Solda biri diğerinin büyük ölçüde gölgesinde kalan iki soğutma kulesi ve Nikopol kıyısından görülen altı reaktör binası. Soğutma kuleleri ile reaktörler arasındaki büyük bina ve iki uzun baca, nükleer santralin ötesindeki Zaporizhzhia termik santralindedir.
Zaporijya Nükleer Santrali, güneydoğu Ukrayna'daki (Ukraynaca: Запорізька атомна електростанція), Avrupa'nın en büyük ve dünyanın en büyük 10 nükleer santralinden biridir. 2022 yılından bu yana Rusya'nın kontrolündedir. Sovyetler Birliği tarafından Dinyeper nehri üzerindeki Kahovka Baraj Gölü'nün güney kıyısındaki Enerhodar şehrinin yakınında inşa edilmiştir. Ukrayna'nın diğer üç nükleer santralini işleten Energoatom tarafından işletilmektedir.
Şubat 2022'de Zaporizhzia Nükleer Santrali'nin Landsat 9 ile çekilmiş açıklamalı fotoğrafı
1–6.
Reaktör üniteleri 1–6
7.
Elektrik direkleri
8.
Eğitim binası yıkıldı
9.
Radyoaktif atık depolama
10.
Soğutma havuzu
11.
Soğutma kuleleri
12.
Kakhovka Rezervuarı
Santralde, herbiri 235U (LEU)[2] ile çalışan ve 950 MWe üreten altı adet VVER-1000basınçlı hafif su nükleer reaktörü (PWR) vardır ve toplam güç çıkışı 5.700 MWe'dir.[3] İlk beş reaktör 1985 ile 1989 yılları arasında artarda devreye alındı ve altıncısı 1995'te eklendi. Santral 2020'de ülkenin nükleer enerjiden elde edilen elektriğinin neredeyse yarısını[4] ve Ukrayna'da üretilen toplam elektriğin beşte birinden fazlasını üretti.[5] Zaporizya termik santrali yakındadır.
4 Mart 2022'de, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden günler sonra, Rus kuvvetleri hem nükleer hem de termik santralleriele geçirdi.[6][7][8][9] 12 Mart 2022 itibarıyla, Rus şirketi Rosatom santralin kontrolünü ele geçirdiğini iddia etti.[10] Ele geçirilmesinden bu yana santral elektrik üretmemektedir ve çoğunlukla kapalıdır.[11] 11 Ağustos 2024'te santralde bir yangın çıktı, Ukrayna ve Rusya olaydan birbirlerini sorumlu tuttu, ancak nükleer güvenlik üzerinde bildirilen bir etki olmadı.[12]
Tesisler
Kullanılmış nükleer yakıt, reaktör muhafazalarının içindeki soğutma havuzlarında beş yıla kadar depolanır. Daha sonra 2004 yılında hizmete giren tesis içi kuru varil depolama tesisine aktarılır.[13][14] Reaktörler ve kullanılmış yakıt havuzları soğutma için Kahovka Baraj Gölü'nden gelen suya bağımlıdır. Rezervuar, iki savaş katılımcısının ana çatışma yeri olan Kakhovka Hidroelektrik Santrali barajı tarafından oluşturulmuştur.[15][16]
Üretilen elektrik, dört adet 750 kV havai iletim hattı ve bir adet 330 kV hat aracılığıyla Ukrayna şebekesine verilir.[14] 750 kV hatlardan biri Kakhovka Rezervuarı'ndan kuzeye doğru ve Dnipropetrovsk Oblastındaki Vilnohirsk'in hemen güneyindeki Dniprovska trafo merkezine doğru uzanır. Diğer üç 750 kV hattı ise santralden güneye doğru uzanır. Biri Zapovitne köyü yakınlarında diğerlerinden ayrılarak Nova Kahovka'nın hemen batısındaki Kakhovska trafo merkezine kadar uzanır. Bu hatların en yenisi olup 2021'de hizmete girmiştir.[13] İki hat güney-güneydoğu yönünde devam ederek Mykhailivka'nın kentsel tipteki yerleşiminde ayrılır. Biri güneydoğuya, Donetsk Oblastı'ndaki Pivdennodonbaska madenlerine kadar devam ederken, diğeri doğuya ve ardından kuzeye, Zaporijya Oblastı'ndaki Znackove'nin kuzeyindeki Zaporizka trafo merkezine kadar devam eder.[17] 330 kV hattı komşu Zaporizhia termik santraline kadar uzanır.[18]
2017 yılında 3 numaralı reaktör ünitesinde modernizasyon çalışmaları tamamlanarak, reaktörün ömrü 10 yıl, 2027 yılına kadar uzatılmıştır.[4] 2021 yılında 5. ünitede modernizasyon çalışmaları tamamlanarak 10 yıllık bir ömür uzatımı sağlanmıştı.[19]
