Özbekistan'ın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesi

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri, bir halkın gerçekleştirdiği fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, gösteriler, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımını içerir.[1] "Somut olmayan kültürel miras", 2003 yılında hazırlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nde tanımlanmaktadır.[2] Yeni miras unsurlarının UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kaydedilmesi, sözleşmeyle kurulan uluslararası Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Komitesi tarafından belirlenmektedir.[3] Özbekistan anlaşmayı 18 Ocak 2006 yılında imzalamıştır.

Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları

İsim Kayıt tarihi no. Açıklama
Nevruz[1] 2016 01161 Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı.
İpek böcekçiliği ve dokuma amaçlı geleneksel ipek üretimi[2] 2022 01890 İpekböcekçiliği veya ipekçilik, ipek üretmek için ipek böceklerinin yetiştirilmesidir. Birkaç ticari ipek böceği türü olmasına rağmen, evcil ipek böceğinin tırtılı en yaygın kullanılan ve üzerinde en yoğun şekilde çalışılan ipek böceğidir.
Tezhip sanatı[3] 2023 01981 Tezhip (Osmanlıca: Tezhib) kelimesi, Arapça zeheb (altın) kökünden türemiş olup, ‘altınlamak’ anlamına gelir. Çoğulu olan “tezhibat” “altınlama süslemeler” demektir. Tezhip günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip kadınlara müzehhibe adı verilir.
Minyatür sanatı[4] 2020 01598 Minyatür, kendine has bir biçimi olan resim çeşididir.

Yaygın olarak, el yazması kitaplardaki metni görselleştiren, metinde yer alan bilgileri daha açık hale getiren kitap resimleri minyatür olarak bilinir. İşlenen temanın barındırdığı olayları görselleştirmek için olayı resme figürler halinde aktarmak ve figürler birbirini kapamayacak şekilde yerleştirme esastır.

İftar ve iftarın sosyo-kültürel gelenekleri[5] 2017 01984 İftar Ramazan ayında Müslümanların oruçlu geçirdikleri günün sonunda akşam ezanı okunduktan sonra (güneşin batmasında) yenilen yemektir.
Nasreddin Hoca[6] 2022 01705 Nasreddin Hoca (Osmanlıca: نصر الدین خوجه; 1208, Hortu - 1284, Akşehir), Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, Hortu ile Akşehir çevresinde yaşamış olan efsanevi kişi ve mizah kahramanıdır.
Özbekistan'da seramik sanatları 2023 01989 Özbekistan'da çanak çömlek kili bulunan bölgelerde seramik sanatı, uygulamalı sanatın en eski biçimlerinden biridir. Bu sanat, özellikle kırsal nüfusun günlük yaşamında kullanılan büyükçe ev eşyalarının yapımında kullanılır.[4]
Baksı sanatı 2021 01706 Baksılar (Farsça: بخشی,) geleneksel Türkmen müzisyenleridir.[5] Tarih boyunca gezici şarkıcı ve şaman olarak görev yapmışlar, aynı zamanda düğün, doğum gibi önemli yaşam olaylarının kutlamalarında müzik sağlamışlar ve şifacı ve manevi figürler olarak hareket etmişlerdir.
Harezm dansı, Lazgi 2019 01364 Lazgi Özbekistan'ın Harezm bölgesine özgü, hızlı ve hareketli bir danstır.
geleneksel atlas ve adras yapım tekniklerini koruma altına almaya odaklanan Margilan El Sanatları Geliştirme Merkezi 2017 01254 Bugünkü Özbekistan topraklarında ikat atlas ve adras yapım tekniklerinin tarihi Geç Antik Çağ'a kadar uzanmaktadır. Tarihsel olarak Margilan, canlı ve ince işçilikli geleneksel kumaşlar olan atlas ve adrasın yapım merkezi olmuştur.[6]
Pilav kültürü ve geleneği 2016 01166 Özbekistan'da bir atasözü vardır: "Misafir ev sahibinin sofrasında pilav yemeden gidemez." Özbek pilavı Özbekistan'ın kırsal ve kentsel kesimleri boyunca yapılan ve paylaşılan geleneksel bir yemektir.
Askiya, nüktedanlık sanatı 2014 00971 Askiya, Özbekistan'ın sözlü halk sanatının bir parçası olan ve zeka gösterisi olarak tanımlanabilecek bir geleneksel sanat türüdür. İki veya daha fazla kişinin katılımıyla gerçekleşen bir tür atışma şeklinde ilerler. Katılımcılar, belirli bir tema etrafında nüktedanlıklarını ve nükte dolu konuşmalarıyla birbirlerini alt etmeye çalışırlar. Askiya'da hızlı düşünme, kelime oyunu, nükte ve nüktedanlık önemli bir yere sahiptir.
Katta Aşula 2014 00971 Katta aşula, Özbekistan'ın Fergana Vadisi'nde yaşayan Tacik, Uygur ve Türk halklarına özgü, Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan'ın bazı bölgelerinde de söylenen bir geleneksel şarkı türüdür. Uzun nağmeli şarkı anlamına gelen Katta aşula, aşka, evrene ve doğaya ilişkin felsefi ve teolojik kavramlar üzerine kurulu, doğaçlama da içeren bir şarkı söyleme türüdür.
Baysun İlçesi'nin kültürel ortamı 2008 00019 Baysun İlçesi, Özbekistan'ın Surhandarya Bölgesi'nde yer alan bir ilçedir. Bölge, zengin kültürü ve gelenekleriyle bilinir. Baysun'un kültürel ortamı, Tacik, Özbek ve diğer Türk halklarının kültürlerinin bir karışımıdır.
Şeşmakam müziği[7] 2008 00089 Şaşmakom, Tacikistan ve Özbekistan'ın önde gelen klasik müzik türüdür. "Altı makam" anlamına gelen Shashmaqom, Buhara şehrinde gelişmiş olabilecek karmaşık ve mükemmel bir enstrümantal ve vokal kompozisyonları döngüsüdür.
Rubab yapma ve çalma sanatı[8] 2024 02143

Notlar

Kaynakça

  1. ^ Aslan, Sıracettin (31 Aralık 2019). "Uluslararası Islâm Bilim Tarihi ve Fuat Sezgin Sempozyumu 15-17 Şubat 2019 Diyarbakır". darulfunun ilahiyat. doi:10.26650/di.2019.30.2.0000. 
  2. ^ "Text of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage". 4 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  3. ^ "Functions of the Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage". 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  4. ^ "eramic arts in Uzbekistan". 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  5. ^ Olayiwola, Johnson; Yusuf, Anthony Olukayode; Akanmu, Abiola Abosede; Murzi, Homero; Gao, Xinghua; Afsari, Kereshmeh (2 Mayıs 2023). "Construction practice knowledge for complementing classroom teaching during site visits". Smart and Sustainable Built Environment. doi:10.1108/sasbe-07-2022-0144. ISSN 2046-6099. 
  6. ^ "Margilan Crafts Development Centre, safeguarding of the atlas and adras making traditional technologies". 10 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.