Moldova Hava Kuvvetleri (Rumence: Forțele Aeriene ale Republicii Moldova) veya resmi adıyla Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Moldova'nın hava kuvvetleridir. Moldova Hava Kuvvetleri, Moldova'nın Ağustos 1991'de Sovyetler Birliği'nden kopmasıyla kurulmuştur ve Moldova Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı Ulusal Ordu'nun bir parçasıdır.
Tarihçe
18 Mart 1992'de, Sovyetler Birliği'nin 60. Hava Savunma Kolordusu'na bağlı ve Kişinev'de garnizonlu, karadan havaya füzelere sahip 275. Muhafız Uçaksavar Roket Tugayı, Moldova Hava Kuvvetleri'nin parçası olmuştur. Tugayın bazı bölükleri, Transdinyester Savaşı sırasında hava savunma birlikleri olarak görev yapmıştır.[1]
Nisan 1992'de Moldova Hava Kuvvetleri, Mărculești Hava Üssü'nde bulunan Mikoyan MiG-29 uçaklarına sahip 86. Muhafız Avcı Uçak Alayı'nı Karadeniz Filosu Hava Kuvvetleri'nden kendi bünyesine almıştır.[2] Pilotlarının tamamı ve komutanı dahil olmak üzere alayın Moldovalı olmayan personelinin çoğu, alayın el değiştirmesinin ardından kendi ülkelerine döndü.[3] Bu personelin yerini Sovyet Silahlı Kuvvetleri'nden terhis olan, çoğunluğu pilot olmayan ve az sayıdaki pilotun büyük kısmı MiG-29 uçuramayan Moldovalı personel aldı. Transdinyester Savaşı sırasında, 22 Haziran 1992'de iki MiG-29, Bender ve Parcani kasabalarını bağlayan Dinyester üzerindeki bir köprüyü bombaladı. Bombaların hiçbiri köprüyü doğrudan vurmadı ve 14. Muhafız Ordusu bombaların sivil kayıplarına sebep olduğunu ve uçaksavar ateşinin uçaklardan bir tanesini düşürdüğünü iddia etse de, Moldova bu iddiaları reddetmiş ve Moldova Hava Kuvvetleri'ne ait raporlar iki MiG-29'un ikisinin de görevin ardından üsse geri döndüğünü göstermiştir.[4]
3 Eylül 1993'te 275. Tugay, Dimitri Kantemiroğlu Uçaksavar Roket Tugayı olarak yeniden düzenlenmiştir.[1]
2007'de Hava Kuvvetleri'nin personeli bir helikopter filosu ve bir füze tümeninde görev yapan 1.040 kişiye düşmüştü. Hava Kuvvetleri ayrıca Ukrayna'da yükseltilmiş ve Mărculeşti Hava Üssü'nde konuşlu altı MiG-29S uçağa, sekiz Mi-8 helikoptere, 5 nakliye uçağına (bir Antonov An-72 dahil) ve 12 SA-3karadan havaya füzeye sahipti.[kaynak belirtilmeli]
23 Aralık 1999'da, 1990'ların sonlarında 86. Alay'dan kurulan karışık havacılık tugayı Decebal Hava Üssü olarak yeniden organize edildi.[2][4]
2002'de Hava Kuvvetleri, 1.400 kişilik personele sahipti.[5]
2006'da Yemen hükûmeti, 1994'te Moldova'dan aldıkları MiG-29'ları ödedikleri para ve anlaşmanın geçersizliğini kabul etme karşılığında geri vermeye hazır olduklarını söyledi.[6]
1994'te Moldova Hava Kuvvetleri bir avcı uçak alayı, bir helikopter filosu ve bir füze tugayından oluşuyordu ve 1.300 kişilik bir personele sahipti. Envanterlerinde 31 MiG-29 uçağı, 8 Mi-8 helikopteri, 5 nakliye uçağı (bir Antonov An-72 dahil) ve 25 SA-3/SA-5karadan havaya füze sistemi vardı.[7]
Mart 2010'da Moldova Hava Kuvvetleri, Romanya Hava Kuvvetleri ile sınır yakınlarındaki askeri uçakların uçuşları hakkındaki bilgilerin ve radar verilerinin karşılıklı paylaşımına, yardıma ihtiyaç duyan askeri uçaklara ve gelecekteki ortak operasyonlara karşılıklı destek konusunda bir anlaşma imzaladı.[8] 2011 itibarıyla Dimitri Kantemiroğlu Tugayı bir alay olarak yeniden düzenlenmişti.[9]
Şubat 2012'de Moldova Savunma Bakanlığı, sekiz uçak ve sekiz askeri nakliye helikopterinin 240 milyon dolarlık bir fiyata satın alınacağını açıkladı.[10]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ilk günlerinde Ukrayna, Moldova'nın kalan altı MiG-29S uçağını satın almak istedi, ancak Moldova Rusya ile olan ilişkilerini bozmamak adına uçakları satmayı reddetti.[11][12]
1991'de Sovyetler Birliği'nin çökmesinin ardından Moldova, yaklaşık 34 MiG-39'u kendi bünyesine aldı. Uçakların bakımı çok pahalı olduğundan, bu uçaklar Eritre, Yemen ve ABD'ye satıldı.[16] Depolara kaldırılan diğer bakım yapılamayacak uçaklar An-2, Tu-134 ve birkaç An-24 idi.[17]
10 Ekim 1997'de imzalanan bir antlaşma ile Amerika Birleşik Devletleri, yetkililerin bildirdiğine göre nükleer silah taşıma kapasitesine sahip olan 14 MiG 29C aldı. ABD ayrıca altı MiG-29A, bir MiG-29B, 500 havadan havaya füze ve uçakların bulunduğu hava üssündeki bütün yedek parça ve muayene teçhizatını satın aldı. Bunun karşılığında Moldova yaklaşık 40 milyon dolarlık insani yardım ve kamyonlar gibi ölümcül olmayan askeri ekipman aldı.[18] Bu anlaşma, Moldova içinde muhalefete yol açtı ve o zamanın Savunma Bakanı Valeriu Pasat, daha sonra uçakları ABD'ye yasadışı bir şekilde satmakla suçlandı.[19] ABD'nin satın aldığı MiG-29'ların tamamı, yaklaşık iki haftalık bir süreç boyunca C-17 nakliye uçakları ile Moldova'dan Dayton, Ohio yakınlarındaki Wright-Patterson Hava Üssü'nde bulunan Ulusal Hava İstihbarat Merkezi'ne taşındı.[20]
Nisan 2022'de, 1997'de ABD tarafından satın alınan bu MiG-29'lardan bazıları iddiaya göre Rusya'nın işgali sırasında yaşanan avcı uçağı kayıplarını telafi etmek için bir yedek parça kaynağı olarak Ukrayna Hava Kuvvetleri'ne bağışlandı.[21]
Nellis Hava Üssü'nde iki MiG-29 sergilenmektedir. Biri Tehdit Eğitim Tesisi'nin önünde, daha iyi durumda olan diğeri ise bir MiG-23 ile birlikte bir hangarın içindedir.[24]
^abPavlov, Anton (10 Eylül 2015). "Авиационная база "Дечебал"" [Decebal Hava Üssü]. airforce.ru (Rusça). 30 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2017.
^"Moldova – The Armed Forces" [Moldova – Silahlı Kuvvetler]. country-data.com (İngilizce). 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2007.
^"World Air Forces 2023" [Dünya Hava Kuvvetleri 2023]. Flight Global (İngilizce). Flightglobal Insight. 2023. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
^"World Air Forces 2004" [Dünya Hava Kuvvetleri 2004] (İngilizce). flightglobal.com. s. 75. 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015.
^John Pike. "Moldova – Air Forces Command" [Moldova – Hava Kuvvetleri Komutanlığı]. globalsecurity.org (İngilizce). 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2015.
^"Arşivli kopya" (İngilizce). 23 Eylül 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2007.
^"The Truth About the MiG-29" [MiG-29 Hakkındaki Gerçek] (İngilizce). airspacemag.com. 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015.