Qu Yuan (Çince: 屈原; pinyin: Qū Yuán) (MÖ 343 - y. MÖ 278) güney Chu asıllı Muharip Devletler Dönemi, Çinli şairi. Eserlerinin çoğunluğu Chu Ci isimli şiir antolojisinde bulunmaktadır.
Hayatı ve Duan Wu Festivali
Hayatı efsanelerle karışmış olan Qu Yuan'ın hayatına dair tarihsel bilgi net değildir. Chu Devleti bakanlarından olan bir asilzade olduğu kabul görmektedir. Bununla birlikte efsanelere göre bakanlar arası kıskançlık ve kavgalar sebebiyle sonradan sürgüne gönderilmiştir. Sürgündeyken yerel folklor ve mitoloji bazlı efsaneleri ve öğeleri alıp bu bağlamdaki eserlerini kaleme aldığına inanılır. MÖ 278 yılında Chu Devleti'nin başkenti Ying'in Qin Devleti tarafından zaptedildiğini öğrendikten sonra Miluo nehrine atlayarak intihar ettiği söylenir. Ölümü Duan Wu veya Tuen Ng Festivalinde (端午节/端午節), Çin ay takviminin beşinci ayının beşinci gününde, anılmaktadır ki bu festival Batı'da daha ziyade Ejderha Kayığı Festivali olarak anılmaktadır. Festivalin kökeni inanışa göre köylülerin nehre sallarıyla inip Qu Yuan'ı kurtarmaya çalışmaları, başarısız olunca da en azından onun ölüsünü hayvanlardan ve kötü ruhlardan uzak tutmaya çalışmalarına dayanır. Zamanla yapılan bu uğraşlar ve konuya ilişkin efsanelerin dokusu, bu festivali çeşitli kültürel etkinliklerle bezemiştir. Örneğin, bugün hâlâ düzenlenen, festivalde sallar sembolik olarak Qu Yuan'ın nehre düşmüş vücuduna ulaşabilmek için sal yarışı yaparlar. Koreliler de daha sonra bu festivali Çin kültüründen alarak, Dano ismiyle kutlamaya başlamışlardır.[1]
Edebî yönden Qu Yuan
Qu Yuan genellikle Çin'in bilinen ilk büyük şairi olarak kabul görür. Kendisinden önce kullanılan şiir yapısından farklı yapılar ortaya atmış, Sao tarzının kurucusu olmuştur ki bu tarz ismini Qu Yuan'ın Li Sao isimli eserinden almaktadır. Ayrıca Qu Yuan Çin edebiyatındaki romantizm akımının en önemli öncülerinden biri sayılır ve kendisinden sonra bu akım içerisinde eserler verecek birçok şairi büyük oranda etkilemiştir.
Eserleri
Batı Han hanedanlığından itibaren Qu Yuan'ın bazı eserlerinin özgünlüğü tartışma konusu olmuştur. Bu konudaki en otoriter tarihî kayıt, Sima Qian'ın Shi Ji isimli eserinde bulunur ve burada Qu Yuan'ın beş eserinden bahsedilir:
Doğu Han hanedanlığından Wang Yi'ye göre toplamda 25 eser Qu Yuan'a atfedilebilmektedir:
Wang Yi chose to attribute Zhao Hun isimli eseri Wang Yi Batı Han hanedanlığından Song Yu isimli bir şaire atfeder. Bununla birlikte çağdaş bilim adamlarının çoğunluğu Zhao Hun isimli eserin Qu Yuan'a ait olduğunu, fakat Yuan You, Pu Ju ve Yu Fu isimli eserlerinden başkaları tarafından kaleme alındığını kabul ederler.
Kaynakça ve notlar