Parantez cümlesi, içerisinde ara cümle veya ara söz bulunan cümledir. Bu ara ifadeler açıklama yapmak ya da anlamı güçlendirmek için eklenir. Ara ifadeler, parantezin yanı sıra iki kısa çizgi veya virgül arasında da gösterilebilir.^[1] Parantez cümlesi sadece ara ifadeye değil, cümlenin tamamına verilen addır.

• Taşınacağımızı öğrenince Nur ve Cihan (en yakın arkadaşlarım) çok üzüldüler.

• Sıkı çalışırsanız, emin olun, başarılı olursunuz.

• Şu çocuk -ki kendisi sınıf arkadaşım olur- bu semtin en iyi futbolcusudur.

Parantez cümleleri yeniden düzenlenerek düz bir cümle veya birkaç sıralı cümle hâline getirilebilir. Bu durumda parantez cümlesi özelliklerini yitirir:

• En yakın arkadaşlarım Nur ve Cihan, taşınacağımızı öğrenince çok üzüldüler.
• Sıkı çalışırsanız başarılı olacağınızdan emin olabilirsiniz.
• Sınıf arkadaşım olan şu çocuk, bu semtin en iyi futbolcusudur.

Parantez cümlelerindeki ara ifade çıkarılırsa cümlede dil bilgisi yönünden bir bozukluk meydana gelmez. Ancak anlam veya detay kaybı meydana gelebilir.

• İsim cümlelerinde -fiil cümlelerinde de olduğu gibi- yüklem cümle sonunda olmayabilir (parantez cümlesi).
• İsim cümlelerinde yüklem cümle sonunda olmayabilir.