Mustafa Neyyir

Mustafa Neyyir

Mustafa Neyyir veya tam adıyla Münir Mustafa Neyyir Uskanlı (1890, Selanik[1][a] - 1948, İstanbul), Türk gazeteci ve siyasetçi.

Biyografisi

Önce Galatasaray Lisesi'nde okuyan ardından Fransa'da siyasal bilgiler eğitimi alan Neyyir, Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti'ne katıldı.[1] Çeşitli yerlerde kaymakamlık yaptıktan sonra 1919'da bir süre Adapazarı Kaymakamı görevinde bulundu. Edirne'ye döndükten sonra Edirne İstatistik Müdürlüğü yaptı.

1920 yılında, 9-13 Mayıs tarihleri arasında düzenlenen İkinci (Büyük) Edirne Kongresi'ne katılmış, kongrede Millî Mücadele karşıtı tutumu ile dikkat çekmiştir.[2] Hürriyet ve İtilaf Fırkası üyesi olan, Edirne'de Te'min isimli gazete çıkarmaya başlayan Neyyir, yaptığı propaganda ve yayınladığı Yunan yanlısı yazılardan ötürü Yüzellilikler listesine alındı. 25 Temmuz 1920'de Edirne'nin işgalinin ardından Yunan Parlamentosu'na Edirne mebusu olarak girdi.[3] Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından Yunanistan'a kaçtı. 28 Mayıs 1927'de çıkarılan, "150 kişilik listede adları yazılı olanların Türk uyrukluğundan düşürülmesi"ne dair, 1064 sayılı yasayla 102. sırayla vatandaşlıktan ihraç edildi.[4] 29 Haziran 1938'de kabul edilen 3527 sayılı kanun ise, emeklilik bağlanmaması ve 8 sene kamu hizmetine girememeleri şartıyla, istedikleri takdirde Türkiye'ye dönmek ve vatandaşlığa alınmak hakkı tanıdı.[5]

Yunanistan'a gittikten sonra 1939 yılında Selanik'te Hakikat gazetesini yayınlamaya başladı.[2] 1941 yılında, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali yüzünden Yunanistan'da çıkan iç savaşa katılan Mustafa Neyyir, Alman işbirlikçiliği ile suçlanarak sınır dışı edildikten sonra, 1944'te Türkiye'ye geri dönmüştür. Döndükten sonra da çeşitli sebeplerden yargılanmış ve beraat etmiştir. Ardından Uskan soyadını alan gazeteci, Demokrat Parti'nin adaylık tekliflerini reddederek son yıllarında politikadan uzak durmuş ve 1948'deki ölümünün ardından Feriköy Mezarlığı'na defnedilmiştir.[1]

Notlar

  1. ^ Bazı kaynaklarda doğum tarihi 1883, doğum yeri ise Edirne olarak geçmektedir.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ a b c Altınel, Cem (2018). Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Yöneticilerinin Yaşam Öyküleri. Edirne Belediyesi. s. 95. ISBN 9786056759444. 
  2. ^ a b c Güner, Zekai (1998). Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Kuruluşu ve Faaliyetleri (1 Aralık 1918-13 Mayıs 1920). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. s. 126. ISBN 9751609682. 
  3. ^ a b Özoğlu, Hakan (2011). From Caliphate to Secular State: Power Struggle in the Early Turkish Republic (İngilizce). Santa Barbara: Praeger. s. 71. ISBN 9780313379567. 
  4. ^ İlhami Soysal (13 Ekim 1985). "150'likler: Kimdiler? Ne yaptılar? Ne oldular?" (PDF). Milliyet. s. 7. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. [ölü/kırık bağlantı]
  5. ^ Mehmet Altan (28 Haziran 2003). "150'likler..." Sabah. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018.