(Cavafy)

Days to come stand in front of us

like a row of lighted candles—

golden, warm, and vivid candles. 

Days gone by fall behind us,

a gloomy line of snuffed-out candles;

the nearest are smoking still,

cold, melted, and bent. 

I don’t want to look at them: their shape saddens me,

and it saddens me to remember their original light.

I look ahead at my lighted candles. 

I don’t want to turn for fear of seeing, terrified,

how quickly that dark line gets longer,

how quickly the snuffed-out candles proliferate. 

Collected Poems. Translated by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Edited by George Savidis. Revised Edition. Princeton University Press, 1992)

Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,

τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,

αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή

συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,

αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,

αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.

Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι

που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά

θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,

να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,

και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,

σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,

και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,

όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,

σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,

να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.

Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.

Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.

Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει

και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,

πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,

μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.

Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες

οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Monotony

One monotonous day follows another

identically monotonous. The same things

will happen to us again and again,

the same moments come and go.

A month passes by, brings another month.

Easy to guess what lies ahead:

all of yesterday's boredom.

And tomorrow ends up no longer like tomorrow.

Voices

Loved, idealized voices

of those who have died, or of those

lost for us like the dead.

Sometimes they speak to us in dreams;

sometimes deep in thought the mind hears them.

And, with their sound, for a moment return

sounds from our life's first poetry -

like distant music fading away at night.

Waiting for the Barbarians

What are we waiting for, assembled in the forum?

The barbarians are due here today.

Why isn't anything happening in the senate?

Why do the senators sit there without legislating?

Because the barbarians are coming today.

What laws can the senators make now?

Once the barbarians are here, they'll do the legislating.

Why did our emperor get up so early,

and why is he sitting at the city's main gate

on his throne, in state, wearing the crown?

Because the barbarians are coming today

and the emperor is waiting to receive their leader.

He has even prepared a scroll to give him,

replete with titles, with imposing names.

Why have our two consuls and praetors come out today

wearing their embroidered, their scarlet togas?

Why have they put on bracelets with so many amethysts,

and rings sparkling with magnificent emeralds?

Why are they carrying elegant canes

beautifully worked in silver and gold?

Because the barbarians are coming today

and things like that dazzle the barbarians.

Why don't our distinguished orators come forward as usual

to make their speeches, say what they have to say?

Because the barbarians are coming today

and they're bored by rhetoric and public speaking.

Why this sudden restlessness, this confusion?

(How serious people's faces have become.)

Why are the streets and squares emptying so rapidly,

everyone going home so lost in thought?

Because night has fallen and the barbarians have not come.

And some who have just returned from the border say

there are no barbarians any longer.

And now, what's going to happen to us without barbarians?

They were, those people, a kind of solution.

Translated by Edmund Keeley. In: C.P.Cavafy. Collected Poems.

Princeton: Princeton University Press, 1975.

 (Cavafy)

Những tháng ngày đang tới

Tựa bao ngọn nến vàng

Đang cháy bừng ấm áp

Như chờ ngày mai sang 

Những tháng ngày đã qua

Tựa nến kia tàn lụi

Những ngọn nến sau cùng

Còn vương tàn tro bụi… 

Đừng quay đầu nhìn lại

Hình ảnh ngọn nến tàn

Lạnh lùng và tan chảy

Vương khói mờ thời gian 

Tôi không muốn nhìn lại

Hàng nến đã tắt rồi

Chúng khiến tôi buồn nhớ

Ánh sáng ngày xa xôi 

Tôi nhìn về phía trước

Bao ngọn nến của mình

Chúng đang bừng rực cháy

Sáng một màu lung linh 

Tôi sợ phải nhìn lại

Hàng nến tắt sinh sôi

Ngày càng dài thăm thẳm

Như nỗi buồn đâm chồi.

(bản dịch của Diệp Phương Chi)

Ithaca^[1]

Khi bạn suy nghĩ đi về Ithaca

Hãy cầu nguyện để con đường thật dài

Con đường đầy khám phá và đầy mạo hiểm.

Những kẻ một mắt, những khổng lồ, thần biển^[2]

Bạn không nên sợ hãi một chút nào

Họ không hiện ra trên con đường của bạn

Một khi cả thể xác lẫn linh hồn tin tưởng

Vào những nghĩ suy, tình cảm thanh cao.

Những kẻ một mắt, những khổng lồ, thần biển

Sẽ không hiện ra trước mặt bạn đâu

Một khi bạn không mang họ trong đầu

Và linh hồn bạn không bày ra trước bạn.

Hãy cầu nguyện để con đường thật dài

Hãy cầu để còn nhiều lần như thế nữa

Với bao buổi sáng mùa hè rực rỡ

Khi bạn ghé vào bến cảng chửa từng quen

Bạn hãy đến hàng của người Phê ni xiên

Và hãy mua những món hàng quí nhất

Xà cừ, san hô, gỗ mun, hổ phách

Và những hương thơm say đắm tâm hồn

Hãy làm sao để mua được nhiều hơn

Rồi sau đó hãy đi về Ai Cập

Ghé những nhà thông thái học khôn ngoan.

Hãy luôn giữ Ithaca ở trong tim

Đi đến đó với bạn là số mệnh

Đừng cố gắng để làm cho đường ngắn

Mà gắng kéo dài nó thật nhiều năm

Để ngày về, một người tóc bạc trắng

Với kiến thức góp nhặt ở trên đường

Ithaca không còn gì cho bạn.

Ithaca cho bạn cuộc hành trình

Bởi nếu không, bạn đã chẳng lên đường

Chỉ thế thôi, mà không cho gì khác.

Và nếu bạn tìm ra Ithaca tội nghiệp

Thì đừng nghĩ rằng bạn đã bị lừa

Bạn khôn ngoan, kinh nghiệm và hiểu ra

Ý nghĩa của Ithaca như đã biết.

Sự đơn điệu

Sự đơn điệu, ngày này tiếp ngày kia

Cứ đều đều, chẳng có gì thay đổi

Điều đã xảy ra và điều sẽ tới

Những khoảnh khắc tương tự đến rồi đi.

Và như thế tháng này tiếp tháng kia

Dễ đoán ra những gì nằm phía trước

Cái ngày hôm qua đã rất tẻ nhạt

Còn ngày mai cũng sẽ chẳng khác gì.

Những giọng nói

Những giọng nói thân thương

Của những người đã lìa trần

Hoặc của những người ta coi như đã chết.

Đôi khi chúng lại trở về trong những giấc mơ

Ta nghe trong thâm sâu những ý nghĩ của ta.

Và cùng với chúng, trong phút chốc quay về

Tiếng vọng rõ ràng của thơ ngày trước

Như tiếng nhạc trong đêm mờ dần rồi tắt.

Đợi chờ quân man rợ

Tại sao dân tình tụ tập ở đây?

Vì hôm nay đến đây quân man rợ

Thế tại sao nghị viện giờ đóng cửa?

Nghị viện không làm luật nữa hay sao?

Vì quân man rợ sẽ đến hôm nay

Nghị viện ra luật làm gì cho uổng?

Quân man rợ có luật riêng của chúng.

Tại sao Hoàng đế dậy từ sáng sớm

Và tại sao Hoàng đế ngoài cổng chính

Mũ áo trang nghiêm ngự trên ngai vàng?

Vì quân man rợ sẽ đến, và rằng

Hoàng đế cần tiếp chuyện tên đầu sỏ

Văn bản, giấy tờ sẽ trao cho nó

Tước vị cao sang, toàn bộ chức quyền.

Thế tại sao quan chấp chính, pháp quan

Đội mũ khăn, mặc áo choàng màu đỏ

Tại vì sao họ đeo xuyến thạch anh

Và nhẫn ngọc lấp lánh trên tay họ?

Tại sao những cây ba toong trang trí

Bằng vẻ xa hoa của bạc của vàng?

Vì quân man rợ sẽ đến, và thường

Vẻ sang trọng làm cho lòa mắt chúng.

Thế tại vì sao những nhà hùng biện

Hôm nay không diễn thuyết như mọi ngày?

Vì quân man rợ sẽ đến hôm nay

Man rợ không ưa những lời hùng biện.

Thế tại sao vẻ bồn chồn lo lắng

Hiện ra trên gương mặt mọi người dân?

Tại sao quảng trường, đường phố vắng tanh

Tất cả lo đi về nhà trú ẩn?

Và đêm buông, man rợ không thấy đến

Từ biên cương ai đó mang tin về

Rằng man rợ trên đời không còn nữa.

Làm sao bây giờ, không còn man rợ?

Dù sao, đấy là một giải pháp hay.

Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng