Servikal ektropion, glandüler hücreler (veya kolumnar epitelyum) olarak bilinen servikal kanalın iç kısmında bulunan hücrelerin, serviksin, vajinal kısmının dış kısmında bulunduğu bir jinekolojik durumdur. Serviksin "dış" tarafındaki hücreler tipik olarak skuamöz epitel hücreleridir. İki hücrenin buluştuğu yer, tabakalı skuamöz epitel olarak da bilinen dönüşüm bölgesi (Transformasyon Zonu) olarak adlandırılır. Servikal ektropion, erken serviks kanserinden büyük ölçüde ayırt edilemez ve riskleri ve prognozu belirlemek için bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Pap smear testi ile nadiren rapor edilir, vajinal muayene yapıldığında genellikle bulunabilir. Glandüler hücreler kırmızı olduğu için alan kırmızı görünebilir. Pek çok kadın servikal ektropiyonla doğmasına rağmen, buna aşağıdakiler gibi bir takım klasik sebepler neden olabilir:
Hormonal değişiklikler, yani genç kadınlarda yaygın olabilir
Oral kontraseptif kullanma
Gebelik.
Bu sebeplerin dışında ektropiyona sebep olabilecek çeşitli intauterin olaylara dişi fetusun maruz kalması (hipoksi, enfeksiyon, distosi, malnütrisyon, yetersiz obstetrik bakım alınmış olması...) nedeniyle servikal ektropiyon gelişebilir.
Postmenopozal kadınlarda ektropiyon nadirdir.
Belirti ve bulgular
Servikal ektropiyon, mukus salgılayan bezler içeren kolumnar epitelin artan yüzey alanına ve ayrıca adetler arası kanamaya (düzenli adet kanamaları dışında ara kanamalara) bağlı olarak aşırı, pürülan (iltihaplı) olabilen veya olmayan vajinal akıntı ile ilişkilendirilebilir.[1] Ayrıca kolumnar epitel içinde bulunan ince kan damarları mevcut pürülan olabilen veya olmayan enfeksiyon nedeniyle kolayca travmatize olduğundan, cinsel ilişki sonrası (postkoital) kanamaya da yol açabilmektedir.
Nedenler
Servikal ektropion, özellikle genç kadınlarda yumurtlama aşamasında, hamilelik sırasında ve vücuttaki toplam östrojen seviyesini artıran oral kontraseptif alan kadınlarda görülebilen; jinekolojik ve obstetrik komplikasyonlara neden olabilen bir durumdur.[2] Normalde doğumdan önce (intrauterin) var olan skuamokolumnar bileşkenin, serviksin dış kısmında belirgin şekilde kalıcı olması nedeniyle doğuştan bir sorun da olabilir.
Zaman içerisinde oral kontraseptiflerin östrojen içeriği azaltılmış olmasına rağmen ektropiyon yine kadınlarda görülebilmektedir, hatta düzenli bir şekilde oral kontraseptif kullanan kadınların büyük kısmında hiç ektropiyonun oluşmaması etyolojide bu etkenin olmayabilceğini düşündürmektedir. daha doğrusu oral kontraseptifler mikro - minimal dahi olsa servikal ektropiyonu olan kadınlarda boyutu büyütücü olabilir.
Mukopürülan servisit, servikal ektropiyonun boyutunu artırabilir.[3] Daha iyi anlaşılması için; servikal ektropiyon mukopürülan bir servisit (rahim ağzında enfeksiyon - iltihap) neden olmakta, bu durumda servikal ektropiyonun boyutunu artırabiliyor.
Mekanizma
Endoservikal kanalın kolumnar salgı epitelinin ektoserviksin çok katlı skuamöz örtüsüyle birleştiği skuamokolumnar bileşke, puberteden önce eksternal osta bulunur. Ergenlik döneminde östrojen seviyeleri yükseldikçe, servikal os açılır ve endoservikal kolumnar epitel ektoservikse maruz kalır. Ektoserviks üzerindeki bu kolumnar hücre alanı, ektropion (servikal erozyon) adı verilen kırmızı ve ham görünümlü bir alan oluşturur. Daha sonra vajinanın asidik ortamına maruz kalarak (vajinal asiditeye bağlı enflamasyon) ve bir skuamöz metaplazi süreciyle çok katlı skuamöz epitele dönüşür.[2] İşte bu dönüşümün yetersiz olması (kısmi boyutlu ektropiyon) veya hiç olmaması (tam boyutlu) ektropiyon büyüklüğüne neden olup, kişiler arası farklılığa neden olmaktadır. Yani ektropiyon esasında bir spektrumdur.
Tedavi
Klinik olarak asemptomatik servikal ektropiyonlar için genellikle herhangi bir tedavi endike değildir. Fakat ektropiyon dokusu yani özünde kolumnar epitel olan bu hücreler bazik karakterdeki mukuslarını az miktarda bile olsa vajina içerisine (doğası gereği) sekrete ettiğinden,uzun dönemde hastalarda tekrarlayan genital yol enfeksiyonlarına neden olabilmektedir. Semptomatik erozyon oluşması durumunda hormonal tedavi endike olabilir. Hasta için sıkıntılı hale gelirse, oral kontraseptifler, kriyoterapi, elektrokoterizasyon tedavisi ile veya lokal anestezi altında ablasyon tedavisi kullanılarak tedavi edilebilir. Ablasyon, epitelyumun 3 – 4 mm'sini yok etmek için önceden ısıtılmış bir prob (100 °C) kullanmayı içerir. Doğum sonrası erozyonda, doğumdan sonraki 3 ay boyunca gözlem ve yeniden muayene gereklidir.
