PROFILPELAJAR.COM

Nevâl es-Saadavi
Nevâl es-Saadavi
Doğum	27 Ekim 1931; Kafr Tahla Köyü, Kahire
Ölüm	21 Mart 2021 (89 yaşında)
Milliyet	Nevâl es-Saadavi
Meslek	Hekim, yazar
Evlilik	Ahmed Helmi (1955-1957); Raşad Bey (boşandı); Şerif Hatata (1964-2010)
Çocuk(lar)	2

Nevâl es-Saadavi (Arapça: نوال السعداوى; 27 Ekim 1931 - 21 Mart 2021), Mısırlı feminist yazar, aktivist ve psikiyatrdır. İslam'da kadının yeri üzerine pek çok kitap yazmıştır. Saadavi tüm dünyada feminist ve aktivist kişiliği ile tanınmaktadır. İslamiyet'te kadın başlığı altında birçok kitap yazan yazar ülkesinde kadın sünnetini engellemek amacıyla eylemlerde bulunmuş, bu eylemlerden ötürü hapse girmiştir.

Nil kıyısındaki Kafr Tahla köyünde doğdu. Kahire'de ve ülkesinin kırsal kesimlerinde doktor ve psikiyatrist olarak görev yapan Saadavi, eserlerinde Arap toplumunda kadının konumlanışını eleştirel bir dille ele almış ve bunu değiştirmeye çalışmıştır.

Neval El Saadavi, uluslararası birçok ödüle sahip olmuş ve uluslararası ve ulusal birçok konferensa katılmış, eserleri otuzdan çok dile çevrilmiş bir yazardır.

Hayatı

1931'de Kafr Tahla'nın bir köyünde, dokuz çocuklu bir ailenin 2. çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası tüm çocuklarının eğitim alması konusunda ısrar ediyordu ama bir kez geleneksel ve ilerici olduğunda Saadavi altı yaşında "sünnetli" oldu (klitorisi kesildi).

Babası Eğitim Bakanlığında bir devlet memuruydu, 1919 Mısır Devrimi sırasında İngiliz işgali altında olan Mısır ve Sudan'ın kurallarına karşı mücadele etti. Sonuç olarak Nil deltasında küçük bir kasabaya sürgün edildi ve devlet on yıl terfi vermeyerek onu cezalandırdı. İleri görüşlü bir insandı, kızına mantıklı konuşmayı ve kendi benliğine saygı duymayı öğretti. Aynı zamanda Arap dili çalışmalarında kızını destekledi. Annesi ve babası genç yaşta öldükleri için büyük bir ailenin geçimi Saadavi'ye kalıyordu.

Annesi Türk kökenli bir ailedendir. El Saadavi büyük babasından Şükrü Bey ve ailesi Türklerin açık tenine sahiptir diyerek bahseder. Anne tarafından olan büyükannesi de Türk kökenlidir.

Kariyeri

Saadavi 1955'te Kahire Üniversitesi'nden bir doktor olarak mezun oldu. O yıl tıp fakültesinde tanıştığı okul arkadaşı Ahmed Helmi ile evlendi. Evlilikleri iki yıl sonra bitti. Tıbbi uygulamaları aracılığı ile baskıcı kültürel uygulamaların, ataerkil yapının, sınıf ve emparyalist baskının kadında yarattığı fiziksel ve psikolojik problemleri gözlemledi.

Doğduğu yer olan Kafr Tahla'da doktor olarak çalışırken, taşra kadınlarının karşılaştığı zorlukları ve eşitsizlikleri gözlemledi.Hastalarından birini aile içi şiddetten korumaya çalışırken, Kahire'ye geri çağrıldı. Sonunda Halk Sağlığı Bakanlığına müdür oldu, Sağlık Bakanlığında ofisini paylaştığı üçüncü eşi Sherif Hetata ile tanıştı. Hetata hem doktor hem yazardı, 13 yıl siyasi suç nedeniyle hapis yattı. 1964'te evlendiler, bir kız bir erkek olmak üzere iki çocukları oldu. Saadavi 43 yıllık evlilikten sonra Hetata'dan ayrıldı.^[1]

1972'de Women and Sexi yayınladı. Kitap, kadın sünneti de dahil olmak üzere kadınların vücuduna karşı olan bütün saldırı ve zıtlıkları anlatır.Kitap ikinci dalga feminizmin temel bir metni oldu. Kitabın ve politik faaliyetlerin sonucu olarak Sağlık Bakanlığındaki görevinden alındı.^[2] Ayrıca Sağlık Dergisindeki baş editörlük pozisyonunu kaybetti. Mısır'daki Tıp Derneğinde genel sekreter yardımcısı oldu. 1973'ten 1976'ya kadar Saadavi, Ain Shams üniversitesinde kadın ve sinir hastalığı üzerine araştırmalar yaptı.1979'dan 1980'e kadar, Afrika ve Orta Doğu'da Birleşmiş Milletler Danışmanı olarak kadın programı yaptı.

Tutukluluk

Mısır hükûmeti tarafından uzun süre münakaşacı ve tehlikeli olarak incelendi. Saadavi 1981'de "Çatışma" adlı feminist bir derginin yayınlanmasına yardım etti. Eylül ayında Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat tarafından hapse mahkûm edildi. Cumhurbaşkanı suikastinden bir ay sonra serbest bırakıldı. "Bir kalem alıp yazmaya başladığımdan beri tehlike hayatımın bir parçası oldu. Yalan söylenen bir dünyada hiçbir şey gerçekten daha tehlikeli değildir" diyerek deneyimlerini yazdı.

Saadavi'nin hapishane hatıraları Memories from the Women's Prison (1983) adlı kitabının konusunu oluşturur. Qanatir hapishanesinde hapsedilmeden dokuz yıl önce orada mahkûm olan Sıfır Noktasındaki Kadın adlı romanında ona ilham olarak hizmet veren birisiyle bağlantısı da vardı.

Daha fazla zulüm, ABD'de öğretim, devam eden eylemler

1988'de hayatı politik eylemler nedenleriyle tehdit altındayken Mısır'a kaçmak zorunda kaldı. Washington Ünversitesi'nin yanı sıra Duke Üniversitesi Asya ve Avrupa Dilleri bölümünde ders vermeyi kabul etti. Kahire Üniversitesi, Harvard, Yale, Columbia, Sorbonne, Georgetown, Florida Eyalet Üniversitesi, California Üniversitesi, Berkeley olmak üzere birçok tanınmış kolej ve üniversitede çalıştı. 1996'da Mısır'a geri döndü. Yerli Mısır Arapçasının yanı sıra Saadavi akıcı bir şekilde İngilizce konuşabiliyordu.

2005 yılındaki Mısır Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmayı kabul etti.

Avrupa Konseyi tarafından 2004 yılında Kuzey-Güney ödülüne layık görüldü.

Temmuz 2016'da Asil Afrika halkının Londra'daki Afrika Yazıları festivalini yönetti ve burada Margaret Busby ile olan konuşmasında "Yazar Bir Kadın Olmak Üzerine" konuştu.

Kitapları

Saadavi kariyerinin başlarında yazmaya başladı. I Learned Love (1957) başlıklı kısa öyküleri ve ilk romanı Memories of Woman Doctor (1958) en eski eserleridir. Memoir from the Women's Prison (1986) isimli eserinden sonra çok sayıda roman, kısa öykü ve kişisel hatıra yazmıştır. Saadavi bir dizi antoloji yayınladı ve eserleri orijinal Arapçadan, İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, Portekizce, İsveççe, Norveççe, Danca, İtalyanca, Hollandaca, Fince, Endonezyaca, Japonca, Farsça, Türkçe, Urduca ve diğerleri olmak üzere 30'dan fazla dile çevrilmiştir.

1972'de kurgusal olmayan ilk eseri Woman and Sex yayınlandı ve burada politik ve teolojik otoritelere olan ileri boyuttaki karşıtlığını hissettirdi. Bu durum aynı zamanda sağlık bakanlığı görevinden alınmasına neden oldu. Havva'nın Örtülü Yüzü, Tanrı Nil Kıyısında Öldü, The Circling Song, Searching ,İmamın Düşüşü ve Sıfır Noktasındaki Kadın da diğer eserleri arasındadır.

Robin Morgan'ın 1984'te düzenlediği Dünya'da Kızkardeşlik antolojisine "bir kadın isyancı olduğunda" yazısıyla katkıda bulundu.

Saadavi'nin Zeina adlı romanı 2009'da Lübnan'da yayınlandı. Fransızca çevirisini, annesinin evlilik öncesi soyadı olan "Nawal Zeinab el Sayed" mahlasını kullanarak yayınladı.

"Arapça yazmakla beraber sömürge,kapitalist, ırkçı ve ataerkil kafası olan süper güçleri eleştirdiğim için dünyadaki büyük edebi güçler tarafından umursanmıyorum..." Kapitalist sömürge güçlerin çoğunlukla Fransızca ya da İngilizce konuşması gerçeğinden hareketle İngilizce ve ya Fransızca çeviri problemini büyük bir sorun olarak görüyordu.

Saadavi'nin dergisinden alıntılara dayanan Mufakirat Tifla fi Al-Thamaneen (85 yaşındaki bir kızın dizüstü bilgisayarı) adlı kitabı 2017'de yayınlandı.

Görüşleri

Genital Kadın Sünnetine Karşı Savunma

Yetişkin olduğunda bu konuda yazı yazmış ve eleştiri yapmıştır. Kadın sünneti sırasında ölen Bedour Shaker'in durumuna Bedour yazısıyla tepki göstermiştir. Din adamlarına ve doktorlara, doğru bir dinde çocuk organlarının kesilmediğini göstermek için karanlık zihinlerdeki ışık parlasın diye ölmen mi gerekirdi, güzel hayatınla bir bedel ödemek zorunda mıydın?. Bir doktor insan hakları savunucusu olarak Saadavi, erkek sünnetine karşıdır. Hem erkek hem kız çocuklarının genital sünnetten korunmayı hak ettiklerine inanır.^[3]

İnanış

2014'te yayınlanan bir röportajda Saadavi "kadınların ezilmesinin temelinde dini tutuculuk tarafından desteklenen evrensel post-modern kapitalist sistem yatıyor" dedi.

2015'te müslümanların Mekke'ye ve Suudi Arabistan'a haccı sırasında izdiham denilen şeyde yüzlerce insan öldü.

Saadavi bu konudaki düşüncelerini şu sözlerle dile getirmiştir. Hac'ın uygulama biçimini değiştirme ve insanları daha küçük gruplarda gezdirme düşüncesi hakkıda konuşuyorlar, yaşanan eziyetten bahsediyorlardı çünkü insanlar şeytan taşlamak için kavga ediyorlardı. Neden şeytanı taşlama gereği duyorlardı, neden o siyah taşı öpmek istiyorlardı? Ama kimse bunları söylemez, medya bunu yayınlamaz. Dini eleştirme konusundaki isteksizliğin sebebi nedir? ...Dini eleştirmeyi reddetme... özgürlük değil bu. Sansürdür.

Hacc'daki siyah taşı öpmek gibi geleneklerin islam öncesinde pagan kökenine ait olduğunu söyledi.

Eşi müslüman kendisi ateist olan Saadavi, evliliklerini onaylatmak için beş ay boyunca mahkemede mücadele etmek zorunda kaldı.

Peçelenme

Saadavi, İslami örtüyü kadınların ezilmesi için bir araç olarak tanımlıyor. İslami örtünmenin siyasi bir araç olduğunu savunur ve insanın aklının örtünmesini engellemeyi amaçlar. 2004'teki bir söyleşisinde “Arap Kadınlarının Dayanışma Birliği’nde sloganımız: Aklın Üzerindeki Peçeyi kaldır.” demiştir.^[4]

Amerika Birleşik Devletleri

2002'de California Üniversitesindeki konferansında Saadavi, ABD liderliğindeki Afganistan Savaşının bölgedeki petrolün sömürülmesi için yapılan bir savaş olduğunu ve ABD dış politikasıyla İsrail'deki gerçek terörizmi desteklemesini anlattı. Saadavi ABD'nin yardımlarıyla fakirleşmeye itildiklerini düşündüğünü söyledi.

Film

İngiliz BBC One televizyonunda "Imagine" serisinin "She Spoke the Unspeakable" başlıklı bölümünün konusu Saadavi'dir. [1]

Ödüller ve Onurlar

2007 Fahri Doktora, Vrije Universiteit Brussel, Belçika
2007 Belçika Fahri Doktora, Université libre de Bruxelles, Belçika
2010 Onursal Doktora, Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi, Meksika
2011 Sting Dagerman Ödülü

Romanları

Yıl	Eser
1957	Memoirs of Woman Doctor
1972	Woman and Sex
1975	Sıfır Noktasındaki Kadın
1991	Havva’nın Örtülü Yüzü
2001	Kahire Saçlarımı Geri Ver
2003	Kadının Cennette Yeri Yok
2002	Petrol Diyarında Aşk
2004	Şeytanın Masumiyeti