Lê Văn Huân

Lê Văn Huân (1876 - 1929), hiệu Lâm Ngu; là một chí sĩ theo đường lối kháng Pháp ở đầu thế kỷ 20 trong lịch sử Việt Nam.

Lê Văn Huân
Sinh1876 xã Trung Lễ huyện Đức Thọ tỉnh Hà Tĩnh
Mất20 tháng 9 năm 1929 (53 tuổi)
Thành phố Vinh
Tên kháchiệu Lâm Ngu
Dân tộcKinh

Thân thế và sự nghiệp

Ông sinh năm Bính Tý (1876) tại làng Trung Lễ, huyện La Sơn (nay là xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh).

Cha ông là Lê Văn Thống, đậu cử nhân, làm Bang biện huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Mẹ ông là Phan Thị Đại, chị ruột Đình nguyên tiến sĩ Phan Đình Phùng. Vì cha mất lúc 2 tuổi, nên được mẹ đem về nuôi ở quê ngoại là làng Đông Thái, xã Việt Yên (nay là xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ).

Lánh nạn, thi đỗ

Năm 1885, hưởng ứng dụ Cần Vương, cậu ông là tiến sĩ Phan Đình Phùng (người làng Đông Thái) dựng cờ khởi nghĩa, nên làng bị quân Pháp và quân triều thân Pháp kéo đến triệt phá. Để lánh cơn binh lửa, hai mẹ con phải chạy lên Hương Sơn (Hà Tĩnh), rồi sang tận Thanh Chương, Nam Đàn (Nghệ An).

Tuy việc học bị gián đoạn, nhưng nhờ trí thông minh và siêng học nên Lê Văn Huân vẫn có tiếng là một học trò giỏi.

Năm 18 tuổi, ông bắt đầu làm quen các bậc đàn anh như Phan Bội Châu, Đặng Thái Thân...

Năm 1906, Lê Văn Huân dự kỳ thi Hương ở trường Nghệ An và đỗ giải nguyên, nên còn được gọi là Giải Huân.

Năm 1907, ông vào Huế thi Hội không đỗ, nhưng vẫn ở lại nơi đây một thời gian để làm quen với một số nhân vật yêu nước có tiếng ở miền Trung như Trần Quý Cáp, Huỳnh Thúc Kháng...

Tham gia cách mạng và bị tù đày

Về lại Nghệ An, Lê Văn Huân tích cực hoạt động trong Duy Tân hội. Sau đó, ông cùng Đặng Nguyên Cẩn, Ngô Đức Kế mở Triều Dương thương điếm ở Vinh (Nghệ An), để gây quỹ cho Phong trào Đông Du.

Tại đây, ông thuộc nhóm Minh xã (theo chủ trương của Ngô Đức Kế) là cải cách văn hóa, công thương nghiệp...khác với nhóm Ám xã, chủ trương bạo động võ lực...

Năm 1908, phong trào chống thuế nổ ra ở Quảng Nam-Quảng Ngãi và nhanh chóng lan ra nhiều nơi. Ở Hà Tĩnh phong trào này diễn ra rất mạnh mẽ, nên càng bị đàn áp dữ dội. Hàng loạt các nhà yêu nước như Ngô Đức Kế, Đặng Nguyên Cẩn, Lê Văn Huân đều bị bắt và bị đày ra tận đảo Côn Lôn.

Qua 9 năm bị đày ải, tháng 8 năm 1917, Lê Văn Huân được tha về nhưng vẫn bị quản thúc tại quê nhà.

Ở quê, ông làm nghề bốc thuốc, dạy học và bí mật liên hệ với một số người cùng chí hướng. Khoảng năm 1924-1925, ông ra Vinh bắt liên lạc với một số thanh niên trí thức yêu nước, rồi sau đó ra Hà Nội bắt liên lạc với Tôn Quang Phiệt bàn việc lập tổ chức cách mạng mới.

Tiếp tục hoạt động cách mạng

Năm 1925, nhân ngày Quốc khánh Pháp (14 tháng 7) Lê Văn Huân, Tôn Quang Phiệt, Trần Đình Thanh, Ngô Đức Diễn cùng một số người khác đã họp ở núi Quyết (Nghệ An) quyết định thành lập Hội Phục Việt, nhằm truyền bá tư tưởng "hợp quần, ái quốc" trong nhân dân.

Ngày 30 tháng 6 năm 1925, Phan Bội Châu lại bị thực dân Pháp bắt tại Hàng Châu (Trung Quốc), bị dẫn giải về Hà Nội. Nhà cầm quyền Pháp định thủ tiêu kín nhưng việc bại lộ phải đưa ông ra xét xử rồi kết án chung thân khổ sai [1]Hội Phục Việt liền cho rải truyền đơn phản đối việc kết án và được nhiều nơi hưởng ứng, buộc Toàn quyền Đông Dương Alexandre Varenne phải ra lệnh ân xá Phan Bội Châu nhưng phải an trí ông ở Huế.

Căm tức, nhà cầm quyền Pháp cho truy lùng ráo riết các nhà lãnh đạo hội. Theo gợi ý của Lê Văn Huân, Hội Phục Việt đổi tên thành Hội Hưng Nam.

Đắc cử vào Viện Dân biểu Trung Kỳ

Năm 1926, Viện Dân biểu Trung Kỳ (tiếng Pháp: Chambre des Représentants du Peuple de l'Annam) được thành lập theo nghị định ngày 24 tháng 2 năm 1926 của Toàn quyền Alexandre Varenne.

Để có thể đấu tranh công khai hợp pháp, Huỳnh Thúc Kháng và Lê Văn Huân (đơn vị Hà Tĩnh) đều ra ứng cử và đều trúng cử đại biểu.

Nhưng khi thấy Viện Dân biểu Trung Kỳ chỉ là tổ chức bù nhìn của thực dân, Huỳnh Thúc Kháng từ chức Viện trưởng, Lê Văn Huân cùng nhiều người khác cũng rút khỏi viện vào năm 1928.

Lại bị bắt và tuẫn tiết

Để tạo điều kiện cho việc thống nhất các lực lượng yêu nước, Hội Hưng Nam đổi tên thành Việt Nam cách mạng đảng, rồi Việt Nam cách mạng đồng chí hội và bàn bạc hợp nhất với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên do Nguyễn Ái Quốc tổ chức nhưng chưa thành công.

Ngày 14 tháng 7 năm 1928, Việt Nam cách mạng đồng chí hội họp tại Huế quyết định cải tổ thành Tân Việt Cách mạng Đảng, và Lê Văn Huân được cử ra phụ trách Liên tỉnh bộ Nghệ-Tĩnh.

Tháng 9 năm 1929, nhân vụ ám sát viên mộ phu đồn điền Bazin, thực dân Pháp thẳng tay đàn áp các cơ sở cách mạng và cơ sở của đảng Tân Việt cũng bị vỡ gần hết.

Ngày 13 tháng 9 năm 1929, Lê Văn Huân bị bắt và bị đưa ra Vinh, trong nhà lao ông đã tuyệt thực rồi tự mổ bụng hy sinh vào ngày 20 tháng 9 năm đó khi 53 tuổi.

Vinh danh

Lê Văn Huân mất, Huỳnh Thúc Kháng có làm câu đối điếu ông:

Chữ danh đeo đuổi, đầu bạc vẫn chưa thôi, công chả thành mà tội có ai tha, tòa án đất kêu, đậy nắp quan tài là rảnh chuyện.
Hồn nước bơ vơ, tuổi xanh thương những kẻ, chết đã thiệt mà sống làm sao đặng, học trường trời dạy, treo gương nhân cách để cùng soi.

Ghi công Lê Văn Huân, hiện ở quận Tân Bình (Thành phố Hồ Chí Minh), thành phố Vinh (Nghệ An), thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh), thành phố Quy Nhơn (Bình Định)... có những con đường mang tên ông.[2][3][4][5]

Thơ Lê Văn Huân

Thơ ông hiện chỉ còn một ít bài được in trong Thi tù tùng thoại của Huỳnh Thúc Kháng do nhà xuất bản Nam Cường ấn hành tại Sài Gòn năm 1951.

Giới thiệu một bài thơ ông làm gửi về cho mẹ khi còn bị giam ở Côn Lôn:

Phiên âm Hán-Việt:
Ký mẫu thân
Nhân tử hiếu phụ mẫu,
Đương tri phụ mẫu tâm.
Chỉ khủng danh bất lập,
Lục lục đương tự trầm.
Đông Nam hữu nhất đảo,
Câu vi hào kiệt lâm.
Lưu lạc nhất đáo thử,
Giá trị cao thiên câm (kim).
Tri thử ngu mộ niên,
Vô nãi hiếu tình thâm.
Khu khu xan thiện gian,
Hà dĩ khai u khâm.
Ngã diệc phần hương chúc,
Thai bốc tục thi ngâm.
Huỳnh Thúc Kháng dịch thơ:
Gửi mẹ
Con thảo với cha mẹ
Lòng cha mẹ thế nào?
Lo con không tự lập,
Trọn đời chìm dưới ao.
Đông Nam có hòn đảo,
Một rừng tụ anh hào.
Lưu lạc được đến đây,
Ngàn vàng giá trị cao.
Ý ấy dâng tuổi già
Lòng thảo sâu biết bao?
Sớm chiều lo cơm cháo,
Chưa phải đền công lao.
Ta cùng đốt hương chúc,
Chén thọ mừng tiệc đào.

Chú thích

  1. ^ Theo Từ điển nhân vật lịch Việt Nam, tr. 773.
  2. ^ Quyết định 01/2002/QĐ-UB ngày 07 tháng 01 năm 2002 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về đặt tên đường mới.
  3. ^ Đường Lê Huân - Rộn nhịp sống đô thị
  4. ^ “Thông tin đường phố thị xã Kỳ Anh”. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 11 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 11 năm 2022.
  5. ^ Quyết định 91/2020/QĐ-UBND ngày ngày 22 tháng 12 năm 2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định về đặt tên đường trên địa bàn thành phố Quy Nhơn năm 2020.

Tham khảo

  • Nguyễn Q. Thắng - Nguyễn Bá Thế, Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1992.
  • Nhiều người soạn, Hợp tuyển thơ văn Việt Nam (1858-1920), quyển 2. Nhà xuất bản Văn Học, Hà Nội, 1985.
  • Bài viết về Lê Văn Huân trên Website tỉnh Hà Tĩnh [1] Lưu trữ 2010-05-23 tại Wayback Machine
  • Bài viết về Lê Văn Huân trên website Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh [2] Lưu trữ 2014-05-13 tại Wayback Machine.

Read other articles:

Medali Pelayanan Menonjol (Angkatan Darat Amerika Serikat)

U.S. Army Distinguished Service Medal The U.S. Army Distinguished Service Medal Dianugerahkan oleh the Angkatan Darat Amerika Serikat[1] Jenis Medali militer (Penghargaan) Persyaratan penerima Penghargaan dapat diberikan kepada orang selain anggota Angkatan Bersenjata Amerika Serikat hanya untuk layanan masa perang, dan kemudian hanya dalam keadaan luar biasa, dengan persetujuan tertulis dari Presiden dalam setiap kasus.. Dianugerahkan atas dasar Membedakan diri dengan pelayanan luar...

 

Enaretta

Enaretta Enaretta conifera Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Arthropoda Kelas: Insecta Ordo: Coleoptera Famili: Cerambycidae Genus: Enaretta Enaretta adalah genus kumbang tanduk panjang yang tergolong famili Cerambycidae. Genus ini juga merupakan bagian dari ordo Coleoptera, kelas Insecta, filum Arthropoda, dan kingdom Animalia. Larva kumbang dalam genus ini biasanya mengebor ke dalam kayu dan dapat menyebabkan kerusakan pada batang kayu hidup atau kayu yang telah ditebang. Refere...

 

Chelsea F.C.

ChelseaNama lengkapChelsea Football ClubJulukanSi Biru (The Blues)[1] Para Purnawirawan (The Pensioners) Si Singa Biru (The Blue Lions) Kebanggaan London/Kawanan Singa London (The Pride of London)Nama singkatCFCBerdiri10 Maret 1905; 119 tahun lalu (1905-03-10)[2]StadionStamford Bridge,Fulham, London(Kapasitas: 40.450[1])PemilikBlueCo[3]Ketua Todd BoehlyKepala pelatih Mauricio Pochettino[4]2022–2023Liga Utama Inggris, ke-12 dari 20Situs webS...

Kourou

Vous lisez un « bon article » labellisé en 2007. Pour les articles homonymes, voir Kourou (homonymie). Cet article concerne la commune de Guyane. Pour le fleuve, voir Kourou (fleuve). Pour les articles ayant des titres homophones, voir Courroux, Kuru et El-Kourrou. Kourou De haut en bas, de gauche à droite : le Centre spatial guyanais, l’Église Sainte-Catherine, la Tour Dreyfus et les Îles du Salut. Blason Administration Pays France Région Guyane Département Guya...

 

Evelyn: The Cutest Evil Dead Girl

2002 Canadian filmEvelyn: The Cutest Evil Dead GirlDirected byBrad PeytonWritten byBrad PeytonLee HoverdProduced byJames MauroStarringNadia LitzJoshua CloseCinematographyDylan MacLeodEdited byKathy WeinkaufMusic byPhilip StangerRelease date 2002 (2002) Running time9 minutesCountryCanadaLanguageEnglishBudget$16,000 Evelyn: The Cutest Evil Dead Girl is a 2002 black comedy short film[1] directed by Newfoundlander Brad Peyton. It stars Nadia Litz in the title role, and Joshua Close, ...

 

Eksarkat Apostolik Italia

Eksarkat Apostolik ItaliaExarchatus Apostolicus ItaliaeKatedral St. Sergius dan BacchusLokasiNegara ItaliaKantor pusatRoma, ItaliaStatistikLuas301.340 km2 (116.350 sq mi)Populasi- Katolik70,000Paroki145Imam62InformasiGereja sui iurisKatolik Yunani UkrainaRitusBizantiumPendirian11 Juli 2019KatedralKatedral St. Sergius dan Bacchus di RomaBahasaUkrainaSlavonik GerejawiKepemimpinan kiniPausFransiskusUskup agung mayorSviatoslav ShevchukUskupsede vacanteAdministrator a...

コルク

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: コルク – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL（2017年4月） コルクを打ち抜いて作った瓶の栓 コルク（木栓、�...

 

Yoon Ji-sung

Ini adalah nama Korea; marganya adalah Yoon. Yoon Ji-sungNama asal윤지성Lahir8 Maret 1991 (umur 33)Wonju, Gangwon, Korea SelatanKebangsaanKorea SelatanPekerjaanPenyanyiTahun aktif2017 (2017)–sekarangAgenLM EntertainmentKarier musikGenreK-popInstrumenVokalLabel YMC Entertainment(2017–2018) Swing Entertainment(2018-2019) LM Entertainment(2019-sekarang) Artis terkaitWanna OneSitus webyoonjisung.lm-ent.com Nama KoreaHangul윤지성 Hanja尹智聖[1] Alih AksaraY...

 

Maquis (botanique)

Pour les articles homonymes, voir Maquis. Répartition géographique des espaces de maquis dans le monde Maquis clairsemé en Corse. Maquis dense en Sardaigne. En botanique, le maquis est une formation végétale caractéristique des régions au climat méditerranéen. Le terme est un emprunt, par l'intermédiaire du corse machja, à l'italien macchia, lui-même dérivé du latin macula « tache », par allusion à l'aspect tacheté d'un paysage de maquis. On désigne ainsi une for...

محمد اليزيدي (صحفي مغربي)

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (مايو 2021) هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (�...

 

Філософія

Частина серії проФілософіяLeft to right: Plato, Kant, Nietzsche, Buddha, Confucius, AverroesПлатонКантНіцшеБуддаКонфуційАверроес Філософи Епістемологи Естетики Етики Логіки Метафізики Соціально-політичні філософи Традиції Аналітична Арістотелівська Африканська Близькосхідна іранська Буддій�...

 

對習近平的負面稱呼

习近平 习近平自2012年出任中共中央总书记成为最高领导人期间，因其废除国家主席任期限制、开启总书记第三任期、集权统治、公共政策与理念、知识水平和自述经历等争议，被中国大陸及其他地区的民众以其争议事件、个人特征及姓名谐音创作负面称呼，用以恶搞、讽刺或批评习近平。对习近平的相关负面称呼在互联网上已经形成了一种活跃、独特的辱包亚文化。 权力�...

Rotor transverse (melintang)

Rotor transverse adalah sebuah pesawat rotor yang memiliki dua rotor besar horisontal yang dipasang berdampingan. Helikopter rotor tunggal membutuhkan rotor ekor untuk menetralisir saat memutar yang dihasilkan oleh rotor tunggal yang besar. Helikopter rotor tandem, menggunakan counter-rotating rotor, dengan masing-masing membatalkan keluar torsi yang lain. Counter-rotating baling-baling tidak akan bertabrakan dengan dan menghancurkan satu sama lain jika mereka melenturkan ke jalur rotor lain...

 

بلدة حضرية

بلدة حضرية البلد الولايات المتحدة  تعديل مصدري - تعديل   يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (فبراير 2016) البلدة الحضرية (في ميشيغان ومينيسوتا وأوها�...

 

Brasil en la Copa Mundial de Fútbol de 1958

BrasilCampeón Oficial Archivo:Kit socks brasil1958.png Alternativo Asociación Confederación Brasileña de Fútbol Confederación Conmebol Participación 6a (6 consecutivas) Entrenador Vicente Feola† La edición de 1958 de la Copa Mundial de la FIFA marcó la sexta participación de la Selección Brasileña de Fútbol en esta competición. Fue el único país que participó en todas las ediciones del torneo FIFA, hecho que persiste hasta el día de hoy. Brasil llegó a la final por segun...

Microregione di Tucuruí

Questa voce o sezione sull'argomento microregioni del Brasile non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Microregione di TucuruímicroregioneMicrorregião de Tucuruí LocalizzazioneStato Brasile Stato federato Pará MesoregioneSudeste Paraense TerritorioCoordinate3°46′04″S 49°40′22″W3°46′04″S, 49°40′22″W (Microregione...

 

Robert Crosser

Robert Crosser (links) mit dem Erfinder Garabed T. K. Giragossian (1917) Robert Crosser (* 7. Juni 1874 in Holytown, North Lanarkshire, Schottland; † 3. Juni 1957 in Bethesda, Maryland) war ein US-amerikanischer Politiker der Demokratischen Partei. Von 1915 bis 1919 und von 1923 bis 1955 war er Mitglied des Repräsentantenhauses der Vereinigten Staaten für den 21. Kongressdistrikt des Bundesstaates Ohio. Leben In einem Vorort von Motherwell, Holytown, wurde Robert Crosser 1874 ge...

 

Manganviolett

Strukturformel Allgemeines Name Manganviolett Andere Namen Ammoniummangan(III)-diphosphat Summenformel NH4MnP2O7 Kurzbeschreibung violetter Feststoff[1] Externe Identifikatoren/Datenbanken CAS-Nummer 10101-66-3 EG-Nummer 233-257-4 ECHA-InfoCard 100.030.221 PubChem 160915 ChemSpider 141372 Wikidata Q15634059 Eigenschaften Molare Masse 246,885 g·mol−1 Aggregatzustand fest Dichte 2,7–2,9 g·cm−3[2] Löslichkeit geringfügig löslich in Wasser[1], unlöslich in Was...

Socialización

Para otros usos de este término, véase Socialización (desambiguación). El proceso de socialización se da en interacción con agentes significativos. La socialización es el proceso mediante el cual el ser humano aprende, en el transcurso de su vida, los elementos socioculturales de su medio ambiente y los integra a la estructura de su personalidad bajo la influencia de experiencias, sucesos y de agentes sociales. La socialización es factible gracias a los agentes sociales, que se puede...

 

和算

和算（わさん）は、中国の伝統数学の系譜を引く日本の算術体系。『和算』という語は、明治期に、当時流入した『洋算』(西洋数学)と対比するために作られ、主に江戸時代の数学を指すが、西洋数学導入以前の数学全体を指すこともある。特に関孝和以降、高度に発展した。 和算の歴史 江戸時代より前 「算道」も参照 和算は中国の数学から多大な影響を受けている�...