Devlet Büyükleri Anıt Mezarlığı'nda Yusuf İzzet Met'in kabri.
Yusuf İzzet (Met) (1876, Yozgat - 15 Nisan 1922), Osmanlı ve Türk ordularında görev almış Çerkes asıllı asker ve siyasetçi.
Kafkasya kökenli bir ailenin çocuğuydu. 28 Nisan 1894 tarihinde girdiği Harp Okulu'ndan 17 Ağustos 1896 tarihinde teğmen rütbesiyle, devam ettiği Harp Akademisi'nden 17 Ocak 1900 tarihinde Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.
1910-1913 yılları arasında tümen kurmay başkanlığında bulundu. Trablusgarp ve Balkan Savaşlarına katıldı. 1915 yılında Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu ve I. Dünya Savaşı'nda çeşitli kolordulara komuta etti. Özellikle Kafkasya cephesinde 10. Kolordu Komutanı, 1. Kafkas Kolordusu Komutanı ve 14. Kolordu Komutanı olarak üstlendiği görevlerde dikkati çekti. Rusya'da 1917 Bolşevik İhtilali'nden sonra, sürgündeki Kafkasyalıların ve 11 Mayıs 1918 tarihinde Osmanlı Devleti'nin desteğiyle kurulan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Hükûmeti bünyesinde Kuzey Kafkasya Kolordusu Komutanı ve Askeri Temsilcisi oldu. Mondros Mütarekesi imzalandığında Dağıstan'da bölgeyi Rus hakimiyetinden çıkarma çabalarını sürdürmekteydi.
Bandırma 14. Kolordu Komutanı iken Yunan işgaline karşı vurulan ilk darbelerden biri olan Bergama Baskını'nı gerçekleştirdi. Ahmet Anzavur Ayaklanmasının başlamasıyla Anzavur kuvvetleri Bandırma'ya yaklaşırken Bursa'ya geçti. Oradan Ankara'ya çağrıldı ve TBMM 1. Dönem'e Bolu mebusu olarak seçildi. Sakarya Meydan Muharebesi'nin hazırlık evresinde İhtiyat Grubu Komutanı, savaş sırasında ise 3. Grup Komutanı olarak görev yaptı. Sakarya Meydan Muharebesi'nin kazanılmasından sonra tekrar TBMM'ye döndü. 25 Ağustos 1921 TBMM tarafından Kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. 13 Eylül 1921 - 14 Nisan 1922 tarihleri arasında Bolu Milletvekili sıfatı ile ölümüne kadar TBMM'deki görevine devam etti.
1919 yılında Çerkeslerin ilk kadın yazarlarından Hayriye Melek Hunç ile evlendi. 15 Nisan 1922 tarihinde öldü. Ölümünden sonra ailesi 1934 yılında "Met" soyadını aldı.
Kuzey Kafkasya tarihi ve kültürü hakkında çeşitli kitap çalışmaları bulunmaktadır.
Kaynakça
^T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 68.
