo Thiên Chúa.
Năm 1888, tỉnh Cầu Đơ (sau này là Hà Đông) được thành lập, huyện Phú Xuyên được cắt sang thuộc tỉnh Hà Đông. Khi Hà Đông sáp nhập với Sơn Tây, Phú Xuyên thành tỉnh Hà Tây, sau đó khi Hà Tây sáp nhập với Hòa Bình thì Phú Xuyên thuộc Hà Sơn Bình, khi Hà Sơn Bình tách ra thì Phú Xuyên lại thuộc tỉnh Hà Tây.
Huyện Phú Xuyên khi đó gồm có 27 xã: Bạch Hạ, Châu Can, Chuyên Mỹ, Đại Thắng, Đại Xuyên, Hoàng Long, Hồng Minh, Hồng Thái, Khai Thái, Liên Hòa, Minh Tân, Nam Phong, Nam Triều, Phú Túc, Phú Yên, Phúc Tiến, Phượng Dực, Quang Lãng, Quang Trung, Sơn Hà, Tân Dân, Thụy Phú, Tri Thủy, Tri Trung, Văn Hoàng, Văn Nhân, Vân Từ.
Ngày 6 tháng 9 năm 1986, chuyển xã Liên Hòa thành thị trấn Phú Xuyên, thị trấn huyện lỵ huyện Phú Xuyên; thành lập thị trấn Phú Minh từ một phần diện tích và dân số của xã Văn Nhân.[2]
Từ ngày 1 tháng 8 năm 2008, giải thể toàn bộ tỉnh Hà Tây cũ. Theo đó, huyện Phú Xuyên thuộc thành phố Hà Nội.
Ngày 1 tháng 3 năm 2020, sáp nhập xã Thụy Phú và xã Văn Nhân thành xã Nam Tiến.[3]
Ngày 1 tháng 1 năm 2025, sáp nhập xã Tri Trung vào xã Hồng Minh; sáp nhập xã Đại Thắng vào xã Văn Hoàng; sáp nhập hai xã Sơn Hà và Quang Trung thành xã Quang Hà; sáp nhập xã Nam Triều vào xã Nam Phong.[4]
Huyện Phú Xuyên có 2 thị trấn và 21 xã như hiện nay.
Điều kiện tự nhiên
Với diện tích đất tự nhiên 17.104,6 ha; trong đó, đất canh tác trồng trọt là 11.329,9 ha chiếm 66,24%; đất ở 1.120,9 ha chiếm 6,95%; đất chuyên dùng chiếm 3.235,9 ha chiếm 18,92%; còn lại là đất chưa sử dụng. Phú Xuyên là huyện trũng nhất của Hà Nội, có sông Nhuệ chảy từ bắc xuống Nam. Trước đây Phú Xuyên là vùng đất trũng, có cốt đất thấp so với một số đơn vị lân cận, phía Đông cao hơn phía Tây, nên về mùa mưa bão hay bị ngập úng, lụt lội. Một số xã giáp sông Hồng có đất pha cát, còn gọi là đất màu, diện tích khoảng 2.000 ha.
Trên địa bàn huyện có trên 30 km sông chảy qua đó là sông Hồng, sông Nhuệ, sông Duy Tiên, sông Lương, sông Vân Đình. Phú Xuyên cũng có hệ thống giao thông rất thuận lợi, có tuyến đường sắt Bắc - Nam dài gần 12 km chạy qua, tuyến đường thủy sông Hồng dài 17 km, tuyến đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ dài 7 km, điểm đầu đường Cầu Giẽ - Ninh Bình, đường Quốc lộ 1 dài 12 km trên địa bàn huyện, đó là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kinh tế - xã hội của Phú Xuyên.
Đất tổ của nghề này là làng Chuôn (Chuyên Mỹ), huyện Phú Xuyên. Từ xa xưa, người dân làng Chuôn đã biết dùng sơn màu, thuốc nước còn thợ thêu dùng chỉ màu làm chất liệu chính để sáng tác, tạo hình, còn người thợ khảm dùng nguyên liệu là gỗ loại tốt, sơn ta và vỏ trai ốc để tạo ra các tác phẩm nghệ thuật hay các hàng thủ công mỹ nghệ. Nói là trai ốc nhưng cũng có nhiều loại: xà cừ là ốc biển, vỏ có vân ngũ sắc, xác là hến biển vỏ trắng như bông, có khi lại vàng như nghệ, cửu khổng là trai vỏ có chín lỗ, vân đẹp bảy sắc cầu vồng... Từ những chất liệu đó người thợ làm các công đoạn: vẽ mẫu, mài, cưa, đục mảnh, cham, hạ mặt, mài, đánh bóng...
Hàng khảm có nhiều loại như: sập, tủ chè, ghế bành...; hàng mỹ nghệ như các bức tranh phong cảnh, chân dung; các đồ gia dụng như hộp đựng đồ khâu, đồ trang sức, khay... Nghề khảm đã làm cho các hàng đồ gỗ mỹ nghệ tăng giá trị lên nhiều qua đôi tay, sự sáng tạo, tìm tòi của con người làng Chuôn - mảnh đất tổ sinh ra nghề khảm.
Kinh tế Phú Xuyên hiện tại chủ yếu vẫn là nông nghiệp, dịch vụ và công nghiệp đang phát triển, Phú Xuyên có nhiều làng nghề tiểu thủ công nghiệp tiêu biểu như Xuân La (Phượng Dực) với làng nghề Tò he truyền thống, Chuyên Mỹ là làng nghề khảm trai truyền thống; thêu ren ở Quang Hà, Dân Chủ (Phúc Tiến), Nam Tiến; nghề làm giấy ở Hồng Minh; nghề may mặc ở, Vân Từ; nghề đóng giày ở Phú Yên; nghề dệt lụa ở Quang Hà; nghề mây tre đan ở Phú Túc, Minh Tân; nghề mộc dân dụng ở Tân Dân,... Tiếp tục phát huy vốn nghề thủ công truyền thống, sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp của huyện vẫn giữ được nhịp độ tăng trưởng khá, đạt 252,03 tỷ đồng năm 2003, tăng 7,7% so với năm 2002. Trong đó, các ngành hàng đạt mức tăng trưởng cao là: may mặc 51%, hàng mây tre đan xuất khẩu 22,1%, khảm, sơn mài 24,5%, cơ khí và công nghiệp khác 43,4%,...
Ngoài sản xuất nông nghiệp, huyện đặc biệt quan tâm đến việc duy trì, bảo tồn và phát triển sản xuất tiểu thủ công nghiệp làng nghề. Ngoài các nghề truyền thống như: Guột tế Phú Túc, khảm trai Chuyên Mỹ, Giày da Phú Yên, May comlê Vân Từ, nghề mộc xã Tân Dân, Văn Nhân, Tò he - Xuân La xã Phượng Dực,... Các địa phương trong huyện còn phát triển thêm nghề mới như: May màn xuất khẩu Đại Thắng, Cơ kim khí Thị trấn Phú Minh, may túi xách Sơn Hà xã Thao Nội, giết mổ trâu bò Quang Lãng,... đã phát triển mạnh, đem lại thu nhập đáng kể cho người lao động, đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt, giảm tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí mới năm 2011 là 7%. Ngành nghề ở Phú Xuyên không chỉ phát triển mạnh ở các xã phía Tây, Trung tây của huyện mà đã và đang được nhân rộng, phát triển ở các xã phía Đông vốn trước đây độc canh cây lúa.
Để thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh, bền vững, Phú Xuyên triển khai chương trình xây dựng và phát triển làng nghề truyền thống huyện giai đoạn 2011 - 2015. Với mục tiêu phấn đấu đến năm 2015 có 100% làng có nghề. Đây là cơ hội để ngành nghề Phú Xuyên phát triển. Vừa qua, UBND thành phố Hà nội đã có quyết định công nhận làng Dệt lưới chã thôn Văn Lãng, xã Quang Trung là làng nghề truyền thống. Như vậy, đến nay Phú Xuyên có 38 làng nghề truyền thống đã được thành phố công nhận.
Ông Lê Bạch Hồng, cựu thứ trưởng, TGĐ bảo hiểm Việt Nam quê ở làng Đào Xá
Nguyễn Hữu Thụ nguyên ủy viên Trung ương Đảng, chủ tịch UBND tỉnh Hà Tây, bí thư tỉnh ủy Hà Sơn Bình, chủ tịch ủy ban hành chính tỉnh Hà Đông, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, bộ trưởng Tổng thư ký Hội đồng Bộ trưởng, Phó Trưởng ban kinh tế Trung Ương
Nguyễn Chiến tên thật Nguyễn Văn Chiến, Đại biểu Quốc hội khóa XIV thuộc đoàn đại biểu quốc hội thành phố Hà Nội. Ông là Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Việt Nam. Ông hiện là Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội, Giám đốc Công ty Luật Nguyễn Chiến; Ủy viên Hội đồng phối hợp, phổ biến giáo dục pháp luật Trung ương
Di tích lịch sử
Di tích Quang Lãng ở Quang Lãng, Phú Xuyên [5]Hà Nội gồm các đền, đình, miếu, lăng mộ ở các làng thuộc địa bàn xã Quang Lãng thờ Lục vị đại vương (6 anh em trai là Nguyễn Vật, Nguyễn Lôi, Nguyễn Quảng, Nguyễn Quán, Nguyễn Linh, Nguyễn Lặc có công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân.
Đình Mễ ở xã Quang Lãng, Phú Xuyên Hà Nội thờ Lục vị đại vương, họ Nguyễn tên Vật, Lôi, Quảng, Quán, Linh, Lặc công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân.
Đình Mai Xá ở xã Quang Lãng, Phú Xuyên Hà Nội thờ Lục vị đại vương, họ Nguyễn tên Vật, Lôi, Quảng, Quán, Linh, Lặc công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân.[6]
Đình Sảo Thượng ở xã Quang Lãng, Phú Xuyên [6]Hà Nội thờ Nguyễn Vật - hiệu Hiển Vật đại vương có công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân. Đặc biệt, Đạo quân của ông Nguyễn Vật đã tiến về Trường Châu đánh thắng sứ quân Trần Hồ.
Đình Tri Chỉ ở xã Tri Trung thờ Đông Hải, Thủy Hải và thành hoàng làng là Linh Lang đại vương, đều có công giúp vua, giúp dân đánh giặc phương Bắc qua các giai đoạn từ Thời Lý đến Thời Lê.
.jpg)