Palamut (balık)

Palamut
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Hayvan
Şube: Chordata
Sınıf: Teleostei
Takım: Perciformes
Familya: Scombridae
Oymak: Sardini
Cins: Sarda
Tür: S. sarda
İkili adlandırma
Sarda sarda
(Bloch, 1793)
İstanbul'da satılan palamutlar.

Palamut (Sarda sarda), genellikle sıcak ve ılık denizlerde, hem açıkta hem de kıyı bölgelerinde yaşayan kemikli balık türüdür.[1]

Oldukça büyük ve keskin dişlerle kaplı olan ağzı, torpil biçimindeki bedeninin ucundadır. Sırtlarının genellikle mavimsi rengi, yanlara doğru gidildikçe karında gümüşi beyaza dönüşür. Sırtlarından başlarına kadar siyaha yakın koyu renkte birçok şerit bulunur. Büyük sürüler oluşturarak mevsimlik uzun göçlere girişir.

Boylarına göre türkçe isimleri

Boyuna göre farklı kaynaklarda farklı isimler ile anılır. Bazı kaynaklara[2][3][4] göre;

  • palamut vonozu (12–16 cm),
  • kestane palamudu (16–22 cm),
  • çingene palamudu (22–28 cm),
  • palamut (28–35 cm),
  • zindandelen (70 cm ve uzeri),
  • torik (40–45 cm),
  • sivri (45–55 cm),
  • altıparmak (55–65 cm) ve
  • piçuta (65 cm ve üzeri).

Bazı kaynaklara[5] göre ise;

  • 20 cm ye kadar palamut vanozu
  • 20–30 cm arası çingene palamutu
  • 31–40 cm arası palamut
  • 40–50 cm arası kestane palamutu
  • 51–60 cm arası torik
  • 61-65 arası sivri
  • 65–70 cm arası altıparmak
  • 70 cm den büyük zindan delen.

Gıda

Pasifik ve Atlantik palamut eti sert bir dokuya ve koyu renge sahiptir. Palamut orta derecede yağ içeriğine sahiptir. Genç veya küçük palamut eti daha açık renktedir, tadı orkinos (skipjack tuna) etine yakındır ve bazen orkinosa daha ucuz bir ikame olarak özellikle konserve amacıyla ve bazen daha ucuz çeşitlerin üretiminde "kurutulmuş palamut gevrekleri" katsuobushi olarak satılır.[6] Ancak Palamut tüm ülkelerde ton balığı olarak pazarlanmayabilir.

Atlantik palamut aynı zamanda Akdeniz, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadeniz'de de bulunur burada popüler bir balıktır, salamurası (lakerda) yapılır; ızgarası, kızartılarak veya fırınlanarak yenir.

Palamut balığının 100 gramında 216 kilokalori bulunmaktadır. Palamut balığının 1 adedi (280 gr) 605 kilokalori, 1 köfte kadarı (30 gr) 65 kilokaloridir. Palamut balığının 100 gramı 20,16 gram protein, 15,07 gram yağ içermektedir. Palamut balığı; protein, A vitamini, folik asit, potasyum, fosfor, demir açısından zengin bir kaynaktır. Yağlı bir balık olan palamutun omega 3 yağ asidi içeriği yüksektir.[7]

Kaynakça

Genel;
  • Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. 17. cilt 9110. sayfa. Milliyet Gazetecilik A.Ş.
Özel;
  1. ^ "bonito". The Editors of Encyclopaedia Britannica. Britannica. 20 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Polat, Ergün, Hamza, Hasan (Mart 2008). "Arşivlenmiş kopya" (PDF). SÜMAE YUNUS Araştırma Bülteni, 8:1. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. s. 1. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016. 
  3. ^ "Palamut (Sarda Sarda, Scombridae, Perciformes)". avmarketi.net. 28 Ağustos 2008. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2016. 
  4. ^ "Palamut". İstanbul Büyükşehir Belediyesi Tarım ve Su Ürünler Müdürlüğü. 12 Haziran 2013. 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2016. 
  5. ^ "Palamut". Et ve Süt Kurumu. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016. 
  6. ^ Katsuobushi: Dried Bonito Flakes. Japanese Cooking 101. https://www.japanesecooking101.com/dried-bonito-flakes/ 1 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Accessed Sept 2019
  7. ^ "Palamut Balığı". 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Palamut (balık) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.