Başlığın diğer anlamları için Orhan Gazi Camii sayfasına bakınız.
Orhan Camii, Adapazarı şehir merkezinde Orhan Gazi adına yapılmış camii. Kesme taştan yapılan camii dikdörtgen planlıdır.
Orhan Gazi'nin komutanlarından Konuralp Bey bölgede Bizans'ın küçük kalelerini fetheder. Bugünkü şehir merkezini oluşturan köye yapılan Orhan Gazi adına camii yaptırıldığı rivayet edilmektedir. Bugünkü Orhan camiinin, ilk yapılan camii ile yapı itibarıyla benzemediği ileri sürülür. Minarenin üzerinde olan 1316/1318 yılları yapının II. Abdulhamit zamanında yeniden yapıldığı tarihi gösterir. Yıkılan eski Ada köyünün camii, 1893/1894 yılları arasında Adapazarı kaymakamı Mehmet Nüzhet Paşa öncülüğünde halk tarafından yenilenmiştir.[1]
Osmanlı arşivlerindeki belgelerden Sapanca'ya bağlı Beloyan Köyü'nün camii hatibine vakfedildiği anlaşılmaktadır. Caminin ilk halinin erken dönem mimarisi örneklerinden olan Büyükesence Camii'ne benzediği düşünülmektedir. Anılan cami çantı tekniği ve beşikörtüsü çatı kullanılmıştır. Orhan Camii yenilenirken çatı tarzı korunmuştur.[2]
Kubbesiz olan caminin, ahşap çatısı kiremit örtülüdür. 1967 Mudurnu depreminde yıkılan minaresi onarılmış, fakat 1999 Gölcük depreminde yeniden hasar alında profilden yeniden yapılmıştır.
Yakın tarihe kadar beton avlu ile çevrili caminin duvarları kaldırılmış, çevre düzenlemesi yapılmıştır.[3] Sakarya halkının yardımı ile Uganda'da Sakarya Orhan Camii yaptırılmıştır.[4]
Sakarya çevresinde Orhan Gazi adına yapılmış pek çok başka cami de vardır:[5]
