Amerika Birleşik Devletleri Senatosu senatörü Robert F. Kennedy 1968 ABD başkanlık seçimleri seçim kampanyası öncesi, Los Angeles Kaliforniya'da 5 Haziran 1968 günü geceyarısına geçildikten kısa bir süre sonra suikast sonucu öldürülmüştür. Robert, daha önce suikaste uğramış başkan John F. Kennedy'nin erkek kardeşidir.
Kennedy'nin naaşı, 8 Haziran'daki cenaze ayininden önce New York'taki Aziz Patrik Katedrali'nde iki gün boyunca sergilendi. Naaşı, Arlington Ulusal Mezarlığı'nda bulunan kardeşi John'un yanına gömüldü. Ölümü üzerine Birleşik Devletler Gizli Servisini başkan adaylarının güvenliği için önlem almaya teşvik etti. Hubert Humphrey Demokratik Parti'nin adaylığını kazanarak seçimdeki yerini doldurdu. Ama nihayetinde ABD başkanlık seçimlerini Richard Nixon'a karşı kaybetti.
Kardeşi John'un suikastınde olduğu gibi mevcut vaziyetler birçok komplo teorisinin ortaya atılmasına neden oldu. 2016 itibarıyla, Amerikan politik tarihi boyunca suikaste uğruyan iki senatörden biridir. Bunlardan diğeri ise Huey Long'dur.
Arka planı
Kennedy 1948 yılında Birleşik Krallık Filistin Mandası'ndaki Filistin'i ziyaret etti. Bu İsrail Bağımsızlık Bildirgesi'nin yayınlanmasından bir ay öncesine denk gelir. Kennedy bu ziyareti ve ziyaretin onun üzerindeki etkileri hakkında Boston Post gazetesine telgraflar gönderir. Bunu yaptığında 22 yaşındadır.[1] Bölgede yaşayan Yahudi sakinlerine hayranlığının büyüdüğünü anlatır. Sonraları senatör olduğunda, İsrail'in güçlü bir savunucusu ve destekçisi olur.[2]
Kennedy, Ocak 1961'ten 3 Eylül 1964'e kadar Amerika Birleşik Devletler Başsavcısı görevini yürüttü. Amerika Birleşik Devletleri Senatosu seçimleri için bu görevden istifa etti. 3 Ocak 1965'te New York senatörü seçildi.[3]
Başkan Lyndon B. Johnson hizmet döneminde toplumsal huzursuzluğun yaşandığı görür. 1968 ABD başkanlık seçimleri için bayrağı devralır. Johnson'un ayrımcılık ve yoksulluk karşıtı yasa girişimlerine rağmen büyük şehirlerde ayaklanmalar vardır. Vietnam Savaşı esnasındaki askeri hareketlere karşıtlık da iyice belirginleşmiştir.[4][5]
4 Nisan 1968'de Martin Luther King suikastı sonrası King suikastı isyanları ile olay Amerika'nın ötesine geçer.[6] 16 Mart 1968'de Kennedy Demokratik Parti'den başkanlık adaylığını koyar. 4 gün sonra senatör Eugene McCarthy New Hampshire eyaletinin parti içi ön seçimlerinde rakibi zorunlu başkan Johnson'un %49'luk oy dilimine karşı %42'lik oy alarak büyük bir çıkış yakalar.[7] İki hafta sonra, motivasyonu bozulan Johnson artık tekrar seçilmek istemediğini duyurur. Bir ay sonra, başkan yardımcısı Hubert Humphrey başkanlık yarışına katılacağını duyurur. Humphrey ön seçimlere katılmaz. Ama birçok Demokratik Parti delegesinin desteğini kazanır. Takip eden Kaliforniya ön seçimlerinde, Kennedy 393 oyla ikinci oldu. Humphrey 561 ve McCarthy ise 258 oy aldı.[8]
Suikast
4 Haziran'da Kaliforniya'da 1968 başkanlık ön seçimleri yapılır. Eyalet sonuçları sonunda Kennedy'e %46 ve McCarthy ise %42 oy alır. 4 saat sonra oylama kapanır. Kennedy, Demokratik Parti başkanlığı zaferini ilan eder. Güney Dakota senatörü George McGovern ile telefonda konuşur. 5 Haziran'da yaklaşık olarak 12:15 a.m PDT saatlerinde, seçim kampanyası destekçilerine kutlama için Ambassador Hotel balo salonunu adres verir. Burası Los Angeles'ın merkezindeki Mid-Wilshire bölgesindedir. O zamanlar, Gizli Servis sadece görev başındaki başkanlar için güvenlik sağlar. Başkan adayları için güvenlik sağlamazlar. Kennedy'nin güvenliğini sağlayan temin edilmiş eski FBI ajanı William Barry ve eskiden profesyonel atletlik yapmış iki gayri resmi yakın koruma bulunur. Kennedy seçim kampanyası boyunca halkla iç içe iletişim kurar. Ve halk çoğunlukla ona dokunmaya çalışır.
Kennedy konuşmasını bitirdiğinde balo salonuna yürümeyi planlar. Otelin başka bir tarafında yol üzerinde destekçileri toplanmıştır. Ama, basın mensuplarının istediği basın toplantısı zamanı da hızlıca yaklaşır. Seçim kampanyası asistanı Fred Dutton bu ikinci kalabalığın es geçilmesine karar verir. Mutfaktan geçerek balo salonunun arkasındaki kiler bölümüne yol almak ister. Kennedy konuşmasını bitirir ve çıkışa yönelir. Ama William Barry onu durdurur ve "Hayır, değişti, bu yoldan gideceğiz." der. Barry ve Dutton, Kennedy için yolu açmaya başlar. Sallanan kapılardan sola geçerek mutfak koridoruna ulaşırlar. Kalabalık tarafından sarılır. Otel amiri (Maître d'hôtel) Karl Uecker vasıtasıyla bir arka çıkışa yönelir.
Uecker mutfak bölgesine doğru Kennedy'ye eşlik eder. Kennedy'nin sağ bileğini tutar. Fakat Kennedy kendisi ile karşılaşanların elini sıktığından sıklıkla onun elini bırakır. Uecker ve Kennedy koridordan aşağıya inmeye başlar. Bu koridor sağ tarafında bir buz makinesi sol tarafında ise bir buhar ocağı ile daraltılmıştır. Kennedy sol tarafını döner. Garson yardımcısı Juan Romero'nun elini sıkar. Bu esnada Sirhan Sirhan buz makinesinin yanındaki alçak bir tepsi yığıcının oradan görünür. Aceleyle Uecker'i gelip geçer. Tekrar tekrar ateş eder. Bu silahın daha sonra 22 kalibrelik Iver Johnson Cadet Revolver olduğu tespit edilir.
Kennedy yere düştükten sonra Ajan Barry, Sirhan'ın elindeki silahı görür. Ve onun yüzüne iki kez vurur. Bu esnada Uecker, Edward Minasian, yazar George Plimpton, Olimpik altın madalyalı dekatlon Rafer Johnson ve Amerikan futbolu profesyonel oyuncusu Rosey Grier saldırganla boğuşmaya başlar. Rastgele ateş etmeye devam eden Sirhan'ı etkisizleştirirler ve onu buhar ocağının karşına doğru sıkıştırırlar. Kennedy dışında 5 insan daha yaralanır. ABC News'ten William Weisel, United Automobile Workers sendikasından Paul Schrade, Demokratik Parti aktivisti Elizabeth Evans, Continental News haber ajansından Ira Goldstein ve Kennedy'nin seçim kampanyası gönüllülerinden Irwin Stroll yaralanır.
Bir dakika sonra güreşerek özgür kalan Sirhan tekrar silahı eline alır. Ama zaten silahın tüm mermilerini ateşlemiştir. Ve kontrol altına alınır. Barry, Kennedy'nin yanına gider. Ceketini başkan adayının kafasının altına koyar. Daha sonraları bu olayı şöyle yorumlayacaktır: ".22 küçük kalibreli olduğunu hemen anladım, bu yüzden çok kötü olmamasını umdum. Ama sonra senatörün kafasındaki deliği gördüm. Ve biliyordum.". Haberciler ve fotoğrafçılar bölgeye her iki yönden aceleyle doluşur. Bu kaosa ve kargaşaya yol açar. Juan Romero, Kennedy'nin başını özenle kucaklar. Bir elinde rosary (tesbih) vardır. Kennedy, Romero'ya "Herkes iyi mi?" diye sorar. Romero ise "Evet, herkes iyi" der. Sonra Kennedy döner. Ve "Herkes iyi olacak" der. Suikastın bu anı, Life fotoğrafçısı Bill Eppridge ve Los Angeles Times'tan Boris Yaro'nun yakaladıkları fotoğraf pozu ile simgeleşir.
Dışarıda, Kennedy'nin eşi Ethel olay yerindeki insan karmaşasının içinde bir süre yardım arar. Kısa süre içerisinde kocasına götürülür. Onun yanında diz üstü oturur. Kennedy kafasını çevirir. Onu tanıyor gibi görünür. Birkaç dakika sonra tıbbi görevliler ulaşır. Onu sedyeye taşırlar. Bunun üzerine Kennedy "Beni kaldırmayın" diye fısıldıyarak son sözlerini söyler. Bundan kısa süre sonra bilincini kaybeder. Bir mil ötedeki Central Receiving Hospital hastanesine götürülür. Oraya ulaştığında ölüdür. Bir doktor ismini söyler ve suratını tokatlar. Diğeri ise elle kalp masajı yapar. İyi bir kalp atışı temin edildikten sonra doktor stetoskop'u Ethel'e uzatır. Böylece kocasının kalp atışlarını duyup rahatlar.
Yaklaşık 30 dakika sonra, Kennedy ameliyat için birkaç blok ötedeki Good Samaritan Hastanesine taşınır. Hastanenin yakınındaki bir spor salonu senatörün durumu hakkında son gelişmeleri almak isteyen haberci ve gazeteciler için geçici merkez olarak ayarlanır. Ameliyat saat 3:12 a.m PDT'de başlar. Ve 3 saat 40 dakika sürer. Onbuçuk saat sonra çarşamba günü 5:30 p.m. PDT'de basın sözcüsü Frank Mankiewicz, doktorların Kennedy'nin gelişme gösterme konusundaki yetersizliğinin devam ettiği konusundaki endişesini duyurur. Kennedy'nin hayatı durumu son derece kritiktir.
Kennedy 3 yerinden vurulmuştur. Kurşunlardan biri sağ kulağının arkasından yaklaşık 2.5 cm yakından ateş edilmiş ve beyin parçalarını dağıtmıştır. Diğer iki kurşun sağ koltukaltının arkasından girmiştir. Bir tanesi gögsünden çıkmıştır. Diğeri ise boynunun arkasında kalmıştır. Merminin ve kemik parçalarının beyninden çıkarılması için Good Samaritan Hastanesi'ndeki kapsamlı beyin ve sinir cerrahisi ameliyatına rağmen, Kennedy vurulduktan 26 saat sonra ölür. 6 Haziran günü 1:44 A.M. PDT resmi ölüm saati olur.
Kennedy'nin ölüm haberi geldikten sonra onun basın sözcüsü Frank Mankiewicz hastaneden ayrılır ve basın mensuplarının kaldığı spor salonuna gider. 2:00 AM PDT saatinde kürsüye çıkar. Bir an kendisini yatıştırdıktan sonra resmi açıklamayı yapar.
Kısa bir..... kısa bir açıklama okuyacağım, şu an..... okuyacaklarım. Senatör Robert Francis Kennedy 6 Haziran 1968 1:44 AM saatiyle bugün öldü. Eşi Ethel, kız kardeşleri bayan Stephen Smith ve bayan Patricia Lawford, kayınbiraderi bay Stephen Smith ve yengesi bayan John F. Kennedy onun ölümünde yanındaydı. O 42 yaşındaydı. Teşekkür ederim.
Sirhan Sirhan
Sirhan Sirhan Ürdün vatandaşı Filistinli bir Araptır. Kudüs'te doğmuştur. Siyonizm karşıtı güçlü inançları vardır. Sirhan'ın evi arandığı sırada bulunan bir günlükte 19 Mayıs tarihinde şunlar yazmaktadır: "RFK'yı ortadan kaldırmakta kararlılığım gitgide sarsılmaz bir takıntıya dönüşüyor. RFK ölmeli. RFK öldürülmeli. Robert F. Kennedy suikaste uğramalı. Robert F. Kennedy 5 Haziran 68'den önce suikaste uğramalı." Bahsedilen suikast günü, İsrail ve Arap dünyasının arasında yaşanan Altı Gün Savaşı'nın ilk yıl dönümü olması sebebiyle dikkat çekicidir. Sirhan polis tarafından kayda geçirildiği esnada cebinde Kennedy'nin İsrail'e desteğini (1948 Filistin ziyaretini) eleştiren bir gazete makalesi bulur. Sirhan ifadesinde Kennedy'nin İsraile desteğini öğrendikten sonra ondan nefret etmeye başladığını teyit eder.
Eserler, müzeler ve bugünkü yerler
Ambassador Hotel'te Kennedy'nin vurulduğu yerin korunmasına dair kampanya başarısız olduktan sonra otel 2005-2006 tarihlerinde yıkıldı. Ambassador'un son bölümü de Ocak 2016'da yıkıldı. Otel girişi ve ona ilaveten, bir pasaj, kahve dükkânı ve tarihi hindistan cevizi ağaçlığı söz verildiği üzere yıkılmadan bir şekilde korundu. 2006'dan 2010'a kadar, Robert F. Kennedy Community Schools ismiyle bölgede 6 yeni okul yapıldı. Okul tesisleri içerisinde mutfak büfesinin tekrar yapılması ve bir müze açılması planlandı. Mahkeme heyeti başkanı ve eski yüksek mahkeme hakimi Cruz Reynoso'nun "Biz ölümü anmak istemedik. Biz onun hayatını, bilhassa ideallerini anmak istedik." sözleri ile bu planlar suya düştü.
Şu an emekli olan polis Arturo Placecia tarafından Sirhan Sirhan'ı tutuklamak için kullanılan kelepçe koleksiyonun bir parçası olarak Washington, DC'de kurulacak olan National Law Enforcement Museum müzesinde sergilenecek.
1987'ye kadar Los Angeles Polis Teşkilatı (LAPD), özgün dosyaları, raporları, nüshaları, Kennedy'e ve mutfak büfesindeki dört görgü tanığına isabet eden mermi parçalarını, Sirhan'ın kullandığı .22 kalibrelik Iver-Johnson silahı, Kennedy'nin kana bulanmış kıyafetlerive suikast ile ilişkili çok sayıda eseri elinde muhafaza etti. 1987'de LAPD tüm kanıt koleksiyonunu kalıcı olarak koruması için Sacramento'daki Kaliforniya Eyalet Arşivleri'ne bağışladı. Koleksiyon şu an Kaliforniya Eyalet Arşivleri'nde bulunur.
Aynı zamanda University of Massachusetts Dartmouth Robert F. Kennedy Suikastı Arşivleri'nde suikast hakkında geniş bir koleksiyon toplamıştır. Burada bazı yazarların bağışladığı kayıt dosyaları bulunur. National Archives and Records Administration-Pasifik Güneybatı Bölgesinden, Los Angeles County District Attorney ofisinden ve FBI'dan satın alınmış materyaller vardır. Assassination Archives and Research Center ise bir başka bilgi kaynağıdır. Bu araştırma merkezi hükûmet dosyaları, röportajlar, yayınlanmamış eserler, fotoğraflar, ses kayıtları ve yan eserler korumaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Notlar
Bibliyografi
