Yagi xuất phát từ một vùng áp thấp hình thành vào ngày 30 tháng 8, cách khoảng 540 km (330 mi) về phía tây bắc của Palau. Vào ngày 1 tháng 9, hệ thống này được phân loại là một cơn bão nhiệt đới và cũng được Cục Khí tượng Nhật Bản đặt tên là bão Yagi. Sau khi đổ bộ vào Casiguran, Aurora vào lúc 13 giờ UTC+8 (06:00 giờ UTC) ngày 2 tháng 9, Yagi suy yếu khi di chuyển vào đất liền ở Luzon. Sau đó, nó đi vào Biển Đông và bắt đầu hợp nhất với một hệ thống tuần hoàn phụ ở phía tây vịnh Lingayen, khi đó các vùng đối lưu sâu bắt đầu xoáy và phát triển các dải mây đối lưu kéo dài về phía tây và phía nam. Vào ngày 5 tháng 9, Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp đã tăng cấp Yagi lên thành siêu bão; tuy nhiên, sau đó Yagi suy yếu do trải qua quá trình thay thế mắt bão. Cuối ngày hôm đó, Yagi đã quay trở lại trạng thái siêu bão sau khi hoàn thành chu kỳ.
Trong công tác chuẩn bị ứng phó với Bão Yagi, các trường học trên toàn tỉnh Hải Nam đã đóng cửa vào ngày 5 tháng 9, các hoạt động giao thông vận tải và vận chuyển địa phương bị đình chỉ vào một ngày sau đó. Tại Philippines, kết hợp giữa Yagi và gió mùa tây nam đã gây ra mưa lớn ở các khu vực phía bắc và nam của Luzon, dẫn đến lũ quét trên diện rộng tại nhiều nơi. Đài Khí tượng Hải Nam nhận định Yagi là cơn bão mạnh nhất tấn công đảo kể từ bão Rammasun vào năm 2014; Cục Khí tượng Trung Quốc đánh giá đây là cơn bão mùa thu mạnh nhất và lớn nhất tấn công quốc gia này trong 75 năm qua, kể từ khi nước này độc lập năm 1949.[1] Trên đất liền Việt Nam, gió thực đo tại Bãi Cháy ghi nhận là cấp 14 giật trên cấp 17, được đánh giá là cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào đất liền Việt Nam trong 70 năm qua tại Hội nghị Thường trực Chính phủ ngày 15 tháng 9. Cơn bão đã khiến ít nhất 844 người chết, 2.279 người bị thương và 129 người mất tích, dẫn đến tổng thiệt hại 16,6 tỷ USD ở tám quốc gia và vùng lãnh thổ.
"Yagi" là cái tên được Nhật Bản đề xuất ( 山羊 (Sơn Dương),"Yagi" là cái tên được Nhật Bản đề xuất?), có nghĩa là con dê hay chòm saoMa Kết.[2]
Lịch sử khí tượng
Biểu đồ thể hiện đường đi và cường độ của bão theo thang Saffir–Simpson
Nguồn gốc của Bão Yagi có thể quay ngược về ngày 30 tháng 8, khi Cục Khí tượng Nhật Bản (JMA) báo cáo rằng một vùng áp thấp đã hình thành cách khoảng 540 km (330 mi) về phía tây bắc của Palau.[3][4] Khu vực áp thấp rộng này bắt đầu tổ chức và phát triển thành một áp thấp nhiệt đới vào ngày 31 tháng 8.[5] Hoạt động đối lưu sâu trở nên tập trung xung quanh một trung tâm tuần hoàn, nằm trong một môi trường thuận lợi với dòng ra mạnh về phía xích đạo và cực, cùng với nhiệt độ bề mặt biển ấm từ 29–30 °C (84–86 °F).[6] Vào ngày 1 tháng 9, Cục Quản lý Thiên văn, Địa vật lý và Khí quyển Philippines tuyên bố hệ thống này là một áp thấp nhiệt đới và đặt tên nó là Enteng, do nó hình thành trong Khu vực Quản lí của Philippines.[7] Vào lúc 03:00 UTC ngày hôm đó, Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp Hoa Kỳ (JTWC) đã ban hành cảnh báo về việc hình thành một cơn bão nhiệt đới do trung tâm tuần hoàn mức thấp của nó trở nên rõ ràng với các dải mây hình thành ở các góc phần tư phía bắc.[8] Vài giờ sau, hệ thống này được phân loại là áp thấp nhiệt đới 12W, với trung tâm tuần hoàn mức thấp nhanh chóng củng cố, một vùng mây dày đặc ở trung tâm, với các dải đối lưu sâu ở bán kính phía tây; sau đó nó mạnh lên thành bão nhiệt đới và được JMA đặt tên là Yagi.[9][10]
Yagi sau đó chuyển hướng tây bắc dọc theo rìa phía tây nam của áp cao cận nhiệt đới mức trung,[11] khiến các dải đối lưu của nó bị cắt về phía bắc và để lộ trung tâm tuần hoàn mức thấp.[12] Khi hệ thống di chuyển dọc theo bờ biển đảo Luzon, các đỉnh mây lạnh hơn trong trung tâm tiếp tục mở rộng,[13] và vào lúc 14:00 PHT (06:00 UTC) ngày 2 tháng 9, bão đổ bộ vào Casiguran, Aurora.[14][15] Trong sáu giờ tiếp theo, Yagi di chuyển sâu hơn vào Luzon và suy yếu khi tương tác với đất liền.[16] Vào lúc 04:00 ngày 3 tháng 9 (21:00 UTC ngày 2 tháng 9), nó đi vào Biển Đông và bắt đầu hợp nhất với một hệ thống tuần hoàn phụ ở phía tây vịnh Lingayen, với các dải đối lưu sâu của Yagi bắt đầu xoáy và phát triển các dải mây đối lưu mở rộng về phía tây và nam. Vào khoảng 06:00 UTC ngày 3 tháng 9, JMA báo cáo rằng Yagi đã mạnh lên thành bão nhiệt đới dữ dội nhờ vào nhiệt độ bề mặt biển ấm và nhiệt lượng đại dương cao. Sáng sớm hôm sau, cả JMA và JTWC đều tăng cấp bão lên thành bão cấp 2 khi có mắt bão bắt đầu hình thành trên ảnh vệ tinh, và Yagi bắt đầu di chuyển về phía Tây-Tây Bắc dọc theo rìa phía tây nam của áp cao cận nhiệt đới mức trung, với một mắt bão nhỏ gọn phát triển khi bão trải qua quá trình mạnh lên nhanh chóng.
Bão Yagi đổ bộ vào Hải Nam vào ngày 6 tháng 9
Vào ngày 5 tháng 9, JTWC tăng cấp hệ thống lên thành siêu bão với sức gió duy trì trong một phút tối đa 260 km/h (160 mph) – biến nó thành siêu bão cấp 5 tương đương, trở thành cơn bão thứ tư như vậy ở Biển Đông, sau Pamela năm 1954, Rammasun năm 2014 và Rai năm 2021 – với mắt bão sắc nét có đường kính 17,3 dặm (27,8 km).[17] Trong khi đó, JMA nâng cấp Yagi lên thành cơn bão dữ dội, ước tính nó đạt đỉnh cường độ với áp suất trung tâm tối thiểu là 915 mb (27,0 inHg) và sức gió duy trì trong 10 phút tối đa 195 km/h (120 mph). Tuy nhiên, sáng hôm đó, Yagi suy yếu nhẹ khi trải qua quá trình thay thế mắt bão, trước khi mạnh lên nhẹ sau đó[18] và đổ bộ gần Văn Xương ở Hải Nam vào khoảng 16:20 CST vào ngày 6 tháng 9.[19] Bão Yagi đi qua phía bắc đảo Hải Nam và quét qua Hải Khẩu, trước khi đổ bộ vào huyện Từ Văn, tỉnh Quảng Đông và tiến vào vùng biển ngoài khơi của vịnh Bắc Bộ.[20][21]
Vào khoảng 2 giờ chiều ngày 7 tháng 9, Yagi đổ bộ vào Hải Phòng và Quảng Ninh, Việt Nam.[22][23] JTWC mô tả đây là một sự kiện có tính lịch sử,[24] xem cơn bão này là một trong những cơn bão dữ dội nhất từng tấn công miền bắc Việt Nam.[25][26] Sức gió mạnh nhất quan trắc được trên đất liền là cấp 14 (có thông tin là cấp 15[a]) tại trạm khí tượng Bãi Cháy.[27] Khí áp mực nước biển thấp nhất đo được tại trạm khí tượng Bãi Cháy (Quảng Ninh) là 955,2 hPa và tại Sân bay Quốc tế Cát Bi (Hải Phòng) là 958 hPa vào chiều ngày 7 tháng 9 (giờ Việt Nam).[27][28] Sau khi đổ bộ, cơn bão suy yếu dần,[29] trở thành một áp thấp nhiệt đới vào ngày 8 tháng 9.[30] Những tàn dư của Yagi bắt đầu di chuyển về phía Bắc Ấn Độ Dương,[31] góp phần hình thành nên áp thấp sâu BOB 05 vào ngày 13–14 tháng 9.[32]
Lớp học tại Metro Manila và nhiều tỉnh khắp Luzon và Visayas đã bị đình chỉ vào ngày 2 và 3 tháng 9.[35][36] Nhiều chuyến bay nội địa đến Bicol, Cagayan Valley, Mimaropa, Visayas và bán đảo Zamboanga cũng bị hủy tại Sân bay Quốc tế Ninoy Aquino, trong khi các hoạt động tại sáu sân bay khu vực bị đình chỉ.[37] Các cuộc sơ tán cưỡng chế đã được ra lệnh ở Naga, Camarines Sur. Một khuyến cáo sơ tán cũng đã được đưa ra đối với sông Marikina sau khi mực nước đạt 16 mét.[38] Các hoạt động cứu hộ cho tàu MT Terranova, đã chìm ở Vịnh Manila và gây ra tràn dầu trong cơn bão Maemi (được gọi là Carina ở địa phương) vào tháng 7, cũng bị đình chỉ.[39] Giải Vô địch Bóng chuyền Premier đã hoãn trận chung kết của Giải Reinforced Conference 2024, ban đầu dự kiến vào ngày 2 tháng 9.[40]Hệ thống Bảo hiểm Dịch vụ Chính phủ đã chuẩn bị các chương trình vay khẩn cấp cho những cá nhân bị ảnh hưởng bởi thiên tai.[41]
Để chuẩn bị cho Yagi, các trường học trên toàn tỉnh Hải Nam đã đóng cửa vào ngày 5 tháng 9 và các hoạt động vận chuyển và hàng hải địa phương bị đình chỉ vào ngày hôm sau. Cơn bão dự kiến sẽ đổ bộ gần Qionghai. Dịch vụ Khí tượng Hải Nam dự đoán Yagi có thể là cơn bão mạnh nhất tấn công đảo này kể từ bão Rammasun năm 2014.[46] Tại tỉnh Quảng Đông, tất cả các điểm tham quan ven biển và các hoạt động đã bị hủy bỏ cùng với các chuyến bay tại sân bay Zhuhai Jinwan. Hơn 400.000 người đã được sơ tán.[47]
Việt Nam
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, bão Yagi dự kiến sẽ đổ bộ vào Việt Nam giữa các khu vực Quảng Ninh và Hải Phòng.[48] Để đối phó, chính quyền Việt Nam đã khuyến cáo ngư dân không nên đánh bắt cá ở các vùng biển nguy hiểm, tổ chức các hoạt động ngoài trời và đề nghị tăng cường bảo vệ nhà cửa, kiểm tra đê điều, đặc biệt là tại các điểm mà bão sẽ đổ bộ.[49] Một số tỉnh và thành phố như Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Giang,[50]Nam Định,[51]Thái Bình,[52]Hà Nội, Hà Nam, Phú Thọ, Ninh Bình và Thanh Hóa[53] cũng yêu cầu học sinh nghỉ học để tránh bão.[53][54] Nhiều trường đại học, cao đẳng và học viện đã đình chỉ lớp học. Ngoài ra, các sân bay bao gồm Nội Bài (Hà Nội), Cát Bi (Hải Phòng), Vân Đồn (Quảng Ninh) và Thọ Xuân (Thanh Hóa) được yêu cầu tạm dừng hoạt động vào ngày 7 tháng 9 trong các khoảng thời gian cụ thể.[55] Một số phương tiện truyền thông địa phương đã gợi ý cư dân sử dụng Google Maps để theo dõi đường đi của bão và cập nhật tình hình.[48]
Vào sáng ngày 6 tháng 9, một ngày trước khi bão chính thức đổ bộ vào Việt Nam, Thủ tướngPhạm Minh Chính đã ban hành chỉ thị khẩn cấp tới nhiều tỉnh, thành phố và các bộ trưởng liên quan, yêu cầu họ hành động kịp thời để ứng phó và giảm thiểu thiệt hại do bão gây ra.[56] Các dịch vụ tàu phà giữa đất liền và Phú Quốc cũng bị đình chỉ từ ngày 6 tháng 9.[57]Bộ Công Thương đã chỉ đạo các cơ quan địa phương dự trữ hàng hóa thiết yếu cho 5 đến 10 ngày.[58] Mười hai tuyến đường sắt trong hệ thống đường sắt Bắc-Nam đã bị đình chỉ.[59] Trong khi đó, từ 11 giờ sáng cùng ngày, chính quyền Quảng Ninh, Hải Phòng và Nghệ An đã ban hành lệnh cấm biển.[60][61]
Một trận đấu bóng đá giữa hai đội tuyển bóng đá quốc gia Nga và Thái Lan dự kiến diễn ra ngày 7 tháng 9 tại giải giao hữu LPBank Cup 2024 đã bị VFF hủy bỏ trước những ảnh hưởng của siêu bão Yagi.[62]
Những nơi khác
Cảnh báo mưa lớn và lũ lụt đã được ban hành ở Lào, Campuchia và Thái Lan.[63][64][65] Lượng mưa cũng được dự kiến sẽ ảnh hưởng đến một số khu vực của Myanmar giáp với Lào và Thái Lan.[66] Một cảnh báo lũ lụt đã được Ủy hội sông Mê Công ban hành tại Luang Prabang vào ngày 12 tháng 9.[67] Cảnh báo lũ lụt cũng đã được ban hành vào ngày 14 tháng 9 tại Viêng Chăn, Nong Khai và Chiang Khan.[68]
Một tình trạng khẩn cấp đã được tuyên bố tại Camarines Sur, thành phố Naga và Allen, Northern Samar do lũ lụt gây ra bởi bão Yagi.[86]Hội đồng Quản lý và Giảm thiểu Nguy cơ Thiên tai Quốc gia (NDRRMC) báo cáo rằng cơn bão đã ảnh hưởng đến 1.720.568 người và làm 88.077 người phải sơ tán.[87] Tổng thiệt hại ước tính lên tới 583,6 triệu PHP (tương đương 11,85 triệu USD), bao gồm 360 triệu PHP (7,31 triệu USD) thiệt hại trong nông nghiệp và 223,6 triệu PHP (4,54 triệu USD) thiệt hại về hạ tầng.[88] Cơn bão cũng khiến 9 người thiệt mạng tại Rizal, làm gần 3.400 hành khách mắc kẹt trên toàn quốc, ảnh hưởng đến 589 ngôi nhà (trong đó 51 ngôi nhà bị phá hủy),[89] gây mất điện tại 28 thành phố và thị trấn, và làm tắc nghẽn 115 tuyến đường trong khi 29 cây cầu không thể sử dụng được.[90]
Bộ Nông nghiệp ước tính rằng bão Yagi đã tác động đến 13.623 ha đất nông nghiệp. Bộ Phúc lợi Xã hội và Phát triển báo cáo rằng các gói cứu trợ và hỗ trợ trị giá 700 triệu PHP (14,21 triệu USD) đã được phân phát cho các gia đình bị ảnh hưởng.[91] Mặc dù Yagi đã rời khỏi Khu vực Quản lí của Philippines, tác động của nó vẫn gây mưa tại khu vực Bắc Luzon.[92]
Hồng Kông và Ma Cao
Tại Hồng Kông, Yagi đã làm chín người bị thương[93] và khiến 270 người phải di tản.[20][94] Có 79 báo cáo về cây đổ.[95][96] Một vòi rồng nước đã được báo cáo ở vùng biển phía đông của lãnh thổ vào ngày 6 tháng 9.[97] Hai người bị thương và mười người khác phải di tán ở Ma Cao.[98]
Cơn bão Yagi đã đổ bộ vào trấn Ông Điền, thuộc thành phố Văn Xương, Hải Nam vào thời điểm 16:20 ngày 6 tháng 9 (giờ địa phương UTC+8) với sức gió duy trì ước tính đạt 225 km/h (trên cấp 17), theo Đài Khí tượng Hải Nam thuộc Cục Khí tượng Trung Quốc (CMA).[99] CMA cũng coi đây là cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào Trung Quốc vào mùa thu kể từ năm 1949.[100] Gió giật 240 km/h (trên cấp 17) ghi nhận Long Lâu cũng thuộc Văn Xương, nằm ở phía Nam nơi đổ bộ.[99] Gió giật cục bộ từ cấp 15 đến cấp 17 ghi nhận ở Hải Khẩu và Trừng Mại, huyện Trừng Mại ghi nhận gió giật 216 km/h (cấp 17).[101] Gió giật mạnh phổ biến từ cấp 11 đến cấp 15 ở phía Bắc đảo Hải Nam.[99] Lượng mưa 692,5 mm đã được ghi nhận tại một địa điểm ở huyện Lạc Đông, có 9 trấn ghi nhận lượng mưa vượt 400 mm và 3 trấn ghi nhận lượng mưa vượt 500 mm.[99] Ngoài ra, giàn khoan dầu Văn Xương nằm ở vùng biển phía Đông Hải Nam quan trắc được gió trung bình tối đa 193 km/h (cấp 16) và gió giật tối đa 247 km/h (trên cấp 17).[102]
Trung tâm Khí tượng Quốc gia Trung Quốc (NMC) cho biết bão quét qua huyện Từ Văn (Trạm Giang, Quảng Đông) với sức gió 210 km/h (cấp 17) vào khoảng đêm ngày 6 tháng 9.[103] Trên bán đảo Lôi Châu và một phần vùng biển của tỉnh Quảng Đông ghi nhận gió trung bình từ cấp 12 đến cấp 15 và gió giật từ cấp 15 trở lên, các thành phố cấp huyện và huyện vùng ven biển từ Mậu Danh đến cửa sông Châu Giang ghi nhận gió trung bình từ cấp 8 đến cấp 11 và gió giật từ cấp 9 đến cấp 12.[102] Một trang trại điện gió nằm ở vùng biển Trạm Giang đo được tốc độ gió mạnh tối đa 161 km/h và gió giật lên tới 274 km/h (gió mạnh cấp 14 giật trên cấp 17).[104][105] Một trạm quan trắc ở trấn Nam Sơn (huyện Từ Văn) quan trắc được tốc độ gió trung bình tối đa 167 km/h (cấp 15), giật cao nhất là 221 km/h (trên cấp 17).[102] Một trạm ở Dương Giang và một trạm ở trấn Điện Thành (quận Điện Bạch, thành phố Mậu Danh) đo được gió mạnh cấp 11, lần lượt là 107 km/h và 105 km/h.[106] Theo số liệu ghi nhận từ 20:00 ngày 5 đến 08:00 ngày 7 (UTC+8), tổng lượng mưa trung bình trên địa bàn tỉnh Quảng Đông đạt 46,1 mm; trấn Hạ Kiều (huyện Từ Văn) ghi nhận tổng lượng mưa 415,6 mm và lượng mưa tối đa trong 1 giờ đạt 90,5 mm.[102]
Tại tỉnh Quảng Tây, hoàn lưu cơn bão gây ra ảnh hưởng tương đối mạnh ở trên biển, nhưng tác động trên đất liền yếu hơn so với dự báo.[107] Một giàn khoan dầu và một phao thời tiết thuộc sở hữu của Trung Quốc ở trên vịnh Bắc Bộ, phía Nam tỉnh Quảng Tây quan trắc được gió giật mạnh cấp 16-17, với sức gió giật ghi nhận được lần lượt là 212 km/h và 195 km/h.[108][109] Trên đất liền tỉnh Quảng Tây, vùng ven biển tỉnh Quảng Tây có nơi có giật cấp 11-12, tại Đông Hưng (Phòng Thành Cảng) ghi nhận gió giật 120 km/h (cấp 12).[108] Theo số liệu đo mưa từ 20:00 ngày 6 tháng 9 đến 08:00 ngày 9 tháng 9 (giờ UTC+8), tại Phòng Thành Cảng có nơi ghi nhận lượng mưa 808,1 mm và có 5 trấn thuộc 2 huyện ghi nhận lượng mưa từ 400 mm đến 600 mm, ngoài ra toàn tỉnh Quảng Tây có 28 trấn ghi nhận lượng mưa từ 250 mm đến 400 mm và 242 trấn ghi nhận lượng mưa từ 100 mm đến 250 mm.[108]
Cơn bão cũng gây ra mưa lớn trên diện rộng ở phía Nam tỉnh Vân Nam.[110]
Tác động tới đời sống và kinh tế
Cơn bão khiến 4 người tử vong và 95 người bị thương tại Hải Nam, khoảng 526.100 người bị ảnh hưởng bởi cơn bão, tính tới 15:00 (UTC+8) ngày 7 tháng 9.[111] Thiệt hại kinh tế do bão Yagi gây ra tại Hải Nam lên tới gần 80 tỷ nhân dân tệ (12,4 tỷ USD) tại 4 huyện cấp thị và huyện Hải Khẩu, Văn Xương, Lâm Cao, Trừng Mại, bằng 9,4% GDP của tỉnh Hải Nam năm 2023 và gấp khoảng 6 lần thiệt hại do bão Rammasun gây ra.[112] Thống kê về thiệt hại liên quan tới hạ tầng giao thông nhiều nơi trên toàn tỉnh Hải Nam tính tới 11 tháng 9 cho thấy có 772 đèn giao thông và 1.346 thiết bị giám sát đường cao tốc không hoạt động; 174.000 mét lan can giao thông và 3.985 biển báo giao thông bị hư hỏng.[113] Thống kê thiệt hại về nông nghiệp và ngư nghiệp (chưa bao gồm một số huyện và huyện cấp thị) tại Hải Nam tính tới 12:00 ngày 8 tháng 9 (UTC+8), sản lượng cây nông nghiệp bị thiệt hại lên tới 246.500 tấn, thiệt hại kinh tế về nông nghiệp trồng trọt ở Hải Nam lên tới 3,174 tỷ nhân dân tệ, thiệt hại liên quan tới chăn nuôi lên tới 2,371 tỷ nhân dân tê, thiệt hại về thuỷ hải sản lên tới hơn 6,4 tỷ nhân dân tệ chưa bao gồm thiệt hại các tàu cá ở Hải Nam.[114] Nhiều turbine gió, trong đó có những turbine trị giá hàng chục triệu nhân dân tệ mỗi chiếc ở Văn Xương bị đổ, hư hỏng.[115] Nhiều trang trại, cơ sở chăn nuôi gà ở Văn Xương bị bão tàn phá nặng nề và nguồn cung gà ở thành phố này có thể bị ảnh hưởng sau bão.[116] Hạ tầng điện lưới, nước, giao thông ở Văn Xương và nhiều cơ sở hạ tầng khác bị hư hại nghiêm trọng.[117] Thiệt hại kinh tế tại Văn Xương theo thống kê sơ bộ tính tới ngày 7 tháng 9 lên tới 32,7 tỷ nhân dân tệ.[118] Tại Hải Khẩu, có 105.500 người phải đi sơ tán khẩn cấp, 32.424 ngôi nhà bị hư hại, trên 167.800 cây bị đổ, 56.742 ha hoa hàu bị thiệt hại, thiệt hại kinh tế khoảng 26,324 tỷ nhân dân tệ.[119] Thiệt hại kinh tế tại các huyện Lâm Cao và Trừng Mại lần lượt là khoảng 9,649 tỷ nhân dân tệ và 11,45 tỷ nhân dân tệ.[112][120]
Tại huyện Từ Văn, cực Nam của thành phố Trạm Giang ghi nhận nhiều cây cối bị đổ, biển quảng cáo và kính vỡ vụn rơi xuống đất, theo một số người dân tình trạng bị cắt điện và nước xảy ra vào khoảng 4 giờ chiều ngày 6 tháng 9.[121] Gió mạnh và mưa lớn tại huyện Từ Văn do bão gây ra cũng gây ra thiệt hại cho một số ngôi nhà.[122] Có 71 người bị mắc kẹt sau khi sự cố về tường của một toà nhà ở huyện Từ Văn xảy ra vào khoảng 22:00 ngày 6 tháng 9 (UTC+8).[122] Một chiếc xe tải ở trên đường tại Từ Văn bị lật trên đường khiến tài xế bị mắc kẹt.[122] Thiệt hại kinh tế tại Trạm Giang khoảng 3,3 tỷ nhân dân tệ (470 triệu USD).[123]Bộ Thủy lợi Trung Quốc cho biết mực nước lũ tại 20 con sông trong tỉnh Quảng Tây vượt mức cảnh báo do mưa từ hoàn lưu cơn bão.[124] Mực nước các sông Nậm Thi và sông Hồng ở tỉnh Vân Nam dâng lên nhanh chóng do mưa lớn, 6 trấn ở huyện Hà Khẩu bị ngập lụt, 2.130 người phải đi sơ tán, thiệt hại kinh tế do lũ lụt khoảng gần 20 triệu nhân dân tệ.[110][125]
Bão Yagi đổ bộ vào Hải Phòng và Quảng Ninh vào ngày 7 tháng 9
Bão Yagi đổ bộ vào Quảng Ninh vào khoảng 14:00 (theo giờ Việt Nam) ngày 7 tháng 9 năm 2024.[22] Trong các báo cáo chính thức của khí tượng Việt Nam, bão Yagi được đánh giá là đổ bộ Việt Nam với sức gió vùng gần tâm bão cấp 14 giật cấp 17[27][126], gió mạnh nhất ghi nhận được là tại trạm khí tượng Bãi Cháy (Quảng Ninh), trạm khí tượng này đã quan trắc được gió cấp 14 giật trên cấp 17[27] (tuy nhiên, bản báo cáo ban đầu của Tổng cục Khí tượng Thủy văn Việt Nam lên Uỷ ban Bão Châu Á - Thái Bình Dương tại Hội thảo tích hợp lần thứ 19 ở Thượng Hải, Trung Quốc tháng 11 năm 2024 cho biết cơn bão đổ bộ với cường độ gió mạnh cấp 12-14, vùng gần tâm bão gió mạnh cấp 14-15, trạm khí tượng Bãi Cháy đo được gió cấp 15)[a]. Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn cho biết bão Yagi gây gió giật cấp 17 ở Bãi Cháy và đây là lần đầu tiên (trên đất liền) Việt Nam đo được cấp gió giật này.[127]
Bên cạnh đó, các trạm trên đảo Bạch Long Vĩ và Cô Tô ghi nhận gió bão mạnh cấp 13. Tại một số trạm khác trên đất liền và các đảo sát bờ Quảng Ninh, Hải Phòng ghi nhận gió mạnh cấp 10-12 giật cấp 12-15; Hải Dương ghi nhận gió mạnh cấp 10 đến cấp 13; Hưng Yên, Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Thái Bình ghi nhận có gió cấp 8, cấp 9; các nơi khác ở phía Đông Bắc Bộ có gió cấp 6, cấp 7.[126]
Số liệu quan trắc gió từ cấp 10 trở lên do các trạm khí tượng báo cáo
Hoàn lưu cơn bão gây ra một đợt mưa lớn trên diện rộng ở khu vực Bắc Bộ và Thanh Hoá với lượng mưa phổ biến từ 07:00 ngày 7 tháng 9 đến 07:00 ngày 12 tháng 9 (giờ Việt Nam) phổ biến 250–450 mm, có nơi cao hơn 550 mm, lượng mưa do bão góp phần khiến cho lượng mưa trong 10 ngày đầu tháng 9 tại 83 trong tổng số 84 trạm đo vượt trung bình hằng năm từ 4 đến 6 lần.[131] Tại thành phố Yên Bái ghi nhận lượng mưa trên 200 mm chỉ trong 2 giờ đồng hồ.[131]
Mực nước tại một số các con sông ở miền Bắc dâng cao do mưa lớn. Mực nước trên sông Cầu đạt 28,9 mét, tức trên 1,9 mét so với mực nước báo động 3. Nước sông dâng lên mức vượt báo động 3 tại nhiều con sông ở Hà Nội như sông Tích, sông Bùi.[132] Riêng tại sông Hồng tại trạm Hà Nội cũng lên cao nhất 20 năm qua.[133] Trên thượng nguồn sông Hồng ở Lào Cai, Yên Bái vượt mức lũ lụt lịch sử 1971, 1968.[134][135]
Sáng ngày 15 tháng 9, tại Hội nghị Thường trực Chính phủ đã nhận định đây là cơn bão mạnh nhất trong 70 năm qua trên đất liền Việt Nam, thời gian lưu bão dài, mưa lũ lớn trên diện rộng đã gây ra thiệt hại lớn về người và tài sản.[136]
Thiệt hại do bão và mưa lũ sau bão
Trước khi bão Yagi đổ bộ vào đất liền, cơn bão đã khiến một người chết và làm bật gốc nhiều cây xanh ở Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 4 tháng 9.[71] Một số mái nhà bị thổi bay cùng với một số cột điện bị đổ ngã ở tỉnh Bình Dương, gây mất điện ở một số khu vực vào ngày 4 tháng 9.[137] Trước khi bão đổ bộ, vào ngày 6 tháng 9 cơn bão đã nhổ bật gốc cây, mái nhà và biển báo trên khắp cả nước, khiến ba người chết và bảy người bị thương.[72][73]
Bão Yagi (bão số 3) và mưa lũ sau bão đã gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Việt Nam, là đợt thiên tai nghiêm trọng nhất tại miền Bắc trong rất nhiều năm trở lại đây.[138] Theo thống kê và nhận định của Chính phủ Việt Nam, cụ thể là trong nghị quyết số 143, tốc độ tăng trưởng GDP cả nước có thể giảm 0,15% so với kịch bản dự báo, tốc độ tăng trưởng của nhiều tỉnh thành phía Bắc như Quảng Ninh, Thái Nguyên, Lào Cai có thể giảm trên 0,5%.[139] Theo báo cáo của Chính phủ gửi tới Quốc hội (Việt Nam), bão Yagi và mưa lũ sau bão khiến 323 người chết, 22 người mất tích, 1.978 người bị thương; hơn 280.000 ngôi nhà bị hư hỏng, tốc mái; hơn 120.000 ngôi nhà bị ngập; gần 12.000 lồng bè nuôi trồng thủy sản bị hư hỏng, cuốn trôi; ước tính thiệt hại kinh tế gây ra là hơn 81.703 tỷ đồng (3,4 tỉ USD).[140] Tại Việt Nam, thiệt hại kinh tế do bão Yagi và mưa lũ là lớn nhất từ trước tới nay do bão lũ gây ra, thiệt hại kinh tế gấp 4 lần so với trung bình thiệt hại do thiên tai 10 năm gần đây, vượt qua tổng số thiệt hại khoảng 60.000 tỷ đồng của năm 2017 dù đây là năm có nhiều bão đổ bộ vào Việt Nam.[127] Nhiều lĩnh vực nhất là công nghiệp, logistics, du lịch, nông nghiệp bị gián đoạn hoạt động; nhiều doanh nghiệp và cá nhân không thể trả nợ đúng hạn cho ngân hàng với tổng dư nợ bị ảnh hưởng lên tới 100.000 tỷ đồng, ngành bảo hiểm đối mặt với nhiều yêu cầu bồi thường.[141] Theo thống kê thiệt hại tới ngày 27 tháng 9 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thiệt hại về nông nghiệp chiếm khoảng 38% tổng số thiệt hại.[138] Cơn bão gây ảnh hưởng tới đời sống, tâm lí của một bộ phận người dân và gây ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, kinh doanh.[142] Có hơn 6,1 triệu khách hàng đã bị cắt điện, có nơi bị cắt điện kéo dài hơn chục ngày do hệ thống lưới điện bị hư hại, đến ngày 17 tháng 9 vẫn còn hơn 100.000 hộ chưa có điện.[143] Hệ thống thông tin liên lạc cũng bị tàn phá nặng nề, với 9.235 trạm BTS bị mất liên lạc, có nhà mạng mất trên 50% mạng lưới trong bão số 3.[144][140] Các tuyến đường giao thông bị gián đoạn và hư hại, hơn 110 chuyến bay bị hủy, tính tới 14 tháng 9 có 3.924 vị trí đoạn đường bị thiệt hại do sạt lở đất, sụt nền đường, đứt đường và hư hỏng cầu cống; 253 vị trí mặt đường bị ngập nước và cầu Phong Châu bị sập đổ 2 nhịp.[145][146] Theo Bộ Giao thông Vận tải, thiệt hại mà bão gây ra đối với hạ tầng giao thông các tỉnh phía Bắc là hơn 3.000 tỷ đồng.[147]
Tỉnh Quảng Ninh chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của bão Yagi, ghi nhận 29 người chết,[138] thiệt hại kinh tế tại tỉnh này ước tính lên tới khoảng 28.000 tỷ đồng.[148] Có hơn 102.800 ngôi nhà bị tốc mái, 254 nhà bị sập, gần 5.000 ngôi nhà bị ngập và sạt lở; 27 tàu du lịch, 116 tàu cá, 126 tàu chở hàng, chở người các loại bị đắm hoặc chìm, trên 1.400 cột điện bị gãy đổ gây mất điện diện rộng, mạng lưới viễn thông bị tê liệt.[149][150][151] Thành phố Hạ Long có nơi ghi nhận gió giật cấp 17 trở lên (Bãi Cháy giật trên cấp 17)[152] thiệt hại kinh tế lên tới hơn 9.600 tỷ đồng.[153] Huyện Vân Đồn ghi nhận thiệt hại kinh tế trên 3.693 tỷ đồng, chịu thiệt hại nặng nhất về thuỷ hải sản với tổng sản lượng thuỷ hải sản bị thiệt hại được ước tính lên tới 32.000 tấn cùng với đó là hàng chục nghìn tấn hàu, cá mới thả giống, tổng giá trị thiệt hại về nuôi trồng thủy sản trên biển khoảng hơn 2.200 tỷ đồng.[153][154] Khoảng trên 117.000 ha rừng ở Quảng Ninh bị thiệt hại với mức độ từ 30% đến 100%; chủ yếu là rừng trồng với các loại cây như cây thông, keo, bạch đàn; hệ quả là từ 28 tháng 9 do thời tiết hanh khô đã có 9 vụ cháy với tổng diện tích thiệt hại hơn 57 ha.[155] Tại Hải Phòng có 2 người chết do bão,[156] ngoài ra có 1 người "chiến sĩ hy sinh" (chết) khi hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả,[127] thiệt hại kinh tế hơn 13.000 tỷ đồng; trong đó ngành nông nghiêp thiệt hại gần 4.900 tỷ đồng, chiếm gần 40% tổng số thiệt hại.[157] Tại đảo Cát Bà, hơn 4.700 ngôi nhà cùng hàng chục công trình trường học, y tế và trụ sở bị hư hại nặng, hệ thống thông tin liên lạc, hệ thống điện, hệ thống viễn thông trên đảo Cát Bà bị bão gây thiệt hại nặng nề, tê liệt hoàn toàn.[158] Các nhà máy, nhà xưởng, khu công nghiệp ở Quảng Ninh, Hải Phòng bị bão tàn phá, gây thiệt hại nặng nề.[159][160] Tại Hà Nội ghi nhận 4 người tử vong (1 người trong bão, còn lại là do dông lốc trước bão và các sự cố sau bão); hơn 100.000 cây xanh bị đổ, gãy; thiệt hại kinh tế tại Hà Nội gần 2.300 tỷ đồng.[161]
Thương vong nặng nề nhất là tại Lào Cai, tại tỉnh này ghi nhận 138 người chết và 13 người mất tích, trong đó có 75 người tại huyện Bảo Yên, 30 người tại huyện Bắc Hà.[162] Trong số những người tử vong và mất tích tại Lào Cai, có 60 người chết và 7 người mất tích do một trận lũ quét nghiêm trọng tại thôn Làng Nủ (xã Phúc Khánh,huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai) xảy ra vào ngày 10 tháng 9, đến ngày 10 tháng 10 việc tìm kiếm nạn nhân mất tích đã dừng lại.[163] Một vụ lở đất và đá xảy ra tại thôn Hòa Sử Pán, xã Mường Hoa, thị xã Sa Pa trước đó khiến 6 người chết và 9 người bị thương.[164] Thiệt hại kinh tế tại Lào Cai tính đến ngày 21 tháng 10 lên tới trên 7.065 tỷ đồng.[162] Số liệu thống kê thiệt hại tại Lào Cai tới ngày 30 tháng 9 cho biết giao thông thiệt hại khoảng trên 3.200 tỷ đồng, thiệt hại về nông nghiệp là trên 914 tỷ đồng.[165] Có 55 người chết và 3 người mất tích tại Cao Bằng tính đến ngày 29 tháng 9,[166] trong đó vụ lở đất xảy ra tại xóm Lũng Lỳ, xã Ca Thành, huyện Nguyên Bình ngày 9 tháng 9 vùi lấp 6 ngôi nhà khiến 9 người tử vong,[167] cùng ngày 9 tháng 9 một vụ sạt lở đất đã vùi lấp và cuốn trôi xe khách và một số xe ô tô con, xe máy và tính đến ngày 16 tháng 9 đã tìm thấy 32 thi thể nạn nhân.[168] Vụ sạt lở tại thôn Át Thượng, xã Minh Xuân, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái lúc rạng sáng ngày 10 tháng 9 xoá sổ 4 ngôi nhà khiến 9 người chết, thi thể cuối cùng được tìm thấy sau khoảng 16 ngày.[169] Theo thống kê trên toàn tỉnh Yên Bái, mưa lũ do hoàn lưu của bão khiến 54 người chết, trong đó có 22 người chết tại thành phố Yên Bái, uớc tính thiệt hại kinh tế lên tới 5.738 tỷ đồng.[170][138] Ở Phú Thọ, cầu Phong Châu đã sập vào khoảng 10 giờ sáng ngày 9 tháng 9 năm 2024, tại thời điểm xảy ra sự cố có 10 phương tiện (gồm 1 xe ô tô tải, 2 xe ô tô đầu kéo, 6 xe mô tô, 1 xe máy điện) đang di chuyên trên cây cầu, tính tới ngày 23 tháng 9 đã tìm được 4 thi thể và còn 4 người mất tích, có 3 người bị thương.[171]
Những tỉnh thành có nhiều người chết và mất tích do bão và mưa lũ do bão
Bão Yagi mang theo lượng mưa lớn gây ra lũ lụt trên khắp Lào, khiến bảy người chết và làm hư hại 298 ngôi nhà, 252 con đường, 77 trường học và 11 bệnh viện.[77][187] Tại tỉnh Luang Namtha, mưa lớn đã buộc phải đóng cửa Sân bay Luang Namtha. [188] Ba trăm người đã được sơ tán khỏi 17 ngôi làng trên khắp tỉnh.[189] Lũ lụt cũng xảy ra ở các tỉnh Luang Prabang, Oudomxay và Bokeo,[68] cũng như một số vùng của Khu vực Viêng Chăn.[190]
Tại Myanmar, tàn dư của cơn bão Yagi đã gây ra lũ lụt và lở đất trên diện rộng, được coi là tồi tệ nhất xảy ra ở miền trung Myanmar trong 60 năm qua.[193] Chính phủ quân quản của quốc gia này xác nhận 433 người chết, 79 người mất tích,[194][195] và 48 người bị thương.[196]Đài Á Châu Tự Do cho rằng con số người mất tích là 200.[197][198]
Hệ quả
Bảng hiệu khách sạn trên một tầng thượng ở Hà Nội, Việt Nam
Ở Philippines, Tổng thống Bongbong Marcos đã tiến hành kiểm tra trên không Đập La Mesa, Marikina và Antipolo,[199] thông báo rằng hơn 16 triệu peso (324.873,1 đô la Mỹ) tiền viện trợ nhân đạo đã được phân bổ cho các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất.[200]
Ở Việt Nam, để ứng phó với những tác động nghiêm trọng của cơn bão Yagi, Hoa Kỳ đã cam kết viện trợ nhân đạo ngay lập tức 1 triệu đô la Mỹ,[201] trong khi chính phủ Úc phân bổ 3 triệu đô la Úc (2 triệu đô la Mỹ) cho viện trợ khẩn cấp và các dịch vụ quan trọng.[202] Ngày 12 tháng 9, Hàn Quốc đã quyết định cung cấp viện trợ nhân đạo trị giá 2 triệu USD cho Việt Nam.[203] Ngày 14 tháng 9, Vương quốc Anh tuyên bố viện trợ nhân đạo 1 triệu bảng Anh cho Việt Nam.[204] Doanh nhân tỷ phú người Ấn Độ Gautam Adani đã cam kết quyên góp 1 triệu đô la Mỹ để giúp Việt Nam phục hồi thiệt hại do cơn bão Yagi gây ra.[205]
Bão Wayne (1986), cơn bão gây hậu quả nghiêm trọng cho miền Bắc Việt Nam.
Bão Rammasun (2014), cơn bão có cường độ tương tự Yagi, đảo Hải Nam có nơi ghi nhận gió giật lên tới 99,9 m/s, gây thiệt hại nghiêm trọng cho Trung Quốc, Việt Nam, Philippines.
^Trạm nằm trên đỉnh đồi ở Bãi Cháy. Nguồn: Bảo Trâm. “Chuyện kể ở Trạm Khí tượng Bãi Cháy, Quảng Ninh”. Tạp chí Tài nguyên và Môi trường. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2024. Độ cao của trạm đo là 34 mét theo bản tin dự báo thời hạn mùa ngày 15 tháng 9 năm 2024 (đã dẫn nguồn)
^Đỉnh đồi trên đảo, cao 63 mét so với mực nước biển. Nguồn: baotainguyenmoitruong.vn (21 tháng 3 năm 2018). “Tuổi 20 ở Trạm Khí tượng Hải văn Bạch Long Vỹ”. Báo Tài nguyên Môi Trường. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2024.
^Đỉnh đồi, cao 116 mét so với mực nước biển. Nguồn: Nguyễn Đức Toàn (4 tháng 7 năm 2007). “Núi Thiên Văn”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2024.
^Warning and Summary 301800 (Bản báo cáo). Tokyo, Japan: Japan Meteorological Agency. 30 tháng 8 năm 2024. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2024.
^Warning and Summary 310000 (Bản báo cáo). Tokyo, Japan: Japan Meteorological Agency. 31 tháng 8 năm 2024. Bản gốc lưu trữ ngày 31 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2024.
^Warning and Summary 086000 (Bản báo cáo). Tokyo, Japan: Japan Meteorological Agency. 8 tháng 9 năm 2024. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 9 năm 2024.
^“超强台风"摩羯"二次登陆湛江徐闻，最大风力17级” [Lần đổ bộ thứ hai, siêu bão "Ma Kết" đổ bộ vào Từ Văn, Trạm Giang, sức gió tối đa cấp 17]. 观察者网 (bằng tiếng Trung). 6 tháng 9 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 11 năm 2024. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2024.
^ abcd广东天气 (Quảng Đông thời tiết) (7 tháng 9 năm 2024). “"摩羯"已严重影响广东 将在越南再登陆”. (澎湃)The Paper. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 11 năm 2024. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2024.
^“湛江徐闻录得15级大风！已进入最高防御台风状态_南方网” [Sức gió mạnh cấp 15 được ghi nhận ở Từ Văn, Trạm Giang! Đã bước vào trạng thái phòng chống bão cao nhất]. 南方报业 (bằng tiếng Trung). 6 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2024.
^“台风"摩羯"致广西多地"一片狼藉"？官方回应” [Bão Ma Kết gây “náo loạn" tại nhiều nơi ở Quảng Tây? Phản hồi chính thức]. Sina Finance (bằng tiếng Trung). 9 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2024.
^ abc“台风"摩羯"已减弱停编 未来两天桂西桂南仍有暴雨”. Mạng lưới thời tiết Trung Quốc (Quảng Tây). 9 tháng 9 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2024.
^“台风"摩羯"综合气象监测快报” [Giám sát khí tượng toàn diện cơn bão Ma Kết (Yagi)]. Cục Khí tượng Trung Quốc (bằng tiếng Trung). 7 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2024.
^ ab“台风"摩羯"导致云南河口县洪涝灾害，已转移安置2130人” [Bão "Ma Kết" gây lũ lụt ở huyện Hà Khẩu, Vân Nam, 2.130 người phải sơ tán]. The Paper (cn) (bằng tiếng Trung). 9 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2024.
^“超强台风"摩羯"致海南4死95伤-中新网”. Trung Quốc Tân văn. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2024.
^ ab“海南官方统计数据显示，"摩羯"导致损失800亿，远超10年前"威马逊"” [Thống kê chính thức cho thấy bão "Ma Kết" gây thiệt hại 80 tỷ đồng tại Hải Nam, vượt xa "Rammasun" 10 năm trước]. Finance Sina (bằng tiếng Trung). 11 tháng 9 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2024.
^总台记者 杨涛 马力 (11 tháng 9 năm 2024). “台风"摩羯"对海南道路设施损坏严重 海口、文昌车管所暂停服务”. Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV). Truy cập ngày 30 tháng 10 năm 2024.
^海南日报(Nhật báo Hải Nam) (8 tháng 9 năm 2024). “农业生产全力以"复"”. Tân Hoa Xã. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2024.
^董兴生 (8 tháng 9 năm 2024). “文昌多台造价超千万元风机被折断 台风"摩羯"风力超出设计规格 业内人士：这次真是天灾” [Nhiều turbine gió trị giá hơn 10 triệu nhân dân tệ ở Văn Xương bị hỏng. Sức gió của bão "Ma Kết" vượt quá thông số thiết kế. Người trong ngành: Đây thực sự là một thảm họa tự nhiên.]. 新浪财经(Sina Finance) (bằng tiếng Trung). Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2024.
^“受台风"摩羯"影响海南文昌已转移安置群众14.9万人” [149.000 người phải di dời, tái định cư ở Văn Xương, Hải Nam do ảnh hưởng bởi bão "Ma Kết"]. Đài Phát thanh Nhân dân Trung ương (bằng tiếng Trung). 7 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2024.
^符小葉、席秀琴 (9 tháng 9 năm 2024). “超強台風"摩羯"造成澄邁縣經濟損失約114.5億元” [Siêu bão Ma Kết gây thiệt hại kinh tế khoảng 11,45 tỷ nhân dân tệ ở huyện Trừng Mại]. Nhân dân Nhật báo (bằng tiếng Trung). Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2024.
^编辑:官文清 (7 tháng 9 năm 2024). “"摩羯"过境后的徐闻街头：一片狼藉 救灾正忙” [Đường phố huyện Từ Văn sau khi "Ma Kết" quét qua: những nỗ lực cứu hộ khẩn trương trong thảm họa]. Đài Phát thanh Nhân dân Trung ương (bằng tiếng Trung). Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2024.
^ abc刘亮 (8 tháng 9 năm 2024). “全力应对超强台风"摩羯"过境 灾后恢复工作已加紧展开”. Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2024.
^文秋华 (8 tháng 9 năm 2024). “"摩羯"掠走33亿多元” ["Ma Kết" gây thiệt hại 3,3 tỷ nhân dân tệ]. Nhật báo Trạm Giang (bằng tiếng Trung). Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2024.
^“水利部：珠江流域20条河流发生超警洪水” [Bộ Thủy lợi: lũ vượt mức cảnh báo tại 20 con sông trong lưu vực sông Châu Giang]. Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (bằng tiếng Trung). 9 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2024.
^Số liệu quan trắc trạm khí tượng tự động Cảng Xi măng Hạ Long từ trang kttvtudong.net ngày 7 tháng 9 năm 2024 (export dữ liệu ngày 7 tháng 9 năm 2024 cho thấy gió mạnh 40,2 m/s và gió giật 54,1 m/s)
^Số liệu quan trắc trạm khí tượng tự động Cảng xăng dầu B12 từ trang kttvtudong.net ngày 7 tháng 9 năm 2024 (export dữ liệu ngày 7 tháng 9 năm 2024 cho thấy gió mạnh 40,3 m/s và gió giật 59 m/s)
