Khởi nghĩa Lê Ngọc

Khởi nghĩa Lê Ngọc là cuộc kháng chiến chống nhà Đường, diễn ra vào đầu thế kỷ VII[1], do Lê Ngọc (còn gọi là Lê Cốc) cùng 4 người con lãnh đạo.

Thân thế của Lê Ngọc

Bài chi tiết: Lê Ngọc

Theo thần tích của đền thờ Lê Ngọc tại tổng Thạch Khê, nay thuộc thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa, tổ tiên của Lê Ngọc làm quan nhà Tấn, được phong tước hầu. Đến thời nhà Lương đã có 3 đời liên tiếp được phong hầu. Sang đến đời nhà Tùy, Lê Ngọc được phong Tuyên uy tướng quân Nhật Nam thái thú (quận Nhật Nam lúc này tương ứng với các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh ngày nay), sau đổi làm Cửu Chân thái thú[2].

Diễn biến khởi nghĩa

Cuối đời Tùy, hào kiệt các nơi nổi lên cát cứ, Lê Ngọc cũng cát cứ ở quận Cửu Chân. Khi nhà Đường thay thế nhà Tùy, Lê Ngọc không chịu thần phục nhà Đường, ông theo Tiêu Tiển, là người đã xưng vương ở đất Ba Lăng (Hồ Nam), cùng chống lại nhà Đường, chia các con chiếm giữ các địa phương[2].

Lê Ngọc đóng đô ở Đông Phố (tức Đồng Pho, nay thuộc xã Đông Hòa, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa), gọi là kinh đô Trường Xuân[cần dẫn nguồn], tự quản Cửu Chân chống lại nhà Đường cho đến đầu thế kỷ VII. Tại làng Đồng Pho hiện còn dấu vết các đường phố thẳng và các giếng nước xây bằng đá, có thể là một trấn thành, được coi là căn cứ của Lê Ngọc[3].

Năm 622, sau khi Tiêu Tiển bị nhà Đường tiêu diệt, thái thú Giao Chỉ (Bắc Bộ ngày nay) là Khâu Hòa, trước là đồng minh của Tiêu Tiển, đã đầu hàng nhà Đường và được giữ nguyên chức Thái thú Giao Chỉ. Lê Ngọc không chịu đầu hàng mà lui về trấn thủ dân địa phương[2].

Sau gần 3 năm chiến đấu chống lại quân đội nhà Đường, do tương quan lực lượng quá chênh lệch, cuộc khởi nghĩa Lê Ngọc đã thất bại. Gia đình Lê Ngọc bị tử nạn, chỉ còn người con trai thứ 3 là Lê Hựu bấy giờ đang đương chức Tham Xung Tá Quốc Công, thoát khỏi vòng vây nhưng bị trọng thương, chạy về căn cứ của chị gái ở Dốc Bò Lăn, nay thuộc huyện Như Xuân. Nhưng khi vừa qua Chạ Kẻ Nưa (thị trấn Nưa ngày nay) thì Lê Hựu mất. Chị gái của Lê Hựu từ Dốc Bò Lăn đem quân hỗ trợ cha và các em, đến khu vực Cầu Quan (nay thuộc xã Trung Chính, huyện Nông Cống) thì biết tin dữ, bèn nhảy sông Cầu Quan tự vẫn[4].

Thờ phụng

Hai đạo sắc phong thần cho Lê Ngọc, có niên đại triều Cảnh Hưng thứ 1 (1740) còn lưu giữ ở làng Trường Xuân do cụ ông Lê Viết Hổ lưu giữ trong thời kỳ chiến tranh và đã bàn giao cho sở Văn Hóa Thông Tin tỉnh Thanh Hóa và sau đó sở Văn Hóa Thông Tin Tỉnh đã bàn giao 2 bản sắc phong về làng Trường Xuân, xã Đông Ninh cho thấy triều đình phong kiến nước ta xem Lê Ngọc là người "Hộ quốc tý dân" (giúp nước, che chở cho dân) và tôn ông là "Hoàng đế"[5].

Lê Ngọc và vợ con của ông đã được nhân dân nhiều nơi trong vùng Đông Sơn, Nông Cống lập đền thờ[2].

  • Làng Viên Khê,Làng Thanh Oai xã Đông Khê thờ thành hoàng làng là Cao Hoàng (tức Lê Ngọc) và Long thần (thần rắn cụt đuôi)[1][6]. Ngoài ra còn có đền thờ Chàng Cả đại vương là con Lê Ngọc. Tại nghè Đông Giáp, cùng xã, có thờ Chế Nghiệp, con nuôi Lê Ngọc[1]
  • Xã Đông Hòa có đền thờ Lê Ngọc [7], tại làng Đồng Pho[3].
  • Xã Đông Ninh có đền thờ Lê Ngọc [8] tại làng Trường Xuân[9]. Đền thờ Lê Ngọc tại xã Đông Ninh đã được tỉnh Thanh Hóa xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh[10].
  • Xã Đông Phú có đền thờ Hoàng Lạp là con trai thứ hai của Lê Ngọc[11].
  • Xã Đông Tiến có nghè Tòng Tân thờ Chàng Hai là con trai của Lê Ngọc[12].
  • Làng Đông Sơn (nay thuộc phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa) thờ Chàng Út đại vương, Duệ hiệu là Đức Thánh Lưỡng làm Thành hoàng[13].
  • Nghè Giáp, thị trấn Nưa, huyện Triệu Sơn (trước năm 1964 thuộc huyện Nông Cống) thờ Tham Xung Tá Thánh là Lê Hựu (còn gọi là thánh Lưỡng, con trai thứ ba của Lê Ngọc) và cả gia đình Lê Ngọc (thờ Thánh Ngũ vị)[4].
  • Tại xã Tế Nông, huyện Nông Cống có đền thờ Tham Xung Tá quốc tôn thần (Lê Hựu, con trai út của Lê Ngọc)[14] và Tam giang thần mẫu tôn thần (con gái của Lê Ngọc)[4][14].
  • Tại xã Tế Tân, huyện Nông Cống có đền thờ Trịnh Liệt Tam giang thần nữ[15]. Tam giang thần mẫu hay Tam giang thần nữ còn được dân gian vùng Nông Cống gọi là Vua Bà[16].
  • Tại thôn Cao Minh (làng Mưng), xã Trung Thành có đền Mưng thờ Tham Xung Tá quốc tôn thần[17], gọi là Thánh Lưỡng ngũ vị[15]. Ngày mùng Tám tháng ba âm lịch, ở đây có lệ "em đến thăm chị": Thánh Lưỡng được rước từ đền Mưng xuống đền Vua Bà. Lệ rước bằng thuyền, dọc sông Lãng Giang dài gần 10 km. Từ đó, ở xã Trung Thành có hội chèo thờ tháng Ba, còn gọi là trò hát thờ hay chèo thờ làng Mưng[16].

Ngoài ra, Lê Hựu còn được thờ phụng với tước vị Tham Xung Tá quốc tôn thần tại nhiều địa phương thuộc huyện Nông Cống như: thôn Côn Cương, xã Tế Lợi[14], thôn Thổ Vị, xã Tế Thắng[14], thôn Trinh Khiết (làng Ố), xã Tân Phúc[17], thôn Cao Xá, xã Minh Khôi[18], thôn Cung Điền (Cung Hoàng), xã Minh Nghĩa[18], làng Sa Lý và Lai Phục, xã Thăng Bình[19], thôn Lộc Tùy và Phú Đa, xã Công Liêm[20].

Bia Trường Xuân

Bia Trường Xuân là một bia đá đá được dựng năm Đại Nghiệp thứ 14 triều nhà Tùy (618) được giáo sư Đào Duy Anh phát hiện năm 1960 tại thôn Trường Xuân, xã Đông Ninh, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Bia khắc chữ Đại Tùy Cửu Chân quận Bảo An đạo tràng chi bi văn, văn bia ca tụng Phật pháp cũng như đạo học và sự nghiệp của viên Thứ sử Cửu Chân họ Lê (Lê Cốc hay Lê Ngọc), người đã lập Bảo An đạo tràng thờ Phật và cho dựng bia kỷ niệm.

Tham khảo

  • Đào Duy Anh (2005). Đất nước Việt Nam qua các đời. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin.
  • Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2000). Tên làng xã Thanh Hoá, tập I. Thanh Hoá: Nhà xuất bản Thanh Hoá.
  • Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2001). Tên làng xã Thanh Hoá, tập II. Thanh Hoá: Nhà xuất bản Thanh Hoá.
  • Dư địa chí Thanh Hóa.

Chú thích

  1. ^ a b c Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2001). Sách đã dẫn. tr. 43.
  2. ^ a b c d Đào Duy Anh (2005). Sách đã dẫn. tr. 91.
  3. ^ a b Đào Duy Anh (2005). Sách đã dẫn. tr. 88.
  4. ^ a b c Nguyễn Thị Hoa. “Di tích nghè Giáp”. Website của Phòng Giáo dục huyện Triệu Sơn. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2011.
  5. ^ Hương Nao – Hồng Phi. “Kho di sản văn hóa Hán Nôm ở Đồng Pho”. Báo Thanh hóa điện tử. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2011.[liên kết hỏng]
  6. ^ Ban chấp hành Đảng bộ xã Đông Anh. Lịch sử Đảng bộ và phong trào cách mạng xã Đông Anh (1930-2005). Nhà xuất bản Thanh Hoá, 2006.
  7. ^ Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2001). Sách đã dẫn. tr. 44.
  8. ^ Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2001). Sách đã dẫn. tr. 48.
  9. ^ Đào Duy Anh (2005). Sách đã dẫn. tr. 90.
  10. ^ Quyết định số 3475/QĐ-UBND ngày ngày 30 tháng 9 năm 2010 của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa.
  11. ^ Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2001). Sách đã dẫn. tr. 49.
  12. ^ Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2001). Sách đã dẫn. tr. 50.
  13. ^ Phường Hàm Rồng[liên kết hỏng]. Website Thành phố Thanh Hóa. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2011.
  14. ^ a b c d Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2000). Sách đã dẫn. tr. 99.
  15. ^ a b Huy Thông. “Chèo thờ làng Mưng”. Báo điện tử Đại biểu nhân dân. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2011.
  16. ^ a b Yên Khương. “Về Thanh Hóa xem chèo thờ (Kỳ 1)”. Báo Thể thao văn hóa điện tử. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2009. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2011.
  17. ^ a b Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2000). Sách đã dẫn. tr. 97.
  18. ^ a b Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2000). Sách đã dẫn. tr. 100.
  19. ^ Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2000). Sách đã dẫn. tr. 102.
  20. ^ Ban nghiên cứu và biên soạn lịch sử Thanh Hoá (2000). Sách đã dẫn. tr. 103.

Read other articles:

Raffles Place

Raffles Place (Singapura) Raffles Place adalah sebuah tempat wisata kuno yang sengaja dilestarikan oleh masyarakat Singapura dari zaman Sir Stamford Raffles sampai sekarang.[1] Tempat wisata ini mewah, terletak di pusat kota, dan merupakan salah satu tempat yang sering dikunjungi oleh para wisatawan asing.[2] Raffels Place terlihat di sebelah selatan Singapore River.[1] Raffles Place dapat dkatakan sebagai jantung bisnis Singapura.[1] Ketika malam hari, tempat ...

 

تلوث التربة

تلعب التربة دوراً هاماً في نمو النباتات وحياتها، وتعد الأساس الذي تقوم عليه عمليات الإنتاج الزراعي والحياة الحيوانية، كما تحوي التربة على كثير من الكائنات الحية الدقيقة، و الديدان، و الحشرات. وتكمن أهمية التربة في كونها وسطاً استنادياً للنباتات تنمو فيها الجذور، وعن طري...

 

Seakeeping

Response of a vessel to sea conditions USS Chemung (AO-30) refueling USS Hooper in heavy seas Seakeeping ability or seaworthiness is a measure of how well-suited a watercraft is to conditions when underway. A ship or boat which has good seakeeping ability is said to be very seaworthy and is able to operate effectively even in high sea states. Measure In 1976, St. Denis[1] suggested four principal terms needed to describe a seakeeping performance. These are: Mission: wha...

KSTE

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: KSTE – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2018) (Learn how and when to remove this template message) For the FM radio station on 107.9 in Sacramento that signed on as KSTE-FM, see KZIS. Radio station in Rancho Cordova, CaliforniaKSTERancho Cordo...

 

Élections législatives de 2022 dans les Pyrénées-Atlantiques

2017 Élections législatives de 2022 dans les Pyrénées-Atlantiques 6 sièges de députés à l'Assemblée nationale 12 et 19 juin 2022 Type d’élection Élections législatives Corps électoral et résultats Inscrits 521 933 Votants au 1er tour 275 329   52,75 %  2,1 Votes exprimés au 1er tour 268 501 Votes blancs au 1er tour 5 060 Votes nuls au 1er tour 1 768 Votants au 2d tour 267 264   51,21 %  3,8 Votes exprimés ...

 

لويس شارل أنطوان دوزيه

لويس شارل أنطوان دوزيه (بالفرنسية: Louis Charles Antoine Desaix)‏    معلومات شخصية الميلاد 17 أغسطس 1768(1768-08-17) الوفاة 14 يونيو 1800 (31 سنة) [1][2][3]  سبب الوفاة قتل في معركة  مكان الدفن ممر سانت برنارد  مواطنة فرنسا  الحياة العملية المهنة ضابط،  وعسكري،  وآمر عسكر�...

كتاب الأرواح

هذه مقالة غير مراجعة. ينبغي أن يزال هذا القالب بعد أن يراجعها محرر؛ إذا لزم الأمر فيجب أن توسم المقالة بقوالب الصيانة المناسبة. يمكن أيضاً تقديم طلب لمراجعة المقالة في الصفحة المخصصة لذلك. (مارس 2022) كتاب الأرواحمعلومات عامةالمؤلف ألان كارديك اللغة الفرنسية النوع الأدبي فلس...

 

Kevin Susanto

Artikel ini berisi konten yang ditulis dengan gaya sebuah iklan. Bantulah memperbaiki artikel ini dengan menghapus konten yang dianggap sebagai spam dan pranala luar yang tidak sesuai, dan tambahkan konten ensiklopedis yang ditulis dari sudut pandang netral dan sesuai dengan kebijakan Wikipedia. Kevin SusantoLahir26 Oktober 1993 (umur 30)Jakarta, IndonesiaPekerjaanPengusaha, PenyanyiSuami/istriNatalia Natawijaya (m. 2023)PasanganKaryn Susanto (adik)Orang tuaBenjamin Susanto (ayah), Elisa...

 

Арвальские братья

Портрет императора Луция Вера как арвальского брата (около 160 года н. э.) Арва́льские бра́тья (лат. Fratres Arvales, «бра́тья-па́хари» от лат. arvum — пашня) — римская коллегия 12 жрецов. В обязанности её входили молитвы богам о ниспослании урожая и процветании общины гр�...

Koda Kirin

Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Tulisan tanpa sumber dapat dipertanyakan dan dihapus sewaktu-waktu.Cari sumber: Koda Kirin – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR Artikel ini perlu dikembangkan agar dapat memenuhi kriteria sebagai entri Wikipedia.Bantulah untuk mengembangkan artikel ini. Jika tidak dik...

 

Beniapukur

Neighbourhood in Kolkata in West Bengal, IndiaBeniapukurNeighbourhood in Kolkata (Calcutta)Nonapukur Tram Depot, BeniapukurBeniapukurLocation in KolkataCoordinates: 22°32′47″N 88°22′10″E / 22.546333°N 88.369525°E / 22.546333; 88.369525Country IndiaStateWest BengalCityKolkataDistrictKolkataMetro StationClose to Rabindra Sadan, Close to Maidan, Close to Park Street, Close to Sealdah(under construction) and Close to Barun Sengupta(under construction)Muni...

 

Антитринитаризм

ХристианствоБиблия Ветхий Завет Новый Завет Евангелие Десять заповедей Нагорная проповедь Апокрифы Бог, Троица Бог Отец Иисус Христос Святой Дух История христианства Апостолы Хронология христианства Раннее христианство Гностическое христианство Вселенские соборы Н...

Азиатский барсук

Азиатский барсук Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:СинапсидыКласс:Мле�...

 

Credaro

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Credaro (disambigua). Questa voce o sezione sull'argomento centri abitati della Lombardia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Credarocomune Credaro – VedutaPanorama LocalizzazioneStato Italia Regione Lombardia Provincia...

 

Parvillers-le-Quesnoy

Pour les articles homonymes, voir Quesnoy. Cet article est une ébauche concernant une commune de la Somme. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?). Le bandeau {{ébauche}} peut être enlevé et l’article évalué comme étant au stade « Bon début » quand il comporte assez de renseignements encyclopédiques concernant la commune. Si vous avez un doute, l’atelier de lecture du projet Communes de France est à votre disposition pour vous aide...

Rajputs of Nepal

Nepales caste This article is about the Rajput community of Nepal. For the mainstream community in North India, see Rajputs. Rajputs of Nepal( chhetri .kshatriya)Total population46,577[1]Regions with significant populations   NepalLanguagesMaithili, BhojpuriReligionHinduismRelated ethnic groupskshatriya Shrestha, Thakuris, Maithils and other Indo-Aryan peoples Rajputs of Nepal (Nepali: नेपालका राजपुत) or anciently Rajputras (Nepali: राज�...

 

Achaemenid Assyria

Region of Near East betweem 539–330 BC Persian Assyria redirects here. For Sasanian Assyria, see Asoristan. Athura𐎠𐎰𐎢𐎼𐎠 AθurāProvince of Achaemenid Empire539 BC–330 BCAssyria in the Achaemenid Empire, 500 BCE.History • Established 539 BC• Disestablished 330 BC Preceded by Succeeded by Neo-Babylonian Empire Macedonian Empire Part of a series on the History of Iraq Prehistory Ubaid period Hassuna culture Halaf culture Halaf-Ubaid Transitional period Samar...

 

Pink Friday: Roman Reloaded

2012 studio album by Nicki Minaj Not to be confused with Pink Friday 2 (2023 album). Roman Reloaded redirects here. For the song, see Roman Reloaded (song). Pink Friday: Roman ReloadedStandard edition cover. Deluxe edition cover has Minaj posing differently.Studio album by Nicki MinajReleasedApril 2, 2012 (2012-04-02)Recorded2011–2012Genre Hip hop dance-pop Length69:00Label Young Money Cash Money Universal Republic Producer Alex da Kid Alex P Pop & Oak Benny Blanco Bl...

Neptis dumetorum

Species of butterfly Neptis dumetorum Figure 2 Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Insecta Order: Lepidoptera Family: Nymphalidae Genus: Neptis Species: N. dumetorum Binomial name Neptis dumetorum(Boisduval, 1833)[1] Synonyms Limenitis dumetorum Boisduval, 1833 Neptis dumetorum is a butterfly in the family Nymphalidae. It is found on Réunion in the Indian Ocean.[2] Host plants Known host plants of this butterfly are: Ac...

 

Semna (Nubia)

This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (August 2016) (Learn how and when to remove this message) Perspective view of a reconstruction of the Semna West Fort Location of Semna along the Nile in Nubia The region of Semna is 15 miles south of Wadi Halfa and is situated where rocks cross the Nile narrowing its flow—the Semna Cataract.[1][2&#...